یک دبیر تربیت‌بدنی در گفت‌وگو با پانا:
گنجاندن ارزش‌های اخلاقی در ورزش‌های نشاط انگیز، عامل ایجاد انگیزه در مسیر رشد نوجوانان است
گاهی به‌دلیل بی‌توجهی به شرایط خاص دانش‌آموز، وی مجبور است برای کسب نمره، به خود فشاری خارج از توان وارد کند که سبب عوارض بعدی در جسم وی و گریز او از ورزش می‌شود
تهران (پانا) - دبیر تربیت‌بدنی دبیرستان نور صالحی منطقه ۱۴ گنجاندن ارزش‌های اخلاقی در بطن بازی‌ها و ورزش‌های نشاط‌انگیز را برترین عامل در ایجاد انگیزه در مسیر رشد نوجوانان برشمرد و با توجه به تأثیر ورزش در عملکرد بهتر مغز، درس تربیت‌بدنی را عنصری مهم در جهت‌گیری اساسی یادگیری و حفظ سلامتی برای دانش‌آموزان عنوان کرد.
محمدحسن باقری؛ مربی فوتبال، بدنسازی، داور مسابقات دو میدانی و دبیر تربیت بدنی دبیرستان نور صالحی منطقه ۱۴، با بیان اینکه درس تربیت بدنی در برنامه آموزشی مدارس بخش مهم و سـازنده‌ای برای پرورش جسم و روح آینده سازان کشور به حساب می آید، در گفت وگو با پانا گفت: «درس تربیت بدنی از حدود صد سال پیش به عنوان یکی از دروس رسمی کشور در حوزه یادگیری ثبت شده است که از جذاب ترین، مفیدترین و پرچالش ترین دروس در حوزه آموزش و پرورش شناخته می شود. تربیت بدنی، مجموعه ای از فعالیت های بدنی و امور جسمانی است که باعث سلامتی و نشاط می‌شود و عمده‌ترین ثمره پرداختن به ورزش، دست یابی به سلامت جسمانی و روانی است. علاوه بر این، این حیطه به عنوان یک پدیده اجتماعی که با اعتلای آن روابط افراد جامعه و سلامت جسم و روح دانش آموزان استحکام می یابد، شناخته می شود.»
وی در تأثیر تربیت بدنی در رشد و پرورش اخلاقی کودکان و نوجوانان عنوان کرد: «برترین عاملی که انگیزه در کودک و نوجوان را در مسیر رشد قرار می دهد، گنجاندن ارزش های اخلاقی در بطن بازی‌ها و ورزش‌های نشاط انگیز است. این ارزشها باعث می شوند که کودکان و نوجوانان از بازی لذت ببرند و برای رسیدن به آنها تلاش کنند. کودکان و نوجوانان در موقعیت لذت ناشی از بازی و ورزش، با معانی ارزش‌های اخلاقی و هماهنگی، ارتباط برقرار می کنند و این ارتباط بین ورزش و لذت پلی است تا کودک را در زندگی فردی معتقد و مقید به اصول اخلاقی تبدیل کند. یکی از جنبه‌های اخلاقی ورزش، جهت دادن به تمایلات و انگیزه های کودک و نوجوان است تا بتوان از این طریق او را در مسیر صحیح هدایت قرار داد. کودکان و نوجوانان از نظر اخلاقی بی طرف هستند و بیشتر از جنبه های فطری و غریزی خود متأثر می شوند. اعمال و خواسته های آنان هم تحت تأثیر نیازهای زیستی و غریزی و بازی قرار دارد. به این ترتیب فعالیت های بدنی، میدان تمرینی برای ارزش‌گذاری و جهت گیری تمام رغبت ها، هیجان‌ها، عواطف و گرایش‌های فطری کودک تلقی می شود که مفاهیمی چون نوع دوستی، تعاون، ایثار، صبر و استقامت را به طور ناخود آگاه به آنان می آموزد.»
