آموزش مجازی قطعا فرصتی مغتنم برای سیستم آموزشی کشور بود

معلمان به عنوان مدافعان آموزش در دوسال اخیر به شیوه های مختلف، خلاقیت های زیبایی نشان دادند تا دانش آموزان از تحصیل جا نمانند. در این راستا پانا با یکی از مدافعان آموزش، مهدیه محمدی؛ دبیر ادبیات فارسی فرزانگان ۴ تهران با ۳۱ سال سابقه به گفت و گو پرداخته که در ادامه می خوانید.

به نظر شما ورود ویروس کرونا برای آموزش و پرورش بیشتر یک فرصت بود یا تهدید؟

قطعا یک فرصت آن هم از نوع مغتنم. اولین چیزی که بعد از مسلط شدن بر شرایط اولیه کرونا به ذهنم خطور کرد، استفاده بسیار مطلوب از این شرایط بود( البته در زمینه آموزش) این که می شود شیوه آموزش دروس را با رویکرد جدیدتری همراه کرد بطوری که کمتر با مقاومت دانش آموزان و اولیا روبه رو شد. سابق بر این به علت عادت کردن دانش آموزان به شیوه های مرسوم آموزشی در مدارس، ورود به شیوه های نوین، نوعی مقاومت بچه ها را به همراه داشت که با تسری این مسئله به خانواده، این جبهه گیری تشدید می شد؛ اما تغییر ناگهانی فضای آموزشی از کلاس های حضوری به پلتفرم های آموزشی، زمینه بهره مندی فراوانی را برای دبیران علاقمند در این حیطه فراهم کرد. استفاده بیشتر و بهتر از شیوه های آموزشی که در دوره های ضمن خدمت و یا مطالعات فردی آموخته بودیم، اولین فرصتی بود که کرونا با تمام تلخی هایش برایمان به ارمغان آورد.

با شیوع کرونا و تعطیلی کلاس‌های حضوری آمادگی معلمان برای تدریس مجازی چگونه بود؟

در ابتدا که انتظار تعطیلی بلند مدت را نداشتیم با فعالیت در پیام رسان ها آغاز کردیم که البته این نوع آموزش بسته به نوع درس و رویه هر دبیر متفاوت بود، اما بعد از یک هفته تا ۱۰ روز به سمت استفاده از بسترهای آموزش مجازی رفتیم. ما نسبت به این فضاها کاملا غریبه بودیم، یک دوره دو ساعته در بعدازظهر یکی از روزهای هفته اولین قدم ما در این مسیر ناآشنا بود. کم کم در ساعت های استراحت و خارج از زمان آموزشی و گاهی تا نیمه های شب آیکون های مختلف روی صفحه کلاس را باز کرده و کاربرد هریک را بررسی می کردیم و تجربیاتمان را با سایر همکاران در میان می گذاشتیم و از نظرات یکدیگر استفاده می کردیم. دلیلمان هم واضح بود قطعا دانش آموزان هم در همان ساعات مشغول بررسی شرایط و امکانات کلاس بودند و ما باید حداقل یک گام از آنها جلوتر بودیم.

آموزش مجازی چه سختی های دارد؟

ابتدا مشکل تهیه محتوای آموزشی را داشتیم. البته هر کدام از همکاران با توجه به ماهیت درس و شیوه آموزشی خود محتواهایی را برای ارائه در کلاس های حضوری داشتند، اما این محتواها برای استفاده در بسترهای آموزش مجازی کفایت نمی کرد. باید سراغ نرم افزارهای جدید می رفتیم. از سویی تهیه سخت افزارهای مناسب آموزشی نظیر لپ تاب، تبلت و یا به روزکردن کامپیوترها، قلم نوری و ... تهیه نرم افزارهای مناسب برای ساخت فیلم و کلیپ آموزشی، تهیه کاربرگ ها و درسنامه های مناسب که بتواند نافهمی های پیش آمده در کلاس را پوشش دهد و مسائل بسیاری از این دست، از دردسرهای اولیه محسوب می شد. مشکلات زیر ساختی اینترنتی، قطع و وصل شدن آن و بیرون افتادن نوبتی معلم و دانش آموزان از کلاس، اکو شدن صدای دبیر و دانش آموزان هم از مشکلات اصلی آموزش مجازی بود.

آیا با واژه مدافعان آموزش برای معلمان موافقید؟

بله موافقم. معلمان مدافعان حریم آموزشی دانش آموزان هستند. آنها در هر مقطع آموزشی و در هر جای کشور عزیزمان، مثل همیشه غیرتمند و فداکارانه در دوران کرونا پا در این عرصه ناشناخته گذاشتند و تمام توان جسمی، روانی و حتی مالی خود را در این میدان به کار گرفتند و تا امروز همچنان با قدرت و عزت در این مسیر ایستاده اند.

