10 اتفاق مهم جهان در سال 2021

به گزارش العالم، وب‌سایت "The Water's Edge" در مطلبی نوشت: می‌توان درباره سال 2021 به یک موضوع جالب اشاره کرد: آن سال به اندازه 2020 پر فراز و نشیب نبود. عده‌ای معتقدند 2020 یکی از بدترین سال‌های تاریخ بوده است. با این حال، ممکن است 2021 هم به لحاظ دستاورد چندان قابل توجه نباشد. دوازده ماه گذشته خبرهای خوبی به همراه داشت. در واقع، برای لحظه‌ای در اوایل تابستان به نظر می‌رسید که کووید-19 در حال عقب‌نشینی است. با این حال، این اتفاق رخ نداد و سال 2021 خبرهای بد دیگری را به همراه داشت. در اینجا ده رویداد برتر جهانی را از نظر می‌گذرانیم.

10. معامله AUKUS آغاز شد

در ۱۵ سپتامبر، جو بایدن، اسکات موریسون (نخست‌وزیر استرالیا)، و بوریس جانسون (نخست‌وزیر انگلستان) یک مشارکت امنیتی سه‌جانبه جدید به نام AUKUS را اعلام کردند. مهمترین بخش این توافق، تعهد ایالات متحده به ارائه فناوری به استرالیا برای ساخت 8 زیردریایی هسته‌ای (اما نه مجهز به سلاح هسته ای) بود. تنها کشور دیگری که دسترسی مشابهی به فناوری ایالات متحده دارد، انگلستان است. بیانیه اعلام این پیمان، آن را به عنوان «حفظ امنیت و ثبات در اقیانوس هند و اقیانوس آرام» ضروری دانست. اگرچه هیچ یک از این سه رهبر به نام چین اشاره نکردند، AUKUS به طور گسترده به عنوان پاسخی به قدرت رو به گسترش چین در نظر گرفته شد. جای تعجب نیست که پکن این پیمان را به عنوان «بسیار غیرمسئولانه» و «قطبی‌کننده» محکوم کرد. اما چین تنها کشوری نبود که از توافق ناراضی بود. فرانسه خشمگین شد زیرا AUKUS قرارداد 37 میلیارد دلاری را که با استرالیا در سال 2016 برای ساخت 12 زیردریایی منعقد کرده بود، فسخ کرد. در نتیجه، پاریس سفرای خود را از کانبرا و واشینگتن فراخواند؛ اقدامی بدون سابقه در روابط دوجانبه با هر دو کشور. بایدن متعاقباً اعتراف کرد که اعلام این پیمان نامناسب بوده است در حالی که فرانسه از این حادثه استفاده کرد تا هدف «استقلال استراتژیک»، یعنی توانایی اتحادیه اروپا برای اقدام مستقل از ایالات متحده در امور جهانی را پیگیری کند. تردیدها در مورد اینکه آیا زیردریایی‌های جدید استرالیا هرگز ساخته خواهند شد وجود دارد. آنها با قیمت گزافی عرضه می‌شوند و برای بیش از ده سال عملیاتی نمی‌شوند.

9. بحران‌های مهاجرت، کشورهای ثروتمند را آزمود

کاهش موج‌های مهاجرت بین المللی در سال 2020 ناشی از کووید-19 در سال 2021 نیز ادامه یافت. اما این به پایان بحران های مهاجرتی منجر نشد. نمونه بارز آن مرز جنوبی ایالات متحده بود. تا اکتبر، تعداد افرادی که به‌طور غیرقانونی وارد ایالات متحده شده‌اند در سال گذشته به 1.7 میلیون نفر رسید که بالاترین تعداد از سال 1960 است. کووید-19، مشکلات اقتصادی، و رویدادهای سیاسی و طبیعی نظیر ترور رئیس‌جمهور هائیتی به گسترش این موج دامن زد. اما این انتظار نیز وجود داشت که دولت بایدن از دولت ترامپ در قبال مهاجران با آغوش بازتری عمل کند. برای جلوگیری از ورود مهاجران، دولت بایدن به بسیاری از سیاست‌های خشن ضد مهاجرتی سلف خود -- ترامپ -- ادامه داد. در جایی که این کار را نکرد، دیوان عالی آمریکا حکم به تشدید آن داد. اتحادیه اروپا نسبت به سال 2020 افزایش 70 درصدی را در تعداد افرادی که به طور غیرقانونی به کشورهای این اتحادیه وارد می‌شوند، تجربه کرد. منتقدان استدلال می‌کنند که اتحادیه اروپا از وظایف خود برای کمک به مهاجران کوتاهی کرده است. افزایش تعداد مهاجرانی که از فرانسه از کانال مانش عبور می‌کنند، باعث درگیری دیپلماتیک بین پاریس و لندن شد. در همین حال، بلاروس مهاجران را تشویق کرد تا از خاک این کشور عبور کنند و وارد لتونی، لیتوانی و لهستان شوند تا به اتحادیه اروپا فشار بیاورد تا تحریم‌هایی را که در اعتراض به تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری بلاروس در سال 2020 اعمال کرده بود، پایان دهد. بعید است که این بحران ها در سال های آینده از بین بروند. حدود 84 میلیون نفر در سراسر جهان به اجبار از خانه های خود آواره شده‌اند. درگیری، فروپاشی اقتصادی، و تغییرات آب و هوایی احتمالاً این تعداد را افزایش می‌دهد.

