گفت‌وگوی مقامات کره‌ای و سعودی با هیات‌های مذاکره‌کننده در وین انجام شد؛
زمزمه‌های توافق و ویراژ بازیگران خارج از ترکیب
محبعلی: امتیازها را بین خودمان تقسیم و به واسطه‌ها ندهیم/ کره جنوبی به دنبال احیای برجام و عربستان به دنبال پیچیده‌شدن مذاکرات است/ توافق حاصل می‌شود اما زمانبر است
تهران (پانا) - رفت‌وآمد هیات‌های مذاکره‌کننده در هشتمین دور مذاکرات رفع تحریمها، شتاب قابل توجهی به خود گرفته است. مذاکرات ادامه دارد اما اظهارات مذاکره‌کنندگان کماکان گرد و با واژه‌های «مثبت»، «رو به جلو» و ترکیباتی از این دست منتشر می‌شود که نشان‌دهنده روند «مثبت» گفت‌وگوهاست اما تازه‌ترین تغییر در مذاکرات، نزدیک شدن بازیگران خارج از ترکیب به میز مذاکرات است.
تیم‌های مذاکره‌کننده ایران و ۱+۴ و آمریکا هنوز در دور هشتم دست از کار نکشیده و جلسات خود را تعطیل نکرده‌اند. طرف‌های مذاکره همچنان اظهارات امیدوارکننده دارند و از مثبت بودن روند گفت‌وگوها می‌گویند. گفت‌وگوها در سطوح کارشناسی و سیاسی در چارچوب دیدارهای دوجانبه و چندجانبه میان ایران و ۱+۴ و نیز میان ایران و آمریکا از طریق مکاتبات غیررسمی با محوریت هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام در وین ادامه دارد. حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان جمعه شب در توئیتی درباره مذاکرات نوشت «مذاکرات وین در مسیر طبیعی و خوب جریان دارد. ابتکارات طرف ایرانی این فضا را رقم زده است. اکنون این طرف غربی است که باید نشان دهد آیا حسن نیت و اراده جدی برای توافق خوب دارد؟».
امیرعبداللهیان: خواستار تضمین جدید و رفع تحریم‌های ترامپ هستیم/ باید بتوانیم نفت صادر و به درآمد آن دسترسی داشته باشیم
امیرعبداللهیان به الجزیره نیز گفت «اگر طرف‌های غربی، نیت و اراده داشته باشند، می‌توان در وین به یک توافق خوب دست یافت. نمونه عملی تضمین این است که "ما نفت صادر کنیم و بتوانیم به درآمدهای آن دسترسی داشته باشیم". خواستار رفع تحریم‌هایی هستیم که ترامپ اعمال کرد؛ به ویژه تحریم‌هایی که با برجام مغایر است». وی گفت «خواستار تضمین‌های جدید هستیم که شامل عدم اعمال تحریم جدید یا اعمال مجدد تحریم پس از لغو آن می‌شود». امیرعبداللهیان با بیان اینکه با هدف تسهیل مذاکرات، تبادل غیررسمی پیام بین ایران و آمریکا در جریان است، گفت «ما از هیات آمریکایی، صحبت‌های خوبی می‌شنویم، ولی مشاهده اقدامات جدی، اهمیت دارد».
اولیانوف: مذاکرات وین آهسته اما پیوسته پیش می‌رود
میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات وین نیز در توئیتی نوشت «جلسات منظم حاضران در برجام (بدون ایران و آمریکا) بعد از ساعت ۱۸ (به وقت محلی) فرصت خوبی را برای ارزیابی آخرین تحولات در جریان گفت‌وگوهای وین فراهم آورد.» وی در توئیت دیگری در پاسخ به کاربری که نوشت آمریکایی‌ها به طرز فزاینده‌ای کمتر به گزینه‌های نظامی در صورت شکست مذاکرات اشاره میکنند نوشت: «این نشانه واقعاً خوبی است. در دور هفتم مذاکرات وین نظرات (به نظر من به طرز غیرقابل توجیهی) بین نظرات منفی تا نظرات بدگمان فرق می‌کرد. لازم است عینی‌تر عمل کنیم. مذاکرات آهسته اما پیوسته پیش می‌روند.»
دوربین‌های آژانس در مجتمع تسا نصب شد
همزمان با این تحولات، استفانی لیختن‌اشتاین، خبرنگار غربی مستقر در وین در توئیتی اعلام کرد سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به او گفته که این نهاد تا پایان دسامبر ۲۰۲۱ کار نصب دوربین‌های جایگزین دوربین‌هایی که از مجتمع تسا در کرج خارج شده بودند و همچنین سایر فعالیت‌های فنی مرتبط را به انجام رساند. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عصر روز چهارشنبه ۲۴ آذرماه اعلام کرد که بر اساس توافق صورت گرفته بین ایران و آژانس، دوربین‌های این نهاد در مجتمع تسا کرج طی روزهای آینده نصب می‌شود.
