همه ما فرزندان ایرانیم؛ پرتره قهرمانانی که افتخار تاریخ هستند

به گزارش ارتباطات و اطلاع رسانی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، جلسه نمایش و گفتگو درباره مستند «پدرم ایران، مادرم ایران» سه شنبه ۲۹ شهریورماه با حضور رضا عاطفی (کارگردان) و امید نجوان (منتقد سینما و مستندساز) در مرکز گسترش برگزار شد.

امید نجوان، منتقد و مستندساز، مجری کارشناس این جلسه در آغاز گفت: تماشای این مستند در این روزها، حس و حالی خاص دارد. «پدرم ایران، مادرم ایران» نامی مناسب برای فیلم است. این شهدا، فرزندان ایران بودند. قهرمانانی که اگرچه ممکن است فراموش شده باشند، اما در تاریخ می‌مانند. همه ما فرزندان ایرانیم، ترک، لر، بلوچ و مسلمان، مسیحی و ... متعلق به این سرزمین هستیم.

رضا عاطفی درباره ایده ساخت مستندی درباره شهدای بهزیستی گفت: سال ۸۶ زمانی که تازه فیلمسازی را شروع کرده بودم، با دیدن عکس‌هایی از شهدای بهزیستی روی یک تابلو، این موضوع برایم تبدیل به دغدغه شد. به نهادها و موسسات مختلف (از جمله نهادهای متولی ساخت فیلم درباره دفاع مقدس) مراجعه کردم، اما کسی علاقه مند به ساختن مستندی درباره شهدای بهزیستی نبود. سال ۹۰ برای بهزیستی فیلمی ساختم. حس کردم شاید زمینه برای ساخت این مستند به وجود آمده، دوباره به فکر این پروژه افتادم. آن زمان آقای طباطبایی نژاد به مرکز آمده بود و من طرح را به مرکز بردم و «پدرم ایران مادرم ایران» ساخته شد.

وی ادامه داد: وقتی به بهزیستی رفتم تا فیلم را شروع کنم، مشکلات تازه آغاز شد. کسی موافق ساخت فیلم درباره این بچه ها نبود. آن موقع ۷۹ نفر به عنوان شهید بهزیستی ثبت شده بودند. در طول فیلم دو نفر اضافه شدند. حدود هشت ماه به بهزیستی رفت و آمد کردم و هر بار نه شنیدم. دست آخر یک روز که ناامید بودم، آقایی مرا در بهزیستی دید و گفت موضوع چیست؟ من گلایه کردم که ماههاست می آیم و می روم تا مستندی درباره شهدای بهزیستی بسازم، اما هیچ کس به من کمک نمی کند، خسته ام. از مدیرها و مسئولان انتقاد کردم. آن آقا سرهنگ کرامتی رئیس بسیج بهزیستی بود که حرف‌های مرا شنید و به من واقعا کمک کرد تا فیلم ساخته شود.

کارگردان‌های زیادی می خواستند درباره شهدای بهزیستی فیلم بسازند، اما از این برخوردها خسته شده بودند.

عاطفی در بخش دیگری از این نشست گفت: فیلمسازی درباره دفاع مقدس دشواری‌های خودش را دارد و الان مثل دهه هفتاد و هشتاد، ماجرا ساده نیست. به همین دلیل است که نهادهای متولی هم ترجیح می دهند وارد حوزه تولید در این بخش نشوند. من از مرکز گسترش تشکر می کنم هم بابت تولید این مستند و هم این که پس از سال‌ها، فرصتی فراهم کرد تا «پدرم ایران، مادرم ایران» دیده شود.

این کارگردان ادامه داد: وقتی الان فیلم را می بینم، متوجه ضعف‌های آن می شوم اما نگاهم این است که این، آغاز یک راه است و دوست دارم مستندسازان دیگر و فیلمسازان سینمای داستانی درباره شهدای بهزیستی فیلم بسازند. من به شهرهای مختلف سفر کردم، اطلاعات اندک بود، اما جستجوی من، مرا به شهدای دیگری رساند. حتما اگر فیلم را امروز می ساختم و بودجه و امکانات بیشتری داشتم، نتیجه ای که به دست می‌آمد بهتر بود.

عاطفی ادامه داد: نگاهی نسبت به شهدا وجود دارد که آنها آسمانی هستند، این نگاه درست نیست. شهدا انسان بودند که حرکتی آسمانی انجام دادند. من در این مستند تلاش کردم به شخصیت‌ها نزدیک شوم و واقعیت آنها را برای مخاطب بازگو کنم. صحنه‌هایی بود که می‌توانست بیننده را منقلب و احساساتی کند، اما آگاهانه از این موضوع فاصله گرفتم و سعی کردم روایت فیلم، یکدست و منسجم باشد.

کارگردان «پدرم ایران، مادرم ایران» درباره روند تولید این پروژه گفت: من ۱۱ ماه تصویربرداری کردم، برایم مهم بود شخصیت‌ها را بشناسم، بیش از دو سال درگیر ساخت این فیلم بودم. ابتدا فیلمنامه ای وجود نداشت، به این دلیل که اطلاعات بسیار اندک و پراکنده بود. بعضی از اطلاعاتی که به دست آوردم بعد از تصویربرداری بود. خیلی از افراد دوست نداشتند مقابل دوربین بیایند. راضی کردن افراد ساده نبود.

رضا عاطفی در بخش دیگری از این جلسه گفت: تصاویر آرشیو زیادی در فیلم بود که بعد آنها را حذف کردم. سکانس سوار شدن بسیجی‌ها در اتوبوس، یکی از آنهاست که معنایی مضاعف دارد.

امید نجوان در بخشی از جلسه گفت: کاش این فیلم تصحیح رنگ، نور و صدا شود، مشکلات اندک آن برطرف شود. به این دلیل که جذاب است، سندی از یک دوره و از یک نسل است و حیف است که دیده نشود.

عاطفی گفت: من هفت سال پیش دانش و تجربه امروز را نداشتم، از این مستند فاصله گرفته‌ام با توجه به دانش و تجربه امروزم، فیلم نواقصی دارد. آن دوره، اولین بار بود که با مرکز کار می کردم، بایدها و نبایدها و معیارهایی وجود داشت و من سعی کردم آن را در فیلم اعمال کنم.

مستند «پدرم ایران، مادرم ایران» به کارگردانی رضا عاطفی تولید مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی است و در سایت هاشور اکران آنلاین شده است.