8. برنامه هسته‌ای ایران به پیش رفت

سال با خوش‌بینی آغاز شد که توافق هسته‌ای ایران ممکن است سه سال پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از این توافق، احیا شود. جو بایدن روی کار آمد و سیاست ترامپ در قبال ایران را «فاجعه خودساخته» خواند و متعهد شد در صورت بازگشت ایران به توافق، به برجام بازگردد. با این حال، گفتن آن آسان‌تر از انجامش بود. در فوریه، دولت بایدن دعوت اتحادیه اروپا را برای پیوستن مجدد به مذاکرات پذیرفت. کشمکش های دیپلماتیک بین تهران و واشنگتن آغاز مذاکرات را تا آوریل به تعویق انداخت. انفجاری در تاسیسات هسته‌ای ایران در اواسط آوریل که احتمالاً نتیجه خرابکاری‌های اسرائیل بود، ایران را بر آن داشت تا اعلام کند که غنی‌سازی اورانیوم تا 60 درصد را آغاز کرده است؛ سطحی که همچنان زیر آستانه لازم برای تولید یک سلاح هسته ای است. پنج دور دیگر از مذاکرات قبل از انتخابات ریاست جمهوری ایران در ژوئن و پیروزی ابراهیم رئیسی برگزار شد. مذاکرات سرانجام در اواخر نوامبر از سر گرفته شد. ایران بار دیگر درخواست اولیه خود را مبنی بر لغو همه تحریم‌های دولت ترامپ از سوی ایالات متحده اعلام کرد.

7. «زنجیره تامین» متزلزل شد

«زنجیره‌های تأمین» در سال 2021 به یک اصطلاح آشنا تبدیل شد. برای چندین دهه، کسب‌وکارها بر این باور بودند که برون‌سپاری تولید کلید موفقیت است. این استراتژی جواب می داد: شرکت هایی که زنجیره تامین خود را بهبود بخشیدند شاهد کاهش هزینه ها و افزایش سود بودند. سپس کووید-19 از راه رسید و جنبه های منفی زنجیره‌های تامین را آشکار کرد: کمبودها و توقف تولید در مناطق دور، باعث کمبود و توقف در خانه می‌شود. وقتی همه‌گیری برای اولین بار آغاز شد، کارخانه‌ها تعطیل شدند و بسیاری از شرکت‌ها اجازه دادند موجودی انبارها کاهش یابد تا از انباشت کالاهای فروخته نشده جلوگیری کنند. اما زمانی که تقاضای مصرف کنندگان در سال 2021 با در دسترس قرار گرفتن واکسن ها افزایش یافت، بسیاری از شرکت ها از نظر قطعات و منابع دچار کمبود شدند. کمبود کانتینرهای حمل و نقل و پشتیبان‌گیری در بنادر در سرتاسر جهان، مسائل را پیچیده‌تر کرد. در ماه مارس، کشتی کانتینری «Ever Given» در کانال سوئز به گل نشست و یکی از آبراه‌های بزرگ جهان را به مدت یک هفته مسدود کرد و روزانه 9.6 میلیارد دلار زیان به همراه خود آورد. کمبودی که بیشترین توجه را به خود جلب کرد در تراشه‌های رایانه ای مشاهده شد به‌ویژه آنهایی که در کنسول‌های بازی و تولید خودرو استفاده می‌شوند. شرکت فورد موتور پیش‌بینی کرد که در سال 2021 به دلیل کمبود نیمه‌رسانا‌ها، فروش 1.1 میلیون خودرو را از دست داد. سایر کمبود ها در این حوزه در سال 2021 شامل بنزین، روغن نخل، مرغ، ذرت، کلر و هات داگ می شود. حتی زمانی هم که منابع فراوانی در دست بود، نیروی کار اغلب با کمبود مواجه بود. تنها در ایالات متحده از ابتدای همه‌گیری، تعداد نیروی کار پنج میلیون نفر کاهش یافت. اختلالات زنجیره تامین ناشی از کووید-19، که به افزایش تورم در سراسر جهان منجر شده، ممکن است برای سال ها ادامه داشته باشد.