حضور بازیگران خارج از ترکیب و احتمال آزادی دارایی‌های ایران در کره
طی روزهای گذشته با سرعت گرفتن مذاکرات کشورهای مشارکت‌کننده در برجام در وین، حضور تیم‌های مذاکره‌کننده از عربستان سعودی و کره جنوبی نیز خبرساز شد. این تیم‌ها در وین با تیم‌های کشورهای دیگر ملاقات‌هایی نیز داشتند. به دنبال سفر معاون وزیر خارجه کره جنوبی به محل مذاکرات، وزارت خارجه این کشور از احتمال آزادی قریب‌الوقوع دارایی‌های بلوکه شده ایران خبر داد. کره جنوبی به واسطه بدهی چند میلیارد دلاری که به ایران دارد و مدعی است که تحریم‌های آمریکا مانع پرداخت این بدهی به تهران است، یکی از کشورهایی است که همواره مذاکرات وین را از نزدیک دنبال می‌کند. وزارت خارجه کره جنوبی در بیانیه‌ای ضمن اعلام خبر دیدار دیپلمات‌های سئول و تهران در وین، اعلام کرد: «معاون وزیر خارجه کره جنوبی در دیدار با معاون وزیر خارجه ایران ابراز امیدواری کرده دارایی‌های بلوکه‌شده ایران به زودی آزاد شوند». طبق این بیانیه، چوی یانگ کان، معاون وزیر خارجه کره جنوبی و علی باقری، همتای ایرانی او در خصوص اینکه دارایی‌های ایران باید به زودی آزاد شوند تفاهم داشتند. در بیانیه وزارت خارجه کره جنوبی همچنین تصریح شده دو طرف در خصوص انجام رایزنی‌های کاری بر سر جزئیات مربوط به روند انتقال این پول توافق کردند.
باقری: کره جنوبی موظف به آزادسازی دارایی‌های ایران است
علی باقری، مذاکره کننده ارشد ایران در ملاقات با جانگ کان معاون وزیر خارجه کره جنوبی در وین تأکید کرده که فارغ از نتایج گفت‌وگوها در وین، دولت کره جنوبی موظف به آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران است و تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا نمی‌تواند توجیهی برای پرداخت نکردن بدهی‌ها به ایران باشد.
عربستان هم به وین نزدیک شد؛ گفت‌وگوی مقام عربستانی با مقامات واشنگتن، پاریس و مسکو در وین
اما مهمترین اتفاق روزهای اخیر مذاکرات وین حضور عربستان سعودی در این شهر بود. ظاهرا یکی از رقبای اصلی ایران در منطقه، یعنی عربستان، فرصتی یافته است تا در محل مذاکرات رودرروی مذاکره‌کنندگان بنشیند و دغدغه‌ها و توقعات خود را دنبال کند. اگر این ورود به معنای واردکردن مسائل منطقه‌ای و اختلافات ایران و عربستان به موضوعات مذاکره باشد، اتفاق بسیار بزرگی رخ داده و عملا مذاکرات وین به چیزی فراتر از مذاکرات احیای برجام تبدیل شده است. از سوی دیگر اگر ورود ریاض به گفت‌وگوها بدون اضافه‌شدن بحث‌های منطقه‌ای رخ داده باشد، این خبر از جنبه دیگری برای تهران خبری بسیار بد به حساب می‌آید، چراکه به این ترتیب، بدون اینکه مسائل بین ایران و عربستان محل بحث باشند، طرف عربستانی فرصتی یافته است بدون اینکه لزوما امتیاز مهمی به طرف ایرانی بدهد، روی شرایط توافق طرف‌های غربی و شرقی با ایران برای احیای برجام و بازگشت به تعهدات اثرگذار باشد. این شاید از خواست اولیه ریاض هم اتفاقی مطلوب‌تر است.
در روزهای اخیر نماینده دائم عربستان در سازمان‌های بین‌المللی به‌طور جداگانه با نمایندگان آمریکا، فرانسه و روسیه در مذاکرات وین دیدار و رایزنی کرده است. سعودی العربیه اعلام کرد که عبدالله بن خالد بن سلطان، نماینده دائم عربستان در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین روز جمعه با رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و رئیس هیات آمریکایی حاضر در وین دیدار و رایزنی کرد. این شبکه همچنین اعلام کرد که نماینده عربستان روز پنجشنبه نیز با فیلیپ ایریرا، رئیس هیات مذاکره‌کننده فرانسه در وین دیدار و گفت‌وگو کرده است. عبدالله بن خالد بن سلطان به طور جداگانه با میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین و رئیس هیات مذاکره‌کننده روس نیز دیدار و درخصوص آخرین تحولات مذاکره با ایران درخصوص برنامه هسته‌ای رایزنی کرد. نماینده عربستان در سازمان‌های بین‌المللی پیش از این تاکید کرده بود که کشورش مذاکرات وین و نتایج نشست‌ها را از نزدیک دنبال می‌کند. وی گفته بود: «عربستان بر حمایت مداوم خود از تمامی تلاش‌های بین‌المللی در راستای تضمین عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تأکید می‌کند و خواستار این است که فرصت برای رسیدن به راه‌حلی که امنیت و ثبات منطقه را حفظ می‌کند، از دست نرود».
