پانا گزارش می‌دهد؛
افزایش کودکان کار در پایتخت؛ ساماندهی عزم جدی می‌خواهد
تهران (پانا) - مسئولان بهزیستی از افزایش تعداد کودکان کار درتهران خبر می‌دهند، مدیریت شهری تهران نیز به‌تازگی برنامه‌های خود را برای ساماندهی کودکان کار و خیابان تشریح کرده است.
دومین ماموریت قرارگاه اجتماعی شهرداری تهران، ساماندهی کودکان کار و خیابان است. به‌تازگی شهردار تهران اعلام کرد که شهرداری یک طرح جامع توانمندسازی، حرفه‌آموزی و حمایت از خانواده‌های کودکان کار را در دستور کار قرارداده است.
مدتی پیش علیرضا زاکانی در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «کودکان کاری که در سطح تهران دیده می‌شوند، نور چشم ما هستند و باید از این شرایط خارج شوند. در قالب یک طرح جامع، توانمندسازی، حرفه‌آموزی و حمایت از خانواده‌های کودکان کار را در دستور کار قرار دادیم. معتقدیم از میان این کودکان می‌توانند افرادی ظهور کنند که در آینده طلایه‌دار جامعه ما باشند. هیچ دستگاهی به تنهایی نمی‌تواند موضوع کودکان کار را ساماندهی کند. امیدواریم با حضور همه دستگاهها و مشارکت مردم این رنج و غصه در تهران به پایان خود نزدیک شود.در حال حاضر شهرداری تهران میزبان ۵۵۴۱ کودک کار و ۱۲۰۰ کودک در معرض آسیب و آسیب‌دیده در ۲۷ مرکز پرتو و چهار مدرسه صبح رویش است.»
محسن منصوری، استاندار وقت تهران هم درخصوص تکالیف دستگاه‌های مختلف در حوزه کودکان کار گفت که در موضوع کودکان کار وظایف دستگاهها شفاف و روشن است. او گفت: «قطعا این موضوع قابل حل است. البته در این حوزه صرفا با کار قهری نمی‌توان موضوع را پیش برد.»
منصوری تأکید کرد: «در کشور استان‌هایی وجود دارد که این مساله را حل کردند. قطعا مهمترین موضوع در مورد کودکان کار و خیابان و همچنین تکدی‌گری آنها مساله فرهنگ‌سازی است. اگر عزم شهری شکل بگیرد بخش زیادی از این مشکل حل خواهد شد به شکلی که مردم بدانند که در سر چهارراه‌ها نباید به این کودکان کمک کنند. اگر در چهارراه‌های اصلی با فضاسازی و کار فرهنگی موثر بتوانیم تأثیرگذار باشیم قطعا نتایج خوبی به همراه خواهد داشت. در این حوزه همه دستگاه‌های مرتبط به ویژه شهرداری‌ها باید ورود جدی داشته باشند. باید مردم را متقاعد کنیم که کمک به این کودکان چه عوارضی را به همراه خواهد داشت.»
وی ادامه داد: «در مسیر ساماندهی کودکان کار و خیابان باید از تجربیات موفق در سطح کشور کمک بگیریم و از عملکردهای مناسب در استان تهران استفاده کنیم.»
استاندار تهران با تأکید بر لزوم مقابله با شبکه‌هایی که در حوزه کودکان کار و خیابان فعال هستند، افزود: «برخورد با شبکه‌هایی که این کودکان را به نوعی به استثمار می‌گیرند حتما باید توسط نیروی انتظامی انجام شود. اقدام صحیح و به موقع در این حوزه قطعا تأثیرگذار است. البته جنس مقابله با این شبکه‌ها می‌تواند متفاوت باشد. از سوی دیگر توقیف زیرساخت‌های این شبکه‌ها حائز اهمیت است. برای مثال اگر این کودکان از یک گاراژ ساماندهی می‌شوند تا در سطح شهر تکدی‌گری کنند. باید این گاراژ یا ماشین و خودرویی که آنها را جابه‌جا می‌کند پلمب و توقیف شود. درخصوص موضوع بودجه برای ساماندهی کودکان کار و خیابان باید به این نکته توجه کنیم که هر یک از دستگاهها وظایف ذاتی دارند و حوزه ساماندهی کودکان کار و خیابان نیز جزو وظایف ذاتی و روزمره دستگاه‌های مرتبط محسوب می‌شود. قطعا اگر بتوانیم در این حوزه بودجه‌ای دریافت کنیم که این اتفاق نیز خواهد افتاد، به تسهیل کار کمک می‌کند؛ اما اگر هم نباشد هر یک از دستگاهها باید وظایف خود را انجام دهند و این موضوع نباید لنگ بودجه بماند.»