باقری در خصوص نقش ورزش در کاهش افسردگی نوجوانان خاطرنشان کرد: «بسیارى از افراد در سراسر جهان از افسردگى ناتوان کننده اى رنج مى برند. تحقیقات نشان داده است، ورزش به ویژه اگر به صورت گروهى انجام شود هم تراز با داروهاى استاندارد براى کاهش علائم افسردگی در بیماران، نقش دارد. ورزش در ورزشگاه و یا دوى سریع روزانه مى تواند به اندازه فعالیت هاى گروهى در دور کردن افسردگى مؤثر باشد. از آنجا که ورزش بر مواد شیمیایى مغز مانند سروتونین و دوپامین تأثیر مى گذارد، فعالیت های بدنی نیز تغییرات مثبتى را در سایر قسمت ها اعمال می کند و نقش مؤثری در کاهش افسردگی ایفا می کند. ورزش فرصتی برای افزایش تماس با دیگران است. به ویژه برای کسانی که در اثر افسردگی منزوی شده‌اند، سودمند است. افراد باید با شروع ورزش به هرگونه تغییر در خلق و خوی خویش دقت کنند تا دریابند چه ورزشی به آنها در کاهش افسردگی کمک می کند.»
وی در خصوص اهداف مغفول مانده تربیت بدنی در مدارس گفت: «درس تربیت بدنی در کشور با وجود دارا بودن اهداف، برنامه و سرفصل‌های آموزشی، هنوز به جایگاه واقعی خود نرسیده و زنگ ورزش بیشتر به عنوان زنگ استراحت شناخته می‌شود تا زنگی که قرار است آمادگی جسمی و روحی فرزندان ما را تقویت کند. برنامه درس تربیت بدنی، جهت‌گیری اساسی یادگیری و حفظ سلامتی برای دانش آموزان است. به درس تربیت بدنی نباید به عنوان درسی برای جبران نمره دانش آموزان نگاه شود، بلکه باید اولویت اصلی در این درس، یادگیری و سلامتی دانش آموزان که آینده سازان کشور هستند، باشد.»
دبیر تربیت بدنی دبیرستان نور صالحی منطقه ۱۴ در تکمیل صحبت هایش گفت: «تربیت بدنی، تربیت همه جانبه دانش آموز با ابزار ورزش و فعالیت بدنی است و در حقیقت پایدارترین و آسان‌ترین روش تربیت اجتماعی دانش آموزان است. تربیت بدنی تنها تربیت جسم نیست، بلکه بر اساس تعریف، تربیت همه جانبه دانش آموز با ابزار ورزش و فعالیت بدنی است. در ورزش می‌توان مفاهیمی مثل قانون‌مداری، احترام به بزرگتر، اعتقاد به کار گروهی، مغرور نشدن در پیروزی‌ها، ناامید نشدن در شکست‌ها را به دانش آموزان آموخت. باید بدانیم انتقال این مفاهیم تنها از راه تربیت بدنی و زنگ ورزش امکان‌پذیر است. با توجه به اینکه مبنای تربیت بدنی از مدارس شکل می‌گیرد، بنابراین لزوم توجه درخور به این مطلب که تدریس تربیت بدنی در مدارس ما از چه جایگاهی برخوردار است، از اهمیتی خاصی برخوردار می‌شود.»
وی ضمن اشاره به نگاه والدین به درس تربیت بدنی افزود: «هنوز بسیارند والدینی که پس از مراجعه به مدارس فرزندان خود، جویای احوال درسی آنها از هر معلمی به جز معلم ورزش می شوند. بسیاری از والدین اعتقاد دارند نمرات بالا در ورزش حق مسلم فرزندان آنهاست و در مواردی اینگونه اعتراض خود را به نمرات پایین فرزند خود در ورزش اعلام می کنند که اگر نمره ورزش فرزندم ۲۰ نشود، معدل او پایین می آید. گویا در اعماق درک خود باور دارند که پایین بودن نمره درس تربیت بدنی ارتباط مستقیمی روی سایر فعالیت های درسی دانش آموز دارد. اما هنوز این باور نتوانسته است فعالانه نگرش آنان را به موضوع تغییر دهد. در این جا توجه به این مهم ضروری است که اهمیت معلم و درس تربیت بدنی اگر مهم تر از سایر دروس و سایر معلمان نباشد، کم اهمیت تر نیست و این جایگاه در درجه نخست باید از سوی اولیای دانش آموزان به درستی شناخته شود.»
