انتقاد امانی به تدوین برنامه‌های چند ساله برای شهرداری تهران

ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران در جریان بررسی یک فوریت طرح « سند الزامات تدوین برنامه چهارم شهرداری تهران» گفت: عرایض بنده در مورد اصل برنامه نویسی در ایران و مدیریت شهری است. قبل از انقلاب پنج برنامه در کشور اجرا شد و با شش برنامه بعد از انقلاب ۱۱ برنامه تا کنون در کشور اجرایی شده و حالا وارد برنامه هفتم می‌شویم که این برنامه، برنامه دوازدهم ایران است که از سال ۱۳۲۸ تا کنون اجرا می‌شود.

او ادامه داد: در مدیریت شهری تا کنون سه برنامه داشتیم. یکسری کارها مثل برنامه‌نویسی یک رویه و عادت شده؛ مثلا اگر یک مجموعه، سازمان و یا وزارت خانه برنامه نداشته باشد گویی به روز نیست و نمی تواند این ادعا را بکند که چشم انداز و برنامه دارد و مطابق برنامه عمل می‌کند. این که این رویه‌ها چه حاصلی برای کشور یا مدیریت شهری داشته و کدام بخش ان عملی شده و بر زمین نشسته، تنها چیزی است که معمولا کمتر درباره آن صحبت می‌شود. به نظرم وحی منزل نیست و می‌توانیم در مورد اصل این که لازم است در مدیریت شهری برنامه چند ساله داشته باشیم یا نداشته باشیم صحبت و نقد کنیم و ایرادی ندارد و محل آن در این جلسه است.

امانی اضافه کرد: یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین فلسفه‌های وجودی شورای شهر این است که بررسی کنند که آیا واقعا می‌تواند در سه سال باقی مانده از عمرش که تا این برنامه نوشته شود دو سال باقی می‌ماند یک برنامه چهار ساله بنویسد و در دو سال بعدی دو سال از آن چهار سال را اجرا کند؟ من می گویم امکان ندارد چون سرنوشت سه برنامه قبلی را یادآوری می‌کند. برنامه اول هیچ‌گاه عملیاتی نشد و وقتی به اسناد مدیریت شهری مراجعه می‌کنیم چیزی به عنوان برنامه اول نداریم.

او خطاب به چمران تاکید کرد: برنامه دوم با حضور شما و بنده به عنوان یک سرباز معاونت برنامه‌ریزی در شهرداری برای بازه زمانی از سال ۹۲ تا ۹۷ تدوین شد. یک مجموعه دانشگاهی معتبر به اضافه مرکز مطالعات شهرداری تهران متولی نوشتن این برنامه شدند. برنامه‌ای که هیچ رطب و یابسی در شهر و شهرداری نبود که در این برنامه از آن نام برده نشده باشد؛ از مدیریت آب‌های سطحی و قنات‌های زیر زمین شهر تا هوای شهر تهران. همه چیز در برنامه کمی و هم کیفی دیده شده بود اما حداکثر ۳۰ درصد از این برنامه اجرا شد.

امانی اضافه کرد: در دوره پیش آقایان گفتند برنامه پنج ساله دوم چون شهرداری درگیرش نبوده به همین دلیل اجرایی نشده و شهرداری را درگیر کنیم و شهرداری را متولی تهیه برنامه بکنیم نه مرکز مطالعات و در دوره پنجم آقای نجفی اختیار تهیه برنامه سوم را از مرکز مطالعات گرفت و به معاونت برنامه ریزی داد و معاون برنامه ریزی شهر تهران یک دانشگاهی اقتصاددان بود و با دانشگاه خود قرارداد بست. با تک تک معاونت‌ها، مناطق و سازمان ها جلسه گذاشتند و گفتند نقص برنامه دوم را برطرف کرده و برنامه سوم را با مشارکت شهرداری نوشتیم تا اجرایی شود. لایحه اول برنامه پنج ساله سوم شهرداری که به شورای پنجم ارائه شد ۸۰۰ صفحه بود و همان جلسه اول، شورایی‌ها به این برنامه خندیدند و آن را مسخره کردند. یک سال وقت گذاشتند و آن را به ۹۵ ماده و حکم تبدیل کردند.