سازمان بهزیستی به عنوان بزرگترین سازمان اجتماعی در قانون، متولی رسیدگی به امور کودکان کار و خیابانی است. این سازمان تاکنون چه اقداماتی در این رابطه کرده است؟
محمدرضا حیدرهایی، سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی هم در خصوص کودکان کار و خیابان گفت: «اکنون ۵۰۰ کودک بدسرپرست و بی‌سرپرست کار و خیایانی در ۲۰ مرکز نگهداری از کودکان بهزیستی در سراسر کشور نگهداری می‌شوند.»
وی افزود: «سازمان بهزیستی به عنوان بزرگترین سازمان اجتماعی در قانون، متولی رسیدگی به امور کودکان کار و خیابانی است و بر اساس قانون حمایت از اطفال مصوب سال ۹۹ موظف است با همکاری دستگاهها نسبت به شناسایی، جذب، حمایت و توانمند سازی این کودکان اقدام کند. به منظور کاهش کودکان کار در چهار راه‌ها و خیابان‌ها باید خانواده‌های آنها توانمند شوند که در این راستا سازمان بهزیستی مراکزی را تحت عنوان مراکز آموزشی، حمایتی کودک و خانواده تاسیس کرده است و اکنون ۶۲ مرکز در این زمینه فعال هستند. در هر استان از کشور یک مرکز آموزشی حمایتی کودک و خانواده تاسیس شده ولی به دلیل افزایش تعداد کودکان کار در تهران ۲۱ مرکز از این تعداد، در تهران راه اندازی و فعالیت می‌کنند.»
سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی با بیان اینکه تاکنون ۷ هزار کودک کار و خیابانی در کشور شناسایی و از این مراکز خدمت دریافت کرده‌اند، ادامه داد: «بر اساس برآوردها ۱۴ هزار کودک کار و خیابانی در کشور وجود دارد.»
وی با اشاره به اینکه ۸۵ درصد کودکان کار و خیابانی شناسایی شده در کشور، اتباع خارجی هستند، گفت: «در شهر تهران از مجموع کودکان کار و کودکان خیابانی شناسایی و جذب شده ۶۳ درصد اتباع خارجی هستند. ۷۰ درصد این اتباع خارجی نیز غیر مجاز بوده و اوراق هویتی ندارند و سازمان نمی‌تواند در حوزه توانمندسازی و تحصیل به این کودکان خدمات ارائه دهد و صرفا از حمایت‌های غیرمادی سازمان می‌توانند برخوردار شوند.»
حیدرهایی با تاکید بر اهمیت استفاده از ظرفیت مردمی و ضرورت آگاه‌سازی مردم در مواجه با کودکان کار و خیابانی بیان کرد: «مردم باید بدانند که هر کمک مالی و پرداخت پول به کودکان کار و خیابانی در جهت آسیب‌زدن به این کودکان است و باید از پرداخت پول و کمک مالی به این کودکان جلوگیری کنند.»
سرپرست دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی گفت: «با توجه به اینکه بر اساس قانون کار کردن کودکان جرم است هموطنان در صورت مشاهده کودک صفر تا ۶ ساله در حال تکدی‌گری، کار، کار خیابانی و... با مراکز اورژانس اجتماعی ۱۲۳ تماس بگیرند تا همکاران اورژانس بر اساس وظیفه مراجعه و کودک را از شرایط مخاطره‌آمیز دور کند.»
سید سعید آرام، کارشناس حوزه اجتماعی هم در مورد ساماندهی کودکان کار گفت: «مساله کودکان کار و خیابانی یک موضوع چند مولفه‌ای است و هر چقدر در حوزه جذب، شناسایی، حمایت، توانمندسازی این کودکان کار شود ولی جلوی ورود اتباع گرفته نشود تعداد این کودکان همچنان افزایش خواهد داشت.»
وی افزود: «اکنون اتباع از بخش وسیعی از مرز ایران و افغانستان به راحتی تردد می‌کنند و بر اساس آمارهای به‌دست آمده بیش از ۸۲ درصد از کودکان خیابانی که جمع آوری شده‌اند از اتباع خارجی بوده و به صورت غیرقانونی در کشور فعالیت می‌کنند.»