هم‌اکنون فعالیت معلمان نسبت به قبل بیشتر شده است. چه مشکلاتی در این خصوص به عنوان یک معلم داشتید؟

در مورد فعالیت همکاران، به یقین میزان فعالیت دبیران چندین برابر شده است. تصور کنید وقتی شما دانش آموز را در مقابل خود ندارید و نمی توانید فهم مطالب آموزش داده شده را در چشمان و حرکات او ببینید، باید روش ها و نمونه های مختلفی از آموزش آن مبحث و تمرین های متعدد با سطوح آموزشی متناسب در دسترس داشته باشید تا در شرایط مختلف به کار گیرید. این کار مستلزم صرف وقت فراوانی بود که مسلما بعد از پایان ساعت کلاسی، تازه کلید می خورد. مرحله بعد پاسخ به سوالات فردی دانش آموزان بود که در خارج از ساعت درسی و حین انجام تکالیف برایشان پیش می آمد و رسالت معلمی و تعهد و دلسوزی اکثر همکاران ایجاب می کرد که پاسخگوی بچه ها باشند و بودند.

خاطره خاصی از تدریس مجازی دارید؟

بنظر من در آموزش مجازی با بچه ها و اولیا بیشتر از قبل نزدیک بودیم. نمی دانم شاید چون حضور اولیا و گاه خواهر یا برادر دانش آموزان را در کلاس حس می کردیم، این نزدیکی و صمیمیت بیشتر احساس می شد. یادم می آید یک روز درست وسط کلاس دانش آموزی اجازه میکروفون خواست. برای پاسخ به سوالش میکروفون را روشن کردم، مادر دانش آموز با خواندن شعری برای همه، من را مورد لطف خود قرار داد و تشکر کرد. این برای من خاطره جالبی بود نه به واسطه این که از من تشکر شده بود، بلکه هرگز در طول سالیان تدریس این امر سابقه نداشت که اولیا بدون هماهنگی قبلی بتوانند وارد کلاس شوند و ...

با توجه به اینکه هم‌اکنون کلاس ها حضوری شده، آیا در فضای مجازی هم فعالیت می کنید. اگر فعالیت دارید، چگونه است؟

بله. البته کلاس های ما حضوری- مجازی است. تعدادی از دانش آموزان که برای حضور مشکل دارند در منزل و به طور همزمان از کلاس بهره می برند که این را مدیون امکاناتی هستند که مسئولین دبیرستان فراهم کرده اند. تخته های هوشمندی که به لپ تاپ دبیر متصل می شود و جریان آموزش کلاس را برای بچه های در منزل به نمایش می گذارد.

از نظر شما در دوران کرونا و آموزش غیرحضوری چه آسیب هایی (در زمینه درسی و روانی، اجتماعی) به دانش آموزان وارد شده؟

مسلما این آسیب برای دانش آموزان بسیار زیاد و تاثیرگذار بوده. تعدادی از دانش آموزان اظهار می کنند که اصلا نمی توانند با آموزش مجازی درس را یاد بگیرند و این مسئله آنها را بسیار مضطرب کرده است تا جایی‌که به انواع مشکلات روانی ناشی از همین مسئله گرفتار شده اند. مشکلات جسمی نظیر درد چشم، گردن، ستون مهره ها و ...
دور ماندن از گروه همسالان و نداشتن زمان هایی که به تفریح و کسب تجربه با دوستانشان بپردازند، از دیگر مشکلات این بحران است. البته پوشیده نیست که عدم توجه و نظارت بعضی اولیا و حضور بی ضابطه دانش آموز در فضای مجازی با بهانه های مختلفی نظیر انجام تکالیف، تهیه محتوای آموزشی و یا بارگذاری تکالیف و مسائلی از این دست، منجر به افزایش نرخ بی اخلاقی در بین دانش آموزان شده است.

مدرسه شما برای حضور دانش آموزان ومعلمان چه فعالیت هایی را انجام داده است؟

خوشبختانه مدرسه تمامی شرایط و پروتکل های بهداشتی را لحاظ کرده است. در نظر گرفتن فاصله فیزیکی در کلاس ها و تهویه مناسب و شوینده ها و ضد عفونی کننده ها و ... همه را در نظر گرفته است. در خصوص امکانات آموزشی هم در حد بودجه ای که در اختیار داشته اند، تمهیدات لازم را اندیشیده اند که البته اگر بشود سیستم های کامپیوتری مدرسه را دائما به روز رسانی کرده و نرم افزارها و امکانات بیشتری را در اختیار دبیران قرار بدهند، بسیار سپاسگزار می شویم.

به نمایندگی از معلمان چه پیامی برای اولیا در مراقبت از فرزندانشان در دوران کرونا دارید؟

اولیای دانش آموزان جدای از این که مسئول حفظ و صیانت از روح و روان فرزندان خود هستند و قطعا خودشان بر این نکته واقفند، باید به این امر اهتمام داشته باشند که برای بهره مندی از روند مطلوب آموزشی باید پا به پای اولیای مدرسه حرکت کنند، در این صورت است که شاهد رشد همزمان آموزشی و تربیتی عزیزان خود هستند و این همان هدف متعالی آموزش و پرورش است.

در پایان به عنوان یک معلم از درد دل معلمان در فراهم شدن امکانات برای قشر فرهنگی جهت بهبود آموزش بگویید.

همان طور که مستحضرید، متاسفانه مشکلات فراوانی وجود دارد که در این ایام هم به اشکال مختلف در مجامع عمومی مطرح شده، امیدوارم که مسئولین محترم نیز برای فراهم کردن امکانات دریغ نکنند.