تحولات مذاکرات وین در دو هفته اخیر
تهران (پانا) - مذاکرات وین ۲۰ اسفند پس از ماه‌ها گفت‌وگو و چالش، با بازگشت مذاکره‌کننده ارشد کشورمان به تهران موقتا متوقف شد تا براساس تفاهمات صورت‌گرفته، واشنگتن بتواند تصمیم سیاسی خود را برای رسیدن به توافق خوب بگیرد.
اما با این وجود رایزنی‌ها قطع نشد و طرفین کار را در پایتخت‌های خود ادامه دادند. از جمله این‌که در اواسط عید و درست در ۷ فروردین انریکه مورا، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای رایزنی و دیدار با علی باقری و حسین امیرعبداللهیان به تهران آمد.
در آن دیدار وزیر خارجه کشورمان بار دیگر تاکید کرد که فقدان تصمیم سیاسی آمریکا برای رفع تحریم‌هایی که به انتفاع اقتصادی مردم ایران گره خورده، مانع کنونی رسیدن به نتایج نهایی بوده و برای ما برخوردار شدن از منافع کامل اقتصادی و رفع موثر تحریم‌ها، اولویت اساسی است.
البته قرار بود انریکه مورا، هماهنگ‌کننده اروپایی مذاکرات پس از دیدار با مقامات و مذاکره‌کننده ارشد کشورمان و دریافت مطالب و نکات ایران، برای انتقال این مطالب راهی اروپا و پس از آن برای نهاییکردن تصمیمات، راهی واشنگتن شود. اما در حالی که جمهوری اسلامی مطالب خود را جمع‌بندی و تصمیمات اصلی‌اش را به مورا اعلام کرده است، آمریکا به عنوان طرفی که از برجام خارج شده، هنوز تصمیم سیاسی خود را اتخاذ نکرده است که با این رویکرد آمریکا، مذاکرات طولانی خواهد شد.
البته امیرعبداللهیان وزیر اخارجه کشورمان هفته گذشته در گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرد که ما به نقطه توافق نزدیک شده‌ایم اما موضوعات اندک و مهم باقی مانده و قرار است آخرین تبادلات صورت گرفته، مورد بررسی قرار بگیرد. با این وجود اکنون مذاکرات در نقطه حساسی قرار گرفته است و حل و فصل نشدن برخی از موضوعات باقیمانده و نرسیدن به نقطه توافق، به دلیل عدم تصمیم‌گیری واشنگتن است که تلاش‌ها در راستای نهایی کردن این تصمیم‌هاست.
در ایام عید در فضای داخل کشور هم اظهارنظرها درباره مذاکرات ادامه داشت و پست اینستاگرامی یکی از نمایندگان مجلس درباره دسترسی به پیش‌نویس متن تهیه شده و انتقاد از آن، بازخوردهای زیادی داشت. هرچند که رصد دقیق فضای مذاکرات، نشان می‌دهد طرف ایرانی از خطوط قرمز کوتاه نیامده است.
اما با این وجود در بخش پایانی مذاکرات، چندین مساله بسیار مهم باقی مانده است که توجه به آنها بسیار ضروری است؛ آمریکا تلاش دارد تا با برجسته کردن مساله خارج کردن سپاه از لیست موسوم به تروریسم، توجهات را به سمت این مورد جلب کند و در پشت این مساله پنهان شود تا موارد اصلی دیگر از جمله برداشته شدن تحریم‌های اصلی در کانون توجه رسانه‌ای قرار نگیرد، از طرفی تا زمانی که روسیه موارد نگرانی خود را مطرح می‌کند، آمریکا تلاش می‌کند بار روانی تاخیر در توافق را متوجه روسیه کند. درحالی که واشنگتن باید زودتر تصمیم سیاسی خود را بگیرد.
از سوی دیگر گرچه تاثیر تحریم‌ها به واسطه خنثی‌سازی تحریم در دوره فعلی در این دولت کم‌رمق شده است اما وعده‌های نسیه طرف مقابل هم باید نقد شود و تحریم‌ها به کل کنار برود. چراکه اساسا ما با این پیش‌فرض به وین و مذاکرات رفته‌ایم تا وعده‌های نسیه را نقد کنیم و حالا انتفاع اقتصادی مهم‌ترین دلیل برای حضور ما در مذاکرات است که با طفره رفتن آمریکا از آن، هنوز حاصل نشده است.
البته در این وضعیت یک مساله قطعی است و آن هم این است که ما از پیک و نقطه اوج تحریم‌ها عبور کرده‌ایم و مجموعه این شرایط دست ایران را در راهبرد مذاکره بسیار قوی کرده است و از طرف دیگر، ایران دارای مؤلفه‌های قدرت و اهرم‌های فشاری است که هنوز به صورت کامل از آنها استفاده نکرده است؛ یعنی ایران از غنی‌سازی ۶۰ درصد گرفته تا اهرم‌های فشار منطقه‌ای و موشکی برخوردار است که می‌تواند هر زمانی اراده کند، از آنها استفاده کند تا فشار بیشتری به آمریکا بیاورد و این هم لایه دیگری از قدرت ایران در مذاکرات است که فضا را تا حد زیادی به نفع ایران کرده است.
مساله بعدی افول آمریکاست و این یک شعار نیست، آنچه آمریکا را ضعیف کرده است، گذشته از فضاحت نوع خروج از افغانستان، جنگ اوکراین و روسیه است که با تغییر در قیمت‌ها و فزاینده شدن قیمت انرژی، باعث شده تا طرف‌های غربی به‌شدت به دنبال توافق با ایران برای جبران کسری صادرات کاهش یافته روسیه باشند، یعنی موضوع دیگری که مؤلفه قدرت جدیدی برای ایران محسوب می‌شود.
بنابراین در چنین شرایطی عناصر بازی به نفع ایران است و ایران می‌تواند با پافشاری بر مواضع و خطوط قرمز خود امتیازاتی به مراتب بیشتر از زمان فعلی، در ماه‌های آینده به دست آورد.
به هرحال توافق خوب از نگاه ایران، توافقی است که در کنار انتفاع اقتصادی، شامل لغو تحریم‌های برجامی و پسابرجامی باشد و در زمینه راستی‌آزمایی هم به شیوه‌ای باشد که ما بتوانیم نفت خود را بفروشیم، پول آن به‌راحتی وارد کشور شود و تحریم‌های دیگر نیز به این شکل عینی و حقیقی برداشته شود. البته یکی دیگر از مؤلفه‌های توافق خوب هم برای ما درخصوص تضمین‌هاست که تضمین باید عینی باشد و ایران نسبت به عملکرد و ثبات توافق مطمئن باشد تا ماجرای خروج یکجانبه آمریکا مانند سال ۹۷ که ترامپ به‌راحتی توافق را نقض کرد، تکرار نشود. تهران برای همه این موارد تضمین قطعی می‌خواهد.
منبع: جام جم
ارسال دیدگاه