آرام تصریح کرد: «پدیده کودکان کار پدیده گسترده‌ای است و تمام جوامع را گریبان‌گیر کرده و حتی جوامع توسعه‌یافته هم با این پدیده روبه‌رو هستند. به کودکان بین سنین ۵ تا ۱۷ سالگی که به اجبار برای درآمد خانوار یا سایر افراد به شغل‌هایی گمارده می‌شوند که سلامت جسمی، روانی، حقوقی، اجتماعی آنها را تهدید می‌کند کودکان کار می‌گویند.»
این کارشناس حوزه اجتماعی با بیان اینکه کودکان خیابانی به کودکانی گفته می‌شود که زیست آنها در خیابان‌ها و محیط می‌گذرد و ممکن است خانواده‌ای هم نداشته باشند، بیان کرد: «بخشی از کودکان کار در معرض دید جامعه نیستند و در کارگاه‌های زیر زمینی مشغول کار هستند.»
وی در ادامه با بیان اینکه برای کاهش تعداد کودکان کار و خیابانی باید مدیریت واحد برای اجرای برنامه‌ها و طرح‌های این حوزه وجود داشته باشد، بیان کرد: «از ابتدای انقلاب بیش از ۳۶ طرح در زمینه کودکان کار در کشور اجرایی شده است.»
آرام بر ضرورت رویکرد توسعه محور در عین توجه به توانمندسازی خانواده‌های کودکان کار تاکید کرد و افزود: «آیین‌نامه ساماندهی کودکان کار و خیابانی سال ۸۴ در هیات دولت تصویب و سال گذشته اصلاحیه آن تدوین و در اختیار شورای اجتماعی قرار گرفته است که در این آیین‌نامه وظایف تک تک دستگاهها در این زمینه آمده است.»
مجتبی صالحی، مدیر موسسه خیریه کودکان کار هم در این زمینه گفت: «نزدیک به ۷۰ موسسه خیریه و مردم نهاد در حوزه کودکان کار و خیابانی زیر نظر بهزیستی فعالیت می‌کنند.»
وی با تاکید بر اینکه حجم بسیاری از خدمات و آموزش‌هایی که طی سالیان گذشته در حوزه کودکان کار مطرح شده، توسط موسسات مردم نهاد به جامعه هدف ارائه شده است، بیان کرد: «موسسات خیریه، تشکل‌های مردم نهاد و NGOها باید در راستای به نتیجه رسیدن برنامه‌ها و طرح‌های حوزه کودکان کار، تحت لوای سیاست‌های بالادستی رفتار کنند.»
علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای شهر تهران هم درخصوص فعالیت‌های شهرداری در حوزه آسیب‌های اجتماعی و کودکان کار و زباله‌گرد به پانا گفت: «کاهش آسیب اجتماعی با سرعت شدنی نیست، خصوصا وقتی می‌خواهید طرحی را به عنوان الگوی جایگزین مطرح کنید خیلی بیشتر زمان می‌برد.»
وی درخصوص اینکه اعلام شده در برخی مناطق تهران کودکان زباله‌گرد به صفر رسیده است، گفت: «طبیعی است در یک شهر درهم پیچیده با جمعیت بسیار زیاد و توسعه نامتوازن وقتی بخواهید پسماند و زباله را از کل شهر جمع کنید شبکه بزرگی درگیر ماجرا می‌شود به‌ویژه زمانی که تفکیک پسماند زباله از مبدأ ندارید کار سخت‌تری می‌شود. همکاران ما در شهرداری تهران برای اصلاح این مسیر و فرهنگ‌سازی در بحث تفکیک از مبدأ تلاش‌های زیادی کرده‌اند. در مورد شبکه انسانی هم که در این میان درگیر است که بخشی از آن کودکان کار هستند و پشت آن شبکه‌های مافیایی بزرگی است لزوما شهرداری تهران در برخورد نمی‌تواند حرف کامل و تمام بزند چون ضابط قضایی نیست. این کودکان مورد سوءاستفاده عوامل مافیایی پشت صحنه قرار می‌گیرند. خود اینها هم نیازمند کار هستند و وقتی از این کار جلوگیری می‌کنند باید برای آن جایگزین داشته باشیم.»