6. بازگشت طالبان به قدرت

جنگ ایالات متحده در افغانستان همانطور که بیست سال قبل آغاز شده بود، پایان یافت: با قدرت گرفتن طالبان. در سال 2020، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا توافقی با طالبان منعقد کرد که مستلزم خروج تمام نیروهای آمریکایی تا اول ماه مه سال 2021 بود. دو هفته قبل از این ضرب‌الاجل، رئیس‌جمهور جو بایدن دستور داد تا خروج کامل ایالات متحده حداکثر تا 11 سپتامبر 2021 یعنی بیستمین سالگرد حملات 11 سپتامبر به پایان برسد. با ادامه عقب نشینی، ارتش ملی افغانستان سقوط کرد و طالبان کشور را تسخیر کردند. کابل در 15 اوت سقوط کرد و هزاران خارجی را در پایتخت گرفتار کرد. ایالات متحده تلاش گسترده ای را برای تخلیه آمریکایی های سرگردان تا 31 اوت، مهلت تعیین شده توسط طالبان، آغاز کرد. خروج ایالات متحده در 30 اوت پایان یافت و بیش از یکصد شهروند آمریکایی و حدود 300000 افغان را که احتمالاً واجد شرایط دریافت ویزای سریع ایالات متحده بودند، پشت سر خود رها کرد. بایدن این خروج را «موفقیت خارق‌العاده» خواند. اکثر آمریکایی‌ها با او مخالف بودند و محبوبیت عمومی او به پایین‌ترین سطح رسید. مقامات متحدان آمریکا این عقب نشینی را نوعی «نابودی» خواندند. ایالات متحده بیش از 2.3 تریلیون دلار در طول دو دهه یا تقریباً 300 میلیون دلار در روز برای بیست سال در افغانستان هزینه کرد. بیش از 2500 نظامی آمریکایی و 4000 پیمانکار غیرنظامی آمریکایی در افغانستان جان باختند. شمار افغان‌هایی که جان خود را از دست دادند احتمالاً به 170 هزار نفر رسیده است. علیرغم ادعای متفاوت بودن، دولت جدید طالبان تا کنون مانند حکومتی است که بیست سال پیش جهان را وحشت زده کرد.

5. جنگ داخلی اتیوپی تشدید شد

«آبی احمد،» نخست وزیر اتیوپی، جایزه صلح نوبل 2019 را به دلیل حصول توافق صلح با کشور همسایه اریتره دریافت کرد. کمتر از دو سال بعد، اتیوپی درگیر یک جنگ داخلی تلخ است. بهانه آغاز جنگ در نوامبر 2020 و زمانی که آبی به ارتش اتیوپی دستور داد تا به استان شمالی تیگرای حمله کند، به وجود آمد. در آن زمان، نیروهای مرتبط با جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای (TPLF) پایگاه ارتش فدرال را غارت کردند. اما دشمنی آبی و TPLF پیش از آن واقعه ایجاد شده بود. با روی کار آمدن آبی در سال 2018، او TPLF را از حزب سیاسی حاکم بیرون کرد و به سلطه چندین دهه آن بر سیاست اتیوپی پایان داد. نیروهای فدرال پیروزی های اولیه مهمی را به دست آوردند، به ویژه با تصرف مکله، پایتخت تیگرای. اما شرایط به سرعت تغییر کرد. در ژوئن 2021، نیروهای TPLF مکله را بازپس گرفتند. تا نوامبر، TPLF و شبه‌نظامیان به سمت آدیس آبابا، پایتخت اتیوپی در جنوب و به سمت جیبوتی در شرق پیشروی کردند و تهدید کردند که مسیری را که 95 درصد واردات دریایی اتیوپی را تامین می‌کند، قطع خواهند کرد. موفقیت TPLF این نگرانی را افزایش داد که اتیوپی ممکن است سقوط کند و به طور بالقوه باعث بروز تشنج منطقه ای شود. حتی اگر جنگ به بن بست رسیده باشد، عواقب آن وحشتناک بوده است. حدود دو میلیون اتیوپیایی آواره شده اند و همه طرف های درگیر، مرتکب جنایات جنگی مانند پاکسازی قومی، قتل عام، و تجاوزهای گروهی شده اند. تلاش‌های دیپلماتیک برای پایان دادن به درگیری‌ها تاکنون به جایی نرسیده است.