درخواست چین از ایران و آمریکا همزمان با دور هشتم مذاکرات وین
همزمان، یک مقام ارشد وزارت امور خارجه چین هم در کنفرانسی خبری درخواستی را از آمریکا و ایران در ارتباط با مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین مطرح کرد. فو کانگ، مدیر اداره کنترل تسلیحاتی وزارت امور خارجه چین در بخشی از سخنانش در یک کنفرانس خبری از آمریکا خواست تحریم‌های یک‌جانبه ایران را لغو کند. کانگ همچنین خواستار بازگشت ایران به اجرای تعهدات هسته‌ای‌اش براساس برجام شد.
امتیازها را بین خودمان تقسیم کنیم به واسطه‌ها ندهیم
مدیرکل سابق وزارت امور خارجه درباره تحولات این روزهای گفت‌وگوهای وین ضمن تاکید بر اهمیت مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا برای دور کردن کارشکنی واسطه‌ها، به پانا گفت: «از نظر حرفه‌ای و منطقی وقتی ما با کشوری اختلاف داریم، باید بشینیم و با آن کشور گفت‌وگو کنیم. کشورهای اروپایی، چین و روسیه هر کدام منافع خود را دارند. وقتی آن‌ها واسطه می‌شوند طبیعتا اول منافع خود را در نظر می‌گیرند و بعد پیگیر منافع ما می‌شوند. روسیه، چین و اروپایی‌ها هم ممکن است اختلافاتی با آمریکایی‌ها داشته باشند و طبیعتا هر کدام در پی منافع خود هستند. در سیاست بین‌الملل مفهومی تحت عنوان "دوستی ذاتی" وجود ندارد. به همین خاطر است که روس‌ها علاقه‌مند نیستند که ما با اروپایی‌ها در زمینه گاز و انرژی رابطه داشته باشیم و می‌خواهند خودشان میدان‌دار باشند. چون تامین‌کننده انرژی اروپا خودشان هستند هرگز حاضر نیستند رقیبی وارد میدان شود و آن رقیب می‌تواند ایران باشد. آن‌ها از مناقشه ایران و غرب سود می‌برند.»
قاسم محبعلی ادامه داد: «چین هم به همین ترتیب؛ اگر رابطه ما با اروپا و کشورهای آلمان و انگلیس و فرانسه بهتر شود و نیز آمریکا، ممکن است ما از آن کشورها کالاهای باکیفیت‌تر وارد کنیم و کمتر سراغ چینی‌ها برویم. اما اکنون چاره‌ای نداریم و هر کالایی که چینی‌ها در اختیارمان می‌گذارند را قبول می‌کنیم. بنابراین این کشورها علاقه‌مند نیستند رابطه‌ای شکل بگیرد. اگر قرار است بده بستانی صورت بگیرد می‌خواهند هم از ما و هم از آمریکایی‌ها چیزی نصیب آن‌ها شود. به همین خاطر، هم به نفع ما و هم آمریکاست که مذاکرات را مستقیم انجام دهیم و به جای اینکه امتیاز را به واسطه بدهند بین خودشان رد و بدل کنند.»
کشورهای مذاکره‌کننده تا زمانیکه منافع‌شان تامین نشود، سعی میکنند مذاکرات را عقب بیاندازند
وی اضافه کرد: «بعد از برجام اولین شرکتی که با ایران قرارداد امضا کرد توتال بود، رنو و ... با خودروسازی‌ها قرارداد بستند. فرانسه هم دنبال نفع خود هست و هر کدام از این کشورها تا زمانیکه منافع‌شان تامین نشود، سعی میکنند که مذاکرات را عقب بیاندازند. شاید یکی از دلایلی که باعث شد تا برجام موفق نباشد این بود که ما اجازه ندادیم شرکت‌های آمریکایی وارد بازار ایران شوند.»
محبعلی با بیان اینکه هیچ گربه‌ای به خاطر رضای خدا موش نمی‌گیرد گفت: «هیچ کشوری هم به خاطر دوست داشتن کشور دیگری به او امتیاز نمی‌دهد مگر اینکه منافعی تامین شود.»