باقری در خصوص نقش تربیت بدنی در مدارس کشورهای پیشرفته اذعان کرد: «سالهاست که در کشورهای پیشرفته، معلم تربیت بدنی اگر نقش و جایگاهی مهم تر و برجسته تر از سایر معلمان نداشته باشد، نقش کم اهمیت تری ندارد. گواه این ادعا، نقش برجسته معلم تربیت بدنی در اهداف آموزشی و سلامت دانش آموزان است. یکی از رویکرد های اساسی و مطرح در آموزش و پرورش کشور های پیشرفته، رویکرد تربیت بدنی تلفیقی است. منظور از تربیت بدنی تلفیقی این است که یا به کمک ورزش و بازی، سایر دروس و مطالب آموخته شوند یا مفاهیم ورزش در حین اجرای مهارت ها آموزش داده شوند. در نظام های آموزش پیشرفته، سازماندهی و اجرای فوق برنامه ها است. فوق برنامه های تفریحی آموزشی که از مسابقات و تمرینات داخل مدرسه تا خارج از مدرسه را در بر می گیرد، نقش بسیار مهمی در پرورش دانش آموزان به معنی رشد آنها از ابعاد مختلف دارد.»
وی در ادامه افزود: «تربیت بدنی در مدارس ابتدایی در کشورهای پیشرفته، مفهوم بازی به شکل آزاد یا حکم ساعت تنفس بین دو کلاس را ندارد. کلاس درس تربیت بدنی، حکم آزمایشگاهی را دارد که در طی آن، کودک با وظیفه مهم فراگیری حرکت و یادگیری از طریق حرکت درگیر می‌شود. شادی، تنوع و سرگرمی محصول فرعی یک درس تربیت بدنی خوب است. معنای واژه تعلیم و تربیت هدایت به جلو است. تربیت بدنی، جزئی از فرآیند تعلیم و تربیت است که در آن هم تربیت بدن و هم تربیت از طریق بدن، مطرح است.»
این دبیر ضمن مروری بر وضعیت تربیت بدنی در مدارس کشور تأکید کرد: «الگوی اجرایی برنامه درس تربیت بدنی بصورت ملی در نظر گرفته شده است و این در حالیست که فرصت ها و تهدیدها در خصوص اجرای درس تربیت بدنی در بسیاری از نقاط کشور با یکدیگر متفاوت است. در سراسر کشور کتابی برای تدریس درس تربیت بدنی برای معلمین این رشته تدوین شده است که دبیران ورزش موظف هستند بر اساس آن عمل کنند. در حالی که اکثریت مدارس ما از کمبود امکانات مربوط به درس تربیت بدنی رنج می بردند. در برخی مدارس حتی فضای باز مدارس به پارکینگ خودرو تبدیل شده است و این امکانات حداقلی نیز از دانش آموزان سلب شده است. در برخی مدارس هنوز امکانات حداقلی توپ و راکت به سختی یافت می شود و ایمن سازی امکانات ورزشی هم که فراموش شده است. تحرک کم، عادات غلط، دروس فشرده، فضای مجازی و...آسیب های جبران ناپذیری به نسل نو و جوان وارد کرده است که اگر توجه به موقع و کافی نشود، در آینده اثرات آن گریبانگیر آینده‌سازان کشور خواهد شد.»