4. فرسایش دموکراسی جهانی ادامه یافت

فرسایش جهانی حکومت‌های دموکراتیک که از سال 2006 در جریان بوده است، در سال 2021 ادامه یافت. ایالات متحده، که مدت‌ها ادعا می‌شد قهرمان دموکراسی است، انتقال مسالمت آمیز قدرت خود را برای اولین بار در تاریخ خود با قیام 6 ژانویه مختل‌شده دید. آن رویداد، همراه با تلاش‌ها در بسیاری از ایالت‌های قرمز برای محدود کردن حق رای و دادن حق به قانون‌گذاران برای لغو نتایج انتخابات، منجر به چیزی شد که زمانی غیرقابل تصور بود - نامگذاری ایالات متحده به یک «دموکراسی عقب‌نشین». دولت نارندرا مودی، نخست‌وزیر، با منتقدان در هند برخورد کرد و باعث شد خانه آزادی، هند را از «آزاد» به «تا حدی آزاد» تنزل دهد و گزارشگران بدون مرز آن را به‌عنوان «یکی از خطرناک‌ترین کشورهای جهان برای خبرنگارانی که تلاش می‌کنند کار خود را انجام دهند» معرفی کند. ژایر بولسونارو، رئیس‌جمهور برزیل، به مشروعیت انتخابات کشورش حمله کرد و به این نظریه دامن زد که «دموکراسی در برزیل در حال مرگ است». دموکراسی های نوپا در میانمار، چاد، مالی، گینه و سودان، همه با کودتا سرنگون شدند.

3. جو بایدن رئیس جمهور شد

"آمریکا بازگشته است." جو بایدن در سال 2021 به کرات به این نکته اشاره کرد. او پس از روی کار آمدن به سرعت به وعده خود مبنی بر تقویت روابط با متحدان آمریکا عمل کرد. او ایالات متحده را به توافقنامه اقلیمی پاریس و سازمان بهداشت جهانی بازگرداند، «استارت جدید» را برای پنج سال تمدید کرد، به دنبال احیای توافق هسته‌ای ایران بود و ظاهراً به حمایت ایالات متحده از عملیات نظامی تهاجمی در یمن پایان داد. این اقدامات در تقابل با سیاست «نخست آمریکا»یِ رئیس‌جمهور پیشین دونالد ترامپ مورد تشویق سایر کشورها قرار گرفت. نظرسنجی های اولیه بهبود چشمگیری را در تصویر ایالات متحده در خارج از کشور نشان داد. با این حال، با گذشت سال، بسیاری از پایتخت‌های خارجی آشکارا به این فکر می‌کردند که سیاست‌های خارجی بایدن چقدر متفاوت و چقدر پایدار خواهد ماند. در مورد مسائل مهمی مانند چین و تجارت، سیاست‌های بایدن بیشتر از نظر لحن با سیاست‌های قبلی خود متفاوت بود تا به لحاظ ساختاری. بایدن همچنین بسیاری از متحدان، به ویژه در اروپا را با تمایل خود به اقدام یکجانبه نگران کرد. او خط لوله Keystone XL را لغو کرد، از افغانستان خارج شد، از چشم پوشی از حقوق مالکیت معنوی برای واکسن ها حمایت کرد و AUKUS را بدون مشورت با شرکای مهم ایجاد کرد. عقب نشینی نامطلوب از افغانستان، گسترش ناشیانه AUKUS و سرعت آهسته اعلام سفیران نیز تردیدهایی را در مورد صلاحیت دولت بایدن، که به عنوان نقطه قوت آن فرض می شد، ایجاد کرد. با کاهش محبوبیت بایدن در داخل و افزایش احتمال اینکه جمهوری‌خواهان یک یا هر دو مجلس کنگره را در انتخابات میان‌دوره‌ای سال 2022 بازپس گیرند، متحدان ایالات متحده باید به این موضوع فکر کنند که ترامپ و سیاست «نخست آمریکا» ممکن است در سال 2025 به کاخ سفید بازگردند.