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه گفت: احکامی که مهلت اجرای آن گذشته ۳۶ مورد اجرا شده و تعداد احکام اجرا نشده ۱۲۴ مورد است. ۲۳ درصد از برنامه اجرا شده و یک سال بیشتر از برنامه باقی نمانده است. این همه هزینه صرف برنامه شده و تبلیغات زیادی برای آن کردند. بدون در نظر گرفتن مهلت اجرای احکام و با محقق شدن ۵۰ حکم از ۳۵۰ حکم ۱۴ درصد کل احکام برنامه سوم توسعه تحقق یافته است. قرار بوده از ارائه دستورالعمل ۱۰۰ مورد انجام شود و ۷۲مورد گذشته و ۱۵ مورد اجرا شده؛ قرار بوده شهرداری بر اساس برنامه به شورا ۱۲ گزارش دهد چهار مورد گذشته و یک مورد اجرا شده و از ۱۲ گزارش یک مورد به شورا آمده؛ ارائه لایحه را خوب انجام دادند و قرار بوده شهرداری ۳۶ لایحه بدهد ۳۴ مورد گذشته و ۱۴ مورد اجرا شده؛ یعنی بالاترین نمره و درصد را ارائه لایحه با ۴۴درصد و از ۳۶ لایحه ۱۴ مورد دارد؛ الزام عمومی ۲۰۸ مورد بوده که ۴۹ مورد گذشته و شش مورد اجرا شده و تنها چیزی که صددرصد اجرا شده تشکیل شدن یک کمیسیون بوده که این یک کمیسیون تشکیل شده است.

امانی گفت: وزارت کشور فکر کرده چیز خیلی مهمی کشف کرده و گفته معمولا این طور است که شوراها برنامه پنج ساله برای شهرداری با شهردار منتخب خود تهیه می‌کنند و دو سال از برنامه را خودشان اجرا می کنند و سه سال بعد را به گردن شورای بعدی می‌اندازند که معمولا شورای بعدی نگاه خوش بینانه‌ای به برنامه ای که دیگران تهیه کردند ندارد و دولت‌ها هم همین طوری هستند. گفتند یک کار جدید کنند و هر شورا خودش برنامه چهار ساله تهیه کند و خودش هم چهار سال است چهار ساله اجرا کند و مشکل برطرف می‌شود که اشتباه است. نقص برنامه در این نیست که کسی که تهیه کرده خودش مجری نیست، مشکل ضعف ساختاری در برنامه‌ها است؛ چه در برنامه کشور و چه در برنامه مدیریت شهری.

این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه منابع و اختیار محدود شورا روز به روز کم‌تر می‌شود، اظهار کرد: نبودن مدیریت یکپارچه شهری و نحوه روابط بین مدیریت شهری با دولت و نهادهای حاکمیتی ضعف‌های ساختاری و خلأهای قانونی نحوه تنظیم برنامه در مدیریت شهری است و تا این موارد برطرف نشود حتی اگر بخواهیم یک برنامه دو ساله بنویسیم سرنوشت آن همین گزارش می‌شود و مطمئن باشید حتی در شورای بعدی اگر تهیه گزارش را به عهده معاون شورا یا به عهده کمیسیون برنامه و بودجه باشد فرقی نمی‌کند و نتیجه همان است.
امانی تاکید کرد: وزارت کشور گفته ظرف سه ماه برنامه تهیه کنید؛ این یعنی چه و مگر چه می‌شود؟ تهیه برنامه اگر خیلی خوب کار کنیم تا اسفندماه به طول می‌انجامد. در اینصورت دو سال از دوره مان گذشته و برنامه چهار ساله است و همان برنامه پنج ساله قبلی می‌شود. نمی‌خواهم کسانی که زحمت کشیدند و این اصول را تهیه کردند و کار خوبی انجام دادند را تخطئه کنم؛ بحث مبنایی دارم.

این عضو شورا گفت: مرکز پژوهش‌های مجلس گفته ۳۰ درصد احکام برنامه پنج ساله کشور اجرا شده و ۷۰ درصد آن اجرا نشده است. ما و کشور مثل هم هستیم و نماینده‌ای که در مجلس است مانند من در شورا است و تفاوتی نمی کند که چه کسی برنامه را تهیه بکند. من می‌گویم ضعف تهیه برنامه این نیست که مجریان و تهیه کنندگان عوض می‌شوند و مجریان بعدی قرار است آن برنامه را اجرا کنند؛ ضعف مواردی است که گفتم.

او پیشنهاد داد: پیشنهاد من این است که یک بودجه دو سالانه تهیه کنند. ما خلاف بودجه مصوب خودمان برنامه نویسی نمی‌کنیم و برنامه سال اول برنامه را که امسال می‌شود برابر بودجه امسال تهیه می‌کنیم. سال اول گذشت و بودجه سال دوم مصوب شده و سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ می ماند و یک بودجه دو سالانه بر مبنای منابع واقعی برنامه‌ای بنویسیم که بیش از ۵۰ درصد آن اجرا شود و برای اولین بار در دوره مدیریت شهری اتفاق خوبی شکل بگیرد از شورایی که انقلابی و جهادی است و اکثر روسای کمیسیون‍ها جوان هستند.