حاشیه‌‌سازی‌های کن برای سینمای ایران
تهران (پانا) - جواد نوروزبیگی تهیه‌کننده فیلم سینمایی «برادران لیلا» می‌گوید نباید حاشیه‌های یک شخص و گروهی را به یک فیلم ضربه بزند، شاید شخص جواد نوروزبیگی یا سعید روستایی به واسطه اشتباه، احتمالاً نیاز به تنبیه فردی داشته باشند اما سینما نباید از این فیلم محروم شود.
در گزارش پیش‌رو قصد داریم با پرداختن به مسائلی که برای فیلم سینمایی «برادران لیلا» در جشنواره کن رخ داد، به ماهیت سیاسی این جشنواره که پیش از این چنین تلقی از آن نمی‌شد، اشاره کنیم.
فیلم سینمایی «برادران لیلا» ساخته سعید روستایی و تهیه کنندگی جواد نوروزبیگی در اولین نمایش جهانی خود در جشنواره فیلم کن، حاضر شد و حضور این فیلم در این جشنواره، حاشیه‌هایی نیز از جمله حضور بازیگرانش در فرش قرمز کن به همراه خانواده، عدم توجه عوامل فیلم به حادثه متروپل آبادان و سخنان حاشیه‌دار عوامل در نشست خبری فیلم، در پی داشت. در نهایت فیلم «برادان لیلا» برنده جایزه بزرگ فیپرشی جشنواره فیلم کن ۲۰۲۲ شد و سعید روستایی نیز پس از دریافت این جایزه، آن را به مردم داغدیده آبادان تقدیم کرد! این در حالی صورت گرفت که حتی شورای مرکزی کانون کارگردانان سینمای ایران نسبت به بی توجهی عوامل فیلم «برادران لیلا» نسبت به این حادثه ابراز تاسف کرده بودند.
پس از حضور «برادران لیلا» در کن و صحبت‌های کارگردان و عوامل در نشست خبری فیلم، زمزمه‌هایی از توقیف این فیلم از سوی سازمان سینمایی شنیده شد که شاید به دلیل موضوع ملتهب این فیلم یا تذکر رئیس سازمان سینمایی درباره برخی رفتارهای خارج از عرف از سوی عوامل «برادران لیلا» در حاشیه حضور در جشنواره کن یا حضورش در جشنواره‌ای سیاسی که در آن فیلمی دیگری از کارگردان ایرانی تبار که چهره مردم ایران را تکفیری نمایش می‌دهد، اتفاق افتاده باشد.
اما سعید روستایی در گفت‌وگویی به نشریه ورایتی گفته است «از زمان روی کار آمدن دولت جدید در ایران، گرفتن اجازه ساخت فیلم سخت‌تر شده است و به گفته او مقام‌ها، سانسور بیشتری نسبت به گذشته اعمال می‌کنند.» وی در ادامه گفت‌وگو ابراز امیدواری کرده فیلمش بدون تغییرات در ایران به نمایش درآید و گفته است ترجیح می‌دهد فیلمش نمایش داده نشود تا مجبور به اعمال سانسور شود!»
این فیلم به گفته جواد نوروزبیگی با پروانه ساخت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ساخته شده و حضورش در جشنواره کن نیز با صلاحدید مسئولان سازمان سینمایی صورت گرفته است. این تهیه کننده سینما درباره نظرات اصلاحی سازمان سینمایی برای صدور پروانه نمایش این فیلم به مهر گفت: «درباره فیلم «برادران لیلا» در حال حاضر در مرحله گفت‌وگو هستیم؛ فیلمی که هم فیلمسازش طرفداران و علاقمندان خاص خود را دارد و هم سازمان سینمایی علاقمند است که از آن حمایت کند تا به مرحله اکران برسد. اینکه در این شرایط فیلمی از جمهوری اسلامی ایران به بخش مسابقه جشنواره فیلم کن راه پیدا کرد، اتفاق مبارکی برای کلیت سینمای ایران بود و در ادامه هم این فیلم برکات خود را برای سینما به همراه خواهد داشت. مگر در هر سال چند فیلم ایرانی داریم که بتواند چنین شأن و جایگاهی به کلیت سینمای ایران بدهد.»
