دیپلماسی متوازن برای توسعه میدان منافع ملی

آناهیتا یاوری - وی در این سفر دو روزه علاوه بر گفت‌وگو با ولادیمیر پوتین که گفته می‌شود یک رایزنی طولانی و احتمالا چندساعته است، برنامه‌های دیگری از جمله حضور و سخنرانی در نشست عمومی مجلس دوما،‌ دیدار با ایرانیان مقیم روسیه و نشست هم‌اندیشی با فعالان اقتصادی روس خواهد داشت. وزرای امور خارجه، نفت و امور اقتصادی و دارایی نیز رئیس‌جمهوری کشورمان را در این سفر همراهی می‌کنند، ترکیبی که نشان می‌دهد محور اصلی گفت‌وگوها تعاملات و مناسبات تجاری و اقتصادی خواهد بود. علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت نیز روز گذشته در توئیتی با اعلام جزئیاتی از برنامه‌های سفر رئیس‌جمهوری نوشت «محور مباحث و جلسات ‎توسعه صادرات به روسیه و تقویت ارتباطات تجاری و اقتصادی است.» کرملین هم در بیانیه‌ای اعلام کرده که اصلی‌ترین برنامه این سفر یعنی «رایزنی روسای جمهور ایران و روسیه» همین امروز (چهارشنبه) انجام خواهد شد.

این سفر نشانه‌ای از سیاست راهبردی نگاه به شرق است که در دولت سیزدهم بیش از قبل مورد توجه قرار گرفته است. سیاستی که دولت بارها تکرار کرده هدف از آن، برقراری سیاست متوازن در راستای ارتقای جایگاه ایران است. مساله حائز اهمیت آن است که نگاه به شرق به هیچ‌وجه در تناقض با همکاری با غرب نیست چراکه اگر اینطور بود اکنون تیم مذاکره‌کننده ایران در وین نبود و برای احیای برجام تلاش نمی‌کرد. بنابراین افزایش مناسبات با روسیه و تلاش برای برقراری همکاری‌های راهبردی صرفا در راستای ایجاد توازن است.

تمرکز اصلی در این سفر بر حوزه اقتصاد و تجارت است و از قبل نیز گفته شده که احتمالا فرآیند امضای قرارداد همکاری ۲۰ساله با روسیه هنوز تمام نشده و به این سفر نمی‌رسد، باید منتظر بود تا همکاری‌ها و موافقتنامه‌هایی در راستای افزایش تعاملات پولی و بانکی، افزایش عدد مراودات تجاری، همکاری‌های دوجانبه در حوزه اقتصاد و بخش‌هایی مثل ترانزیت و حمل‌ونقل مورد توجه قرار بگیرد. ضمن اینکه احتمالا بحث عضویت دائم ایران در اتحادیه اوراسیا نیز در همین سفر پیگیری خواهد شد و کاملا واضح است که این قبیل همکاری‌ها در کنار حضور ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای چه نقش قابل‌توجهی در مناسبات اقتصاد و تجاری فی‌مابین خواهد داشت.

حسن هانی‌زاده، تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با پانا در این باره با یادآوری سفر اخیر وزیر امور خارجه ایران در هفته گذشته به چین، اظهار کرد: «دیدار اخیر دکتر حسین امیر عبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران از چین و دیدار قریب الوقوع آیت‌الله ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی از روسیه، جایگاه ژئوپولتیکی ایران به عنوان کریدور شمال- جنوب را مورد تاکید قرار می‌دهد.»

وی ادامه داد: «در جریان سفر وزیر خارجه به پکن موضوع اجرائی شدن سند توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین مورد تاکید مقامات چینی قرار گرفت و این سند عملا در دستور کار دو کشور قرار گرفت. سند توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین یکی از مهم‌ترین رخدادهای دو کشور در حوزه همکاری‌های همه جنبه اقتصادی و نفتی تلقی می‌شود و می‌تواند پیش‌درآمد شکل‌گیری یک اقتصاد شرق محور و خارج از حاکمیت دلار بر مبادلات تجاری شرق و غرب آسیا قرار گیرد.»

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: «از آنجایی که ایران و چین سالها است از تحریم‌های ظالمانه آمریکا و اتحادیه اروپا رنج می‌برند لذا هوشمندانه‌ترین اقدام دو کشور این است که سازوکارهای عملی برای خروج از سنگینی بار تحریم‌ها ترسیم کنند.»

هانی‌زاده با بیان اینکه ایران مهمترین کشور محوری جاده ابریشم است و مطمئن‌ترین کریدور برای انتقال کالا از شمال به جنوب و از شرق به غرب آسیا به‌شمار می‌رود گفت: «ایران تامین کننده اصلی انرژی فسیلی چین است و روابط دو کشور در حوزه اقتصادی می‌تواند الگوئی برای کشورهای منطقه تلقی شود. لذاذ همزمان با سفر وزیر خارجه جمهوری اسلامی به پکن سند توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین وارد چرخه اجرائی شد و این امر نگرانی آمریکا و اتحادیه اروپا را به دنبال داشت.»

وی گفت: «از سوی دیگر سفر امروز دکتر ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران به مسکو از اهمیت بالائی به لحاظ همکاری‌های اقتصادی، امنیتی، نظامی و راهبردی بین تهران و مسکو برخوردار است. زیرا ایران در سیاست خارجی روسیه دارای جایگاه بالایی است.»

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: «در این سفر روسای جمهوری دو کشور ایران و روسیه مهمترین تحولات منطقه و جهان، آخرین پیشرفت‌های حاصل شده در خصوص مذاکرات ایران و ۱+۴ در وین، اوضاع سوریه و دورنمای شکل‌گیری یک بلوک مشترک تجاری بین کشورهای عضو سازمان شانگهای را مورد بحث قرار خواهند داد.»

وی تصریح کرد: «پیش‌بینی بسیاری از ناظران سیاسی این است که سفر دکتر ابراهیم رئیسی به روسیه پیامدهای مهمی در حوزه‌های سیاسی، امنیتی، نظامی و اقتصادی نه تنها برای دو کشور بلکه برای کشورهای محور مقاومت به همراه خواهد داشت.»

حسن هانی‌زاده اظهار کرد: «دولت جدید در ماه‌های اخیر دیپلماسی خارجی بسیار به جلو حرکت داده است و آن را می‌توان در روابط با همسایگان و قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای و جهانی و بهبود نسبی اوضاع اقتصادی کشور دید. ایران در حال حاضر در مذاکرات وین با قدرت حضور دارد. شرکای راهبردی خود را در منطقه و جهان دقیق می‌شناسد و با بسط و تحکیم روابط دوستانه هوشمندانه حرکت می‌کند.»