احمد احمدی، دبیر قرارگاه اجتماعی شهر تهران هم به تازگی درخصوص عملکرد کارگروه ویژه رسیدگی به وضعیت کودکان کار و آسیب‌دیده اجتماعی شهر تهران گفت: «با بررسی‌های صورت گرفته و کارشناسی‌هایی که انجام دادیم و جلساتی که با 40 تا 50 گروه مختلف داشتیم به این نتیجه رسیدیم که برخوردهای سلبی و طرح‌های ضربتی جمع‌آوری، پاسخگوی ساماندهی کودکان کار نبوده و اینکه توقع داشته باشیم با این اقدامات، معضل کودکان کار ریشه‌کن شود درست نیست. در نهایت به مدلی رسیدیم که با مجموعه‌ای از اقدامات سلبی و ایجابی می‌توانیم ساماندهی کودکان کار را عملیاتی کنیم.»
احمدی با بیان اینکه از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۹ تعداد ۳۲ برنامه ساماندهی در قالب ۹ طرح برای کودکان کار اجرا شد، اما نتیجه‌ای در بر نداشته گفت: «علت این عدم موفقیت را بررسی کردیم. موضوعاتی مثل عدم پوشش انواع کودکان کار و خیابان، غلبه رویکرد جمع‌آوری بر جذب، تقلیل توانمندسازی کودکان کار با مساعدت مالی، عدم توجه به اتباع و مقاومت خانواده ها از جمله عللی بود که پروسه ساماندهی را با بن بست روبرو می‌کرد.»
رئیس سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران با بیان اینکه در موضوع ساماندهی کودکان کار گفتمان ما دین‌محور و اخلاق‌محور است و شرافت و کرامت کودکان را مدنظر داریم، تاکید کرد: «طرح ما با خردجمعی از هیات‌های اندیشه‌ورز، سمن‌ها، خیریه‌ها، فعالان و نخبگان حوزه کودکان، کارشناسان و سازمان‌های مربوط با این ماجرا آماده شد. در این طرح در کوتاه مدت تلفیقی از برنامه سلبی و ایجابی پیاده می‌شود. در برنامه سلبی برخورد با سرشبکه‌ها و توقیف خودروها پیش‌بینی شده است. همچنین برخورد قضایی با کودک آزاران و اطلاع‌رسانی به کودکان در مورد جرم بودن تکدی‌گری در خیابان‌ها دیگر اقدامات سلبی است.»
وی به برخی اقدامات ایجابی نیز اشاره کرد و افزود: «در اختیار قراردادن زیرساخت‌های فرهنگی، هنری و ورزشی برای کودکان کار از جمله این اقدامات است. ما مدارسی هم به نام پویاشهر داریم که نه فقط به بحث آموزش که به استعدادیابی و پرورش این کودکان هم می‌پردازد و باید مسیر آن به گونه‌ای پیش برود که روزی عموم کودکان به‌جز کودکان کار درخواست تحصیل در چنین مراکزی را داشته باشند. همچنین در حوزه ایجابی بحث فرهنگ‌سازی افکار عمومی از طریق رسانه‌ها و وسایل ارتباطی نیز پیش‌بینی شده است.»
احمدی ادامه داد: «نگاه حاکم بر این کار جمع‌آوری و نگهداری کودکان کار نیست و کودک باید در آغوش خانواده باشد. پیش‌بینی این است که این طرح ۱۸ ماه به طول انجامیده و بخش زیادی از کودکان کار در صورت اجرایی شدن این طرح ساماندهی شوند. در بحث کودکان کار حمایت مالی، تحصیلی، عاطفی، معنوی، اجتماعی و حرفه‌آموزی از خانواده این کودکان نیز حائز اهمیت است.»
وی به لزوم اجرایی شدن برنامه بلندمدت در آینده نیز اشاره و اظهار کرد: «این طرح دارای سه مرحله کوتاه مدت، میان مدت و بلند است که در برنامه بلند مدت به مواردی مثل بازنگری و تصویب قوانین لازم، برقراری عدالت اجتماعی در حوزه ساماندهی کودکان کار، کاهش شکاف طبقاتی، کنترل مرزها جهت ساماندهی اتباع، استفاده از ظرفیت دستگاهها در بحث ساماندهی، افزایش دسترسی مناطق حاشیه‌نشین به امکانات و تجهیزات اشاره کرد.»
ارسال دیدگاه