وی همچنین درباره اظهارنظر سعید روستایی مبنی بر تن ندادن به اصلاحات فیلم برای اکران عمومی هم توضیح داد: «آقای روستایی در این فیلم علاوه‌بر نویسنده و کارگردان، در کنار بنده یکی از تهیه‌کنندگان فیلم هم محسوب می‌شود و از موضع تهیه‌کنندگی چنین اظهارنظری داشته اما زمانی که به ایران بیاید حتماً پای میز مذاکره حاضر می‌شود تا با تعامل این فیلم که سرمایه‌گذار خصوصی هم پای آن هست، به اکران برسد. مخاطبان سینما امروز منتظر تماشای این فیلم هستند و در شرایطی که سینما نیاز به چنین فیلم‌هایی دارد نباید فیلم تنبیه شود، شاید شخص جواد نوروزبیگی یا سعید روستایی به واسطه اشتباه، احتمالاً نیاز به تنبیه فردی داشته باشند اما سینما نباید از این فیلم محروم شود. اگر اشتباهی در فرآیند کاری من صورت گرفته است، اشتباه فردی بوده و نباید به گونه‌ای رفتار کنیم که فیلم از سوی مردم نادیده بماند. در این زمینه هم تا به امروز هیچ ابلاغ و اعلامی به ما صورت نگرفته است. سازمان سینمایی هم قائل به عدم نمایش فیلم نیست.»
نکته‌ای که در ادامه این گزارش مورد بررسی قرار می‌دهیم رویکرد و سیاست جشنواره‌ها و فستیوال‌های خارجی نسبت به حضور فیلم‌های ایرانی در آنها است؛ فیلم‌هایی ساخته شده توسط کارگردان‌های ایرانی و منتسب به ایران که حضور هر کدام از آنها حواشی نیز به همراه داشته است.
فستیوال‌های فیلم خارجی در ساحت هنر سعی دارند گسترشی از تکنیک، فرم و معنای مورد نظر برگزارکنندگان شان را به نمایش بگذارند و شاید به برداشت ما، یکی از هنری‌ترین آنها جشنواره فیلم کن است. این اتهام به جشنواره‌های داخل کشورمان از جمله «فیلم فجر» زده می‌شود که از سوی حاکمیت مورد اعمال قدرت قرار می‌گیرد و در عوض جشنواره‌های جهانی، غالباً مستقل هستند. این در حالی است که در سال‌های گذشته برای مخاطبان ایرانی محرز شده که جشنواره‌هایی مثل برلین و ونیز، اساساً ابایی ندارند از اینکه شأنیت و ماهیتی سیاسی پیدا کنند و جنگ رسانه‌ای را علیه مردم ایران آغاز کنند اما در این میان، جشنواره کن همیشه داعیه بی طرفی و دموکراتیک بودن داشته است، چراکه زیبایی شناسی مختص خودش را دارد و در انتخاب فرم فیلم‌ها به گونه‌ای دیگر عمل می‌کرده است. به ندرت اتفاق می‌افتد که در جشنواره‌هایی نظیر «اسکار» شاهد فیلم‌هایی نباشیم که از سر و شکل فرمی و قواره‌دار بصری برخوردار باشند.
اگر هم جشنواره کن چنین داعیه‌ای نداشته اما در داخل جامعه هنری ایران چنین القا شده است که «کن»، جشنواره‌ای هنری و برای هنر است اما آیا جشنواره کن واقعا قصد دارد از دریچه هنر به دنیا نگاه کند؟ در هفتاد و پنجمین جشنواره کن، فیلم‌هایی حضور داشتند که به صورت مستقیم و غیرمستقیم توسط ایرانی‌ها ساخته شده بودند و به مسائل داخل ایران می‌پرداختند که وقتی موضوعات این فیلم‌ها در رسانه‌های خارجی تیتر می‌شوند، باید دید این جشنواره نیز پایه و اساسی سیاسی داشته است یا خیر.