وی در خصوص ساعت درس تربیت بدنی بیان کرد: «بر اساس مصوبه، ساعات تربیت بدنی در مدارس ۴ ساعت در نظر گرفته شده است که در حال حاضر بیشتر مدارس ۲ و یا حداکثر ۳ ساعت را به تربیت بدنی دانش آموزان اختصاص می دهند و هیچ کس پیگیر این مساله نیست که چرا ساعت درس تربیت بدنی دانش آموزان کاهش یافته است. بازرسی هایی هم که در خصوص تربیت بدنی در مدارس صورت می گیرد، بیشتر به شکل مسئله می پردازد و به محتوای آن اهمیتی نمی دهند. امکان ندارد با یک جلسه در هفته بتوان به اهدافی که در درس تربیت بدنی پیش بینی شده دست یافت. در حال حاضر تربیت بدنی در مدارس به گونه ای اجرا می شود که اکثر دانش آموزان آن را با ساعت بازی اشتباه گرفته اند تا جایی که زمانی که برای دانش آموز مباحث تئوری مربوط به سالم سازی جسمانی و تغذیه بیان می شود، توجهی به مباحث ندارند.»
باقری با اشاره به سلیقه ای کار کردن برخی از معلمان پرورشی عنوان کرد: «تمامی معلمان تربیت بدنی بر اساس کتاب کار به امر تربیت بدنی دانش آموزان مدارس اشتغال دارند. اما اعمال سلیقه در حوزه تدریس تربیت بدنی به شدت صورت می‌گیرد. چرا که برخی معلمان تربیت بدنی در ورزشی خاص مثل فوتبال، والیبال تخصص دارند و از این رو توجه خاص خود را به آن رشته خاص معطوف می کنند. فضاهای ورزشی مدارس استاندارد نیست و این امر بویژه در بیشتر مدارس غیرانتفاعی بیشتر به چشم می آید. حتی منابعی هم که در تدریس تربیت بدنی در مدارس مورد استفاده قرار می گیرد، از استاندارد لازم برخوردار نیست و کمبودهای زیادی در آنها به چشم می خورد.»
وی در ادامه تصریح کرد: «امتحان درس تربیت بدنی بصورت عملی از دانش آموز گرفته می شود در حالی که اختصاصات فیزیکی دانش آموزان با یکدیگر متفاوت است. بر اساس بخشنامه، در ارزیابی، انتظار عملکرد یکسانی از آنها می رود، اما باید بین دانش آموزی که از لحاظ جثه با سایر دانش آموزان متفاوت است، در تست های ورزشی نیز تفاوت گذاشته شود. گاه نیز مشاهده می شود که بدلیل بی توجهی به شرایط خاص دانش آموز، وی مجبور است برای کسب نمره، به خود فشاری خارج از توان وارد کند که سبب عوارض بعدی در جسم وی و گریز او از ورزش می شود.»
باقری ابراز کرد: «اجرای برنامه های متنوع و شاد برای دانش آموزان، از استرس می کاهد. ما باید با خلاقیت و ایده های جدیدی که برای دانش آموزان ارائه می کنیم، بتوانیم روزها را به خوبی پشت سر بگذاریم. در این مهم می توان از ایده های دانش آموزان مستعد و خلاق و اولیا استفاده کنیم.»
دبیر تربیت بدنی دبیرستان نور صالح در پایان با بیان اینکه رویکرد مربیان تربیت بدنی در ارائه درس تربیت بدنی رویکرد صرفا تفریحی و تفننی نیست، بلکه از کارکردهای ورزش، ایجاد نشاط و شادابی، تأمین و تضمین سلامت جسم و روح است، گفت: «تربیت بدنی، فرآیندی آموزشی است که در آن از فعالیت جسمانی به عنوان راهی برای کمک به دانش آموز جهت کسب مهارت، آمادگی، دانش و نگرش مثبت در راستای رشد مطلوب، کسب سلامت عمومی و به حداکثر رساندن فرصت ها برای اجرای فعالیت بدنی استفاده می شود. ورزش می‌تواند تأثیر بسزایی در شادابی و نشاط دانش‌آموزان دختر و پسر داشته باشد. دانش‌آموزانی که از لحاظ روحی و روانی در شرایط مطلوب‌تر قرار داشته باشند بدون شک می‌توانند بهتر، سریع‌تر و با آرامش بیشتر مطالب را فرا گیرند. تمامی این پیشرفت‌ها در صورتی می‌تواند به سرانجام مقصود برسد که منظم و براساس برنامه‌ریزی صحیح باشد.»
دانش آموز خبرنگار: عطیه چوپانی
ارسال دیدگاه