2. واکسن‌های کووید-19 همزمان با جهش ویروس وارد صحنه شدند

واکسن‌هایی که برای مقابله با کروناویروس جدید تولید شده‌اند، ممکن است به واکسن‌های آبله، فلج اطفال، و سرخک، اوریون و سرخجه بپیوندند تا پیشرفت‌های عمده‌ای در نجات جان انسان‌ها و کاهش عوارض بیماری ها داشته باشند. سرعت تولید واکسن‌های کووید-۱۹ خیره‌کننده بود. تولید واکسن‌ها از نظر تاریخی ده تا پانزده سال طول می کشید. سریع‌ترین واکسنی که قبلا ساخته شده بود، واکسون اوریون بود که تولیدش چهار سال زمان برد. واکسن‌های کووید-19 در کمتر از یک سال ساخته شدند. بیش از 7.4 میلیارد دوز واکسن در 184 کشور در یازده ماه اول سال 2021 تزریق شد و هفتاد کشور واکسن اهدا کردند. متأسفانه، بسیاری از افرادی که می توانستند واکسینه شوند، این کار را نکردند، و بسیاری از افرادی که می خواستند واکسینه شوند، نتوانستند. این وضع مرگبار بود زیرا کووید-19 فوق العاده سازگار است. نوع دلتا که برای اولین بار در دسامبر 2020 در هند شناسایی شد، نسبت به سویه های قبلی خود مسری تر بود و به سرعت به گونه غالب در سراسر جهان تبدیل شد. در نوامبر 2021، دانشمندان آفریقای جنوبی سویه اومیکرون را شناسایی کردند. این سویه در طی چند هفته در سراسر جهان مشاهده شد. با پایان سال 2021، مشخص نبود که آیا Omicron تهدید سلامتی بزرگ‌تری را ارائه می‌کند یا اقتصاد جهانی را وارد یک چرخش دیگر می‌کند. آنچه واضح بود این بود که بیش از 5 میلیون نفر در سراسر جهان و 800000 آمریکایی بر اثر کووید-19 جان باختند.

1. کشورها - بار دیگر - در چالش تغییرات اقلیمی شکست خوردند

"آژیر قرمز برای بشریت." آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، گزارش سازمان ملل را که در ماه اوت منتشر شد، با این عبارت توصیف کرد؛ گزارشی که نتیجه گرفت بشریت با تغییرات اقلیمی فاجعه‌باری مواجه است، مگر اینکه انتشار گازهای گرمایشی کاهش یابد. اما برای دانستن این موضوع نیازی به خواندن گزارش 4000 صفحه ای نیست. تغییرات شدید اقلیمی در سال 2021 بر اخبار غالب بود، همانطور که در بسیاری از سال های دهه گذشته چنین بوده است. خشکسالی بی سابقه جنوب غرب آمریکا را تحت تأثیر قرار داد. سیل بی سابقه بلژیک و غرب آلمان را ویران کرد. آتش‌سوزی‌های بزرگ یونان را درنوردید. باران‌های موسمی بخش هایی از هند و نپال را ویران کرد. افراد خوش‌بین در حوزه آب و هوا می توانند در سال 2021 برخی از تحولات را برای خوشحالی بیابند. جو بایدن در اولین روز ریاست جمهوری خود، ایالات متحده را متعهد کرد که دوباره به توافقنامه آب و هوای پاریس بپیوندد. چین در سپتامبر موافقت کرد که تأمین مالی نیروگاه‌های زغال‌سنگ در خارج از کشور را متوقف کند و ایسلند تأسیساتی را برای حذف دی اکسید کربن از هوا افتتاح کرد. در نشست COP-26 در گلاسکو در نوامبر، کشورها متعهد شدند اقداماتی را برای مقابله با تغییرات آب و هوایی از جمله کاهش انتشار گاز متان انجام دهند. اما تعهدات لزوماً به موفقیت منجر نمی شوند. انتشار کربن در سال 2021 با احیای اقتصاد جهانی افزایش یافت. حتی در حالی که رئیس جمهور بایدن کنگره را تحت فشار قرار داد تا در لایحه زیرساختی بزرگ به تغییرات آب و هوایی رسیدگی کند، او از اوپک خواست تا تولید نفت را در تلاش برای کاهش قیمت بنزین افزایش دهد. او تنها رهبر جهان نبود که در این حوزه، سیاست یک بام و دو هوا را پیگیری می‌کرد. دور شدن از سوخت‌های فسیلی انتخاب‌های دشواری را به همراه دارد. با این حال، «مادرِ طبیعت» به درجه دشواری امتیاز و اعتبار نمی دهد.