مجید شاه‌حسینی کارشناس و پژوهشگر سینما که در برنامه ۹ خرداد «سینما ملت» سخن می‌گفت، با اشاره به تاریخچه ایجاد جشنواره فیلم کن و ساخت فیلم‌های پروپاگندا، گفت: «تفکر تکفیری را سال‌هاست رسانه‌های خارجی به جهان اسلام نسبت داده‌اند و اینکه مدلی از بنیادگرایی اسلامی دانسته‌اند که به دلیل فقدان تحمل، چنین رویکردی حاصل می‌شود و با حذف، درصدد غلبه بر می‌آید. اما باید دید نسبت کشور فرانسه با تکفیر چیست؟ شاید اولین کسی که در تاریخ سده‌های میانه تکفیر کرد و در پی تکفیر او بود که دوره ۲۰۰ ساله جنگ‌های صلیبی آغاز شد، یک پاپ فرانسوی با عنوان پاپ ارگانوس دوم در شهر کلرمون فرانسه بود. این جناب پاپ در پی بحران‌های فرانسه، تصمیم گرفت با فتوای تکفیری، مشکلات آن روز جامعه مسیحی کاتولیک را مرتفع کند. در سال ۱۰۹۵ میلادی پاپ ارگانوس در یک گردهمایی بزرگ در کلرمون، اعلام می‌کند «ای جامعه مسیحی دست از جنگ و خونریزی یکدیگر بردارید، تا زمانی که مدفن و مولد رهبر دینی ما در بیت المقدس و در دست کافران است ما حق هیچ نزاعی بین خود نداریم و هر چه قدرت و خشم دارید ذخیره کنید و به سوی اورشلیم بروید و این مولد ارباب‌مان مسیح را از مسلمانان کافر پس بگیرید. اصل این نامه و فاجعه‌ای که بعد از ابلاغ این نامه اتفاق افتاد، در تاریخ ویل دورانت و دیگر تواریخ موجود است.»
وی بیان کرد: «فرجام همه جنگ‌های صلیبی شکست بود اما باز هم جنگی جدید با ستون فقرات فتوایی تکفیری از فرانسه بر می‌خیزد! و این فرانسوی‌ها متعصب‌ترین رزمندگان سپاه صلیبی بودند و خونریزی در شهرهای مسلمانان که در آن روزگار بسیار متمدن‌تر و پیشرفته‌تر از بلاد مسیحی و اروپایی بودند، بسیار فجیع بود. این در حالی است که کسانی به اسلام و مسلمانان تهمت تکفیری می‌زنند که چنین سابقه تاریخی از آنها در تاریخ نیز موجود است.»
شاه حسینی به پایان جنگ جهانی دوم و واقعه تحقیر و قتل عام زنان فرانسوی که به تن‌فروشی از آلمانی‌ها محکوم بودند، اشاره کرد و گفت: «این تصویر از فرانسه و پرداختن به ماجرای کشتار و تحقیر کردن زنانی که برای زنده ماندن نزد آلمان‌ها می‌رفتند، هیچگاه در فیلم‌هایشان نمود ندارد و حتی ذره‌ای به آن پرداخته نمی‌شود اما فیلم‌هایی از کشورهای دیگر به ویژه ایران که در آنها به این موضوعات پرداخته می‌شود، اجازه ورود می‌دهند و بعضاً جایزه‌ای مهم برای آنها در بر خواهد داشت. اینکه به فیلمی که اتفاقی نادر در ایران را نمایان می‌کند و اتفاقاً قاتل سریالی زنان نیز در نهایت محکوم و مجازات می‌شود، دستمایه یک جشنواره می‌شود، معتقدم که یک پروپاگندای سیاسی علیه کشوری شرقی و اسلامی است.»
حال باید منتظر ماند و دید سرنوشت فیلم «برادران لیلا» چه آینده‌ای خواهد داشت و این فیلم پروانه نمایش می‌گیرد یا شاهد آن خواهیم بود که جدیدترین اثر سینمایی سعید روستایی در کشوی مدیران سازمان سینمایی خاک بخورد.
ارسال دیدگاه