جست‌وجوی «نقطه توافق»

دور هشتم بعد از وقفه‌ای ۱۰ روزه به‌ دلیل تعطیلات سال نو میلادی، مجددا از سرگرفته شد. علی باقری، معاون سیاسی وزارت خارجه و رئیس هیات مذاکره‌کننده کشورمان روز گذشته وارد وین شد و پیش از شروع نشست افتتاحیه مذاکرات، با نمایندگان چین و روسیه گفت‌وگو کرد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در این مذاکرات در توئیتی در این باره نوشت «این دیدار برای مقایسه یادداشت‌ها پیش از آغاز رسمی هشتمین دور مذاکرات وین درباره برجام انجام شد». همچنین باقری با انریکه مورا، هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام نیز دیدار و گفت‌وگو داشت.

گفت‌وگوهای دور هشتم بر محور «لغو تحریم‌ها»، «راستی‌آزمایی» و «تضمین‌»

علی باقری شب گذشته بعد از نشست کمیسیون مشترک برجام در اظهاراتی در جمع‌بندی مباحث مورد گفت‌وگو در نشست افتتاحیه اعلام کرد «در این نشست طرف‌های مختلف از جمله هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام بر موفقیت آمیز