محمد دانشور*
برنامه‌ای از وزارت تا خانه
مجموعه آموزش و پرورش برای حرکت امن قطار دانش‌آموزان در طول سال تحصیلی بویژه سه ماه تابستان، ریل‌گذاری کرده و همه امکانات وزارتخانه را پای کار آورده و به خانه‌ها، مدارس و مراکز پرورشی و تربیتی رسانده است تا فرزندان این سرزمین در فضایی ریل‌گذاری شده از سوی کارشناسان و مدیران دغدغه‌مند، روند تکامل تدریجی را به سوی تعالی طی کنند.
کرم ابریشم تمام عمرش را صرف تنیدن پیله به دور خویش کرده و سرانجام در سرفصل مشخصی از این خانه امن بال گشوده و پروانه شدن را زیست می‌کند. گرچه آغاز این دوران را با تغییرات ماهیتی و زیستی به غایت متفاوتی تجربه می‌کند اما این دوران از دیالکتیک غریزی او در دوران تنیدن به پیله‌ی انحصار نشات گرفته است.
هرچه این دیالکتیک متناسب با زیست‌بوم او باشد، زیست پروانه‌ای بهتری خواهد داشت و هرچه مسیر دیالکتیکی او دستخوش حوادث و وقایع احتمالی خارج از زیست او باشد پروانگی را با نقصان غریزی تجربه خواهد کرد.
فی‌المثل کرم ابریشم به "آن" تنیدن پیله، دچار حادثه عنکبوت شکارچی شده و یا به طوفان آشوبگر بلوا برخورده است که در آماج حملات باد سهمگین، خانه‌ی تنگ و تارش را از جا برکنده و به فاجعه‌ی باد داده. حال این از پس حادثه برآمده به یقین، آن پروانه‌‌گی، به‌غریزه‌ی فرزانگی، زیبا با دوبال رنگارنگ و دو شاخک... که در چرخه زندگی همه موجودات هستی اثرگذار است؛ آنچنان که در فرآیند گرده‌افشانی گل‌ها و گیاهان نقشی تعیین کننده دارد.
پروانه‌ای بی‌بال یا تک شاخک، پروانه‌ای کامل و سالم نیست، آنچنان که آدمی در فرآیند تولد، دیالکتیکی متناسب با زیست خود نداشته و ماحصل این باروری، انسانی‌ست ناقص و در گذار زندگی، به قطع چالش‌هایی گواه ناتوانی او خواهد بود.
فرآیند پیله تا پروانه به مثابه فرآیند نوجوانی در زندگی بشر نمود پیدا می‌کند. آنچنان که پسران در دوران نوجوانی شبی می‌خوابند و صبح که بیدار می‌شوند صدای دورگه‌ای خواهند داشت و دختران نیز در روند زیست خود دچار تغییراتی می‌شوند. چنانچه هر دو جنس، با آگاهی، گذار به نوجوانی را زندگی نکرده باشند، ترس و آسیب دچارشان خواهد شد؛ یعنی همان دیالکتیک پروانگی و فرزانه‌گی. به بیان دیگر نوجوانی مهمترین مقطع زندگی بشر است و پله‌گذار کودکی به بزرگسالی.
به باور برخی کارشناسان و پژوهشگران، مهمترین منبع تربیتی در دوره نوجوانی، گروه همسالان هستند و دانش‌آموزان در این سن بخشی از جامعه‌پذیری را از آن‌ها می‌گیرند. به همین دلیل لازم است نظارت و هدایتی درست و متناسب و البته نه آنچنان دستوری بلکه کاملا در زیرساخت، ریل‌گذاری شده و متناسب با فرهنگ و زیست‌بوم او به مثابه خوراک اندیشه برایش تدارک دید.
برآیندها حاکی از آن است که بیش از ۴۰ درصد تربیت دانش‌آموز مربوط به گروه همسالان خود است. نوجوان نصیحت گریز است و خانواده‌ها ابزار آموزش ارزش‌ها و هنجارهای جامعه را به شکل پیش‌فرض منحصر به نصیحت می‌دانند و یا به طور کلی راه دیگری را آموزش ندیده‌اند؛ این در حالی است که دانش‌آموز به آن نوجوانی تنها و تنها شنونده است و نصایح عمل نمی‌کنند.
بنابراین از این منظر، کار بر روی گروه همسالان و دوستان دانش‌آموز و تولید محتوای نامحسوس و مشارکت دادن او در تولید همین محتوای زیرساختی که سنگ‌بنای شخصیت اعتقادی و اجتماعی او را بنیان خواهد گذاشت، بسیار حائز اهمیت است.
بی‌دلیل نیست که تاکید مدیرکل قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش بر به کارگیری همه ظرفیت‌های مجموعه آموزش و پرورش برای دانش‌آموزان در طول سال تحصیلی و همچنین اوقات فراغت سه ماه تابستان است. چراکه دانش‌آموز در فضایی ریل‌گذاری شده از سوی کارشناسان، این روند تکامل تدریجی را به سوی تعالی طی خواهد کرد.
دکتر میکائیل باقری معتقد است که در تابستان مدارس تعطیل می‌شود، اما تربیت تعطیل نخواهد شد.
غنی‌سازی اوقات فراغت دانش‌آموزان در وزارت آموزش‌وپرورش با راه‌اندازی پایگاه‌های تابستانی، از سوی معاونت پرورشی و فرهنگی به‌عنوان دبیرخانه کشوری این فعالیت‌های ارزشمند و بزرگ و باهمت و همکاری اداره کل فرهنگی، هنری، اردوها و فضاهای پرورشی انجام می‌گیرد.
اداره کل قرآن، عترت و نماز با ظرفیت پایگاه‌های ۱۷گانه قرارگاه مجازی مراکز دارالقرآن‌الکریم به‌عنوان پایگاه و جایگاه امن فعالیت‌های دانش‌آموزان بویژه در مقاطع تحصیلی نوجوانان محسوب می‌شود.
اما شاهکار این برنامه‌ها در تابستان و همزمان با ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) و یاران با وفایش، در دهمین سوگواره سراسری «احلی من العسل» شکل می‌گیرد؛ آن جا که روز ششم محرم مصادف با سیزدهم مردادماه با حضور معنوی و پرشور دانش‌آموزان در اقصی نقاط کشور، صفر تا صد اجرای برنامه‌های این آیین مذهبی به خود دانش‌آموزان سپرده می‌شود تا مشارکت اجتماعی ایشان را علاوه بر تاثیرات اعتقادی و اجتماعی به بلوغ فکری مناسب با فرهنگ و زیست بوم او برساند.
اینجاست که دانش‌آموز نوجوان و حساس در مسیر گذار، روی یک ریل از پیش تعیین‌شده به حرکت درآمده و دیالکتیک پروانگی را آنچنان بایسته طی کند که فرزانگی را اختیار.
*خبرنگار گروه آموزش و پرورش
ارسال دیدگاه