روایت فرزند کریم‌خانی از ارادت پدر به حضرت عباس

ویژه برنامه «آیین آواز» همراه با مراسم یادمان استاد محمدعلی کریم‌خانی شاعر و خواننده قطعه مشهور «آمده‌ام ای شاه پناهم بده» شب گذشته در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.

در این مراسم چهره‌هایی نظیر امیرحسین سمیعی معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، منوچهر سهیلی، مرتضی غزنوی، طهمورث شاهرخی، آرش نصیری، رضا مهدوی، بهمن کریم‌خانی فرزند این خواننده و ... حضور داشتند.
رضا مهدوی پژوهشگر و موسیقی‌دان و نوازنده سنتور در این مراسم گفت: زنده یاد مرحوم محمدعلی کریم‌خانی شخصیتی است که تمام زندگی خود را مصروف خاندان عصمت و طهارت کرد و از موسیقی ملی برای این کار بهره گرفت. مرحوم کریم‌خانی کسی است که آثار زیادی دارد و بهتر بود در اینجا نه فقط درباره دو اثر مشهور او بلکه هر آن چیزی که تولید نشد و در محافل رسمی و غیررسمی خوانده شد صحبت کنیم. آقای کریم‌خانی اهل قزوین است و این خطه هنرمندان زیادی در عرصه موسیقی داشته است.
وی ادامه داد: می‌خواهم بر درست‌خوانی تاکید کنم، چرا که مناسبت‌خوانی و مناسب‌دانی را از دست داده‌ایم. باید یاد بگیریم که طبق حال مجلس و روحیه آن چه بنوازیم و چه بخوانیم، اما متاسفانه امروز گوش‌های ما کمتر موسیقی درست می‌شنود. اشتباه است که می‌گویند نسل جدید قرابتی با این فرهنگ آوازی ندارد، چرا که هر انسانی به دنبال هویت است و نمی‌تواند از اصل خود جدا شود.
او با اشاره به هنر ناب محمدعلی کریم‌خانی گفت: موسیقی بی‌اصالت در جغرافی‌های مختلف تلو تلو می‌خورد تا ببیند که آیا درجایی می‌تواند هویت پیدا کند یا خیر و عمر خوانندگان آن نیز به زور شرکت‌های کلان موسیقایی و گردانندگان پشت صحنه به ۲ سال می‌رسد. این موضوع در حالی است که وقتی کسی مثل آقای کریم‌خانی می‌خواند: «آمده‌ام ای شاه پناهم بده»، همه ما دچار احساس خوب می‌شویم. آقای کریم‌خانی به درستی مکتب پیامبران و امامان را می‌شناخت و می‌دانست آن چیزی که به امانت از سوی پروردگار در هنجره‌اش گذاشته شده است باید خرج چیزهای درست کند. او همیشه معتقد بود که باید شأن امام حسین را رعایت کنیم و هیچ‌وقت به‌گونه‌ای نخواند که اشک اضافه‌ای از کسی بگیرد.
مهدوی در بخش پایانی سخنان خود بیان داشت: او جزء شخصیت‌هایی است که در کنار نوحه‌سرایی، ذکر و حماسه توانسته خواننده تمام عیار باشد. سبک و سیاق او شباهت بسیار زیادی به مرحوم سیدجواد ذبیحی دارد که هنوز هم صدای او از گوش ما بیرون نرفته است. ذبیحی کسی بود که آقای پیرنیا به خاطرش «گل‌ها» را ساخت.
علی شیرازی خواننده و پژوهشگر آواز، دیگر سخنران این جلسه بود. وی در سخنانی کوتاه درباره محمدعلی کریم‌خانی گفت: محمدعلی کریم‌خانی، سیدجواد ذبیحی، سلیم موذن زاده، احمد مراتب، تاج اصفهانی، حسین صبحدل، مرشد محمد مرادی و ... پیش از آنکه ذاکر، مدیحه‌سرا و مرشد زورخانه باشند، هنرمند هستند. دلیل اینکه مراسم «آیین آواز» امشب را به آقای کریم‌خانی اختصاص دادیم، هنرمند بودن اوست. این برنامه به این دلیل برگزار شد تا به همدیگر یادآوری کنیم که محمدعلی کریم‌خانی یک هنرمند و موسیقی‌دان تمام عیار است. من ویدئوهای زیادی را از ایشان دیدم که واقعا به زیبایی چهچه می‌زده است و شبیه به هنرمندان دیگری نظیر ایرج بوده است.
امیرحسین سمیعی معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در بخش دیگری از این مراسم بزرگداشت بیان داشت: خوشحالم که مراسم امروز «آیین آواز» اختصاص به مردی دارد که صدایی نورانی، متعهد و دوست‌داشتنی داشت. او با صدایی بلند، نوکری اباعبدالله را فریاد زد و در آن درجه هنری خود را به رخ کشید.