کره جنوبی از کشورهایی است که بسیار علاقه‌مند است تا برجام به نتیجه برسد، آن‌ها مستقیما منافع اقتصادی دارند
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به سفر معاون وزارت خارجه کره جنوبی به وین و گفت‌وگوی این مقام کره‌ای با نمایندگان ایران و آمریکا نیز اظهار کرد: «یکی از طرف‌هایی که بسیار علاقه‌مند است با ایران در ارتباط باشد و بازار ایران را در اختیار داشته باشد، کره جنوبی است که حتی از زمان رژیم سابق نیز در بازار ایران حضور داشتند. کره‌ای‌ها علاقه‌مند هستند دوباره به این بازار برگردند اما روابط آن‌ها با آمریکا اجازه نمی‌دهد که دارایی‌های ایران را آزاد کنند و دوباره توافق‌شان را با ایران از سر بگیرند. کره جنوبی از کشورهایی است که بسیار علاقه‌مند است تا برجام به نتیجه برسد، آن‌ها منافع سیاسی ندارند بلکه مستقیما منافع اقتصادی خوبی دارند. مردم ایران هم علاقه‌مند هستند و کالای کره‌ای یا ژاپنی را به کالای هندی یا چینی ترجیح می‌دهند.»
عربستان به دنبال پیچیده شدن مذاکرات و گنجانده شدن برخی مسائل دیگر در برجام است
وی به سفر مقام سعودی به وین و رایزنی با کشورهای درگیر در مذاکرات لغو تحریمها نیز اشاره کرد و گفت: «عربستان و کشورهای خاورمیانه مسائل متعددی دارند. یکی از مسائل آن‌ها بهانه مناقشه هسته‌ای ایران است. عربستان و اسرائیل علاقه‌مند هستند در کنار مسائل هسته‌ای، مساله موشکی و امنیت خاورمیانه و حضور ایران در کشورهای دیگر و ... نیز مورد مذاکره قرار بگیرد. آن‌ها هم دنبال پیچیده شدن مذاکرات هستند و به آمریکا و اروپا و حتی چین و روسیه فشار وارد میکنند که مسائلی که در سال ۲۰۱۵ مورد توجه قرار نگرفت این بار مورد توجه قرار بگیرد. آن‌ها از ابزار خود به دلیل دارایی‌های زیاد و توان اقتصادی بالا استفاده میکنند تا منافع آن‌ها هم در این توافقی که قرار است با ایران صورت بگیرد گنجانده شود.»
محبعلی با بیان اینکه سیاست بایدن با اوباما مقداری متفاوت است، افزود: «اوباما علاقه‌مند بود که با ایران مساله هسته‌ای را حل کند. اما بایدن با توجه به انتقادات داخلی از سوی جمهوری‌خواهان، علاقه دارد که منافع دیگر کشورها از جمله عربستان را هم در نظر بگیرد. به همین خاطر مدام در ارتباط هستند و تبادل نظر دارند.»
وی گفت: «ما باید بپذیریم که برای حل معضل اقتصاد کشور و معیشت مردم مساله هسته‌ای را حل و فصل کنیم. طرف مقابل هم شاید نگرانی‌هایی که دارند سوءتفاهم باشد اما مساله ما واقعی است. باید تلاش کنیم در این مذاکرات موفق شویم. تصمیم در ایران گرفته شده اما به دلیل اینکه اجماع به آخر نرسیده و تیم مذاکراتی کسانی هستند که در گذشته همگی مخالف برجام بودند و از تجربه کافی هم در حوزه دیپلماتیک برخوردار نیستند ممکن است زمان را تا اندازه‌ای از دست بدهند اما در نهایت توافق را صورت خواهند داد و آمریکایی‌ها هم چون می‌خواهند نقش‌شان را در خاورمیانه کاهش دهند و به مسائل مهمتری چون چین و روسیه بپردازند علاقه‌مند هستند این مذاکرات به نتیجه برسد. به دلیل فاصله زیاد مواضع ممکن است توافق زمانبر باشد اما می‌توانیم امیدوار باشیم که توافق حاصل می‌شود.»
با این همه باید منتظر ماند و دید چراغ سبز آمریکا و موافقت کره جنوبی برای بازپرداخت بدهی‌های ایران، نزدیک شدن عربستان به میز مذاکرات و فشار این کشور به هیات‌های مذاکره‌کننده، مواضع و منافع کشورهای درگیر در مذاکرات چه سرنوشتی را برای مذاکرات جاری رقم خواهد زد؟ مذاکرات لغو تحریمها به کجا می‌رسد؟ و چه بخشی از منافع ملی کشور تامین می‌شود.
ارسال دیدگاه