وی اضافه کرد: درهم‌تنیدگی هنر و فرهنگ در مناسک عزاداری ما بخشی از تاریخ اصیل شیعی ماست که باید بدان افتخار کنیم. دفاع از حق و حقیقت و ستایش قیام اباعبدالله به فرهنگ و هنر ما گره خورده است. قالب‌های مختلف هنری خود را به این مفهوم عمیق متصل کردند تا ماندگار شوند. از معرق و تذهیب و خوشنویسی گرفته تا نقاشی و موسیقی. همه آنان در جهت اعتلای شعائر آیینی ما و رساندن پیام عاشورا حرکت کردند.
معاون هنری سازمان فرهنگی هنری تاکید کرد: هنر آوازخوانی انصافا از پیشگامان هنر در این زمینه بوده و استاد کریم‌خانی قطعا یکی از چهره‌های شاخص این عرصه است و نسلی متفاوت از دانش‌آموختگان سینه به سینه آواز ایرانی و هنر آیینی را به ما یادآوری می‌کند.
سید روح الله موسوی نویسنده کتاب «نجوای عاشورایی» مهمان دیگر این جلسه بود. کتاب نجوای عاشورایی درباره آثار زنده‌یاد کریم‌خانی و به قلم او تدوین شده است.
این نویسنده گفت: امروز به همت دست‌اندکاران برنامه «آیین آواز» در فرهنگسرای اندیشه مراسم یادمان استاد فقید آواز مذهبی، آقای محمدعلی کریم‌خانی برپا شد. بنده از حدود ۲۰ سال پیش درصدد گردآوری آثار ماندگار ایشان برآمدم و چون ایشان در دوران جوانی به شهر آواز ایران یعنی خوانسار آمد، علاقه‌ام را به تالیف کتابی با موضوع آوازها و مداحی‌های ایشان برانگیخت.
وی ادامه داد: نجوای عاشورایی با همکاری و همراهی خود ایشان به رشته تحریر درآورد. آقای آریا عظیمی‌نژاد نیز در تالیف این کتاب کمک‌های شایانی کردند که باید از ایشان تقدیر و تشکر کنم. استاد کریم‌خانی، قبل از اینکه با قطعه مشهور «آمده‌ام ای شاه پناهم بده» و آلبوم «ساقی سرمست» در ایران و دنیا مشهور شود، در ایام عزاداری سید و سالار شهیدان در شهرستان خوانسار بیش از ۳ دهه بهترین آوازها و نغمات مذهبی را از خود به یادگار گذاشت که به قول اهل فن، بهترین آوازهای مذهبی خود را در همانجا خوانده است.
بهمن کریم‌خانی شاعر، خواننده و فرزند «محمدعلی کریم‌خانی» در بخش پایانی این جلسه سخنرانی کرد و گفت: پدرم، ۴ فرزند دارند؛ ۳ پسر و یک دختر. از همان دوران کودکی، گوش‌های ما با موسیقی، شعر و هنر آشنا شد. برادران من در حوزه موسیقی و آواز فعالیت دارند و بنده گرایش بسیار بیشتری به شعر دارم. به همین دلیل می‌خواهم درباره ابعاد شعری فعالیت استاد کریم‌خانی صحبت کنیم.
وی با اشاره به اهمیت شعر در آوازخوانی گفت: به نظرم شعر یکی از ارکان آواز در موسیقی است. اگر هنرمندی می‌خواهد اثری جاودانه و همه‌پسند خلق کند، باید انتخاب شعر درستی داشته باشد و حتی می‌تواند نیمی از راه باشد. استاد کریم‌خانی در محافل کوچک و بزرگ که اجرا داشت و چه در استودیو به انتخاب شعر توجه و دقت بسیار زیادی داشت. او به تمام معنا عاشق اباعبدالله، حضرت اباالفضل و امام رضا بودند و در همه کارهایی که خوانده‌اند، این عشق را می‌توان دید. شب تاسوعا را بسیار دوست داشت و می‌گفت که حضرت اباالفضل در این شب سنگ تمام گذاشته و من هم باید در هیئت سنگ تمام بگذارم.
فرزند محمدعلی کریم‌خانی درباره ارادت پدرش به حضرت عباس گفت: خاطرم هست در یکی از مراسمات در شب تاسوعا در شهر خوانسار این شعر زیبا از آقای علی انسانی را در وصف حضرت عباس خواندند:‌ «ای خداوند ادب، بنده عشق، کشته مهر و وفا زنده عشق ...» یک قطعه موسیقی زمانی می‌تواند فاخر باشد که شعرش فاخر باشد. صدای فاخر هم بسیار مهم است. به نظرم کسانی که به سمت مداحی و خوانندگی می‌روند باید به این موضوع دقت بسیار زیادی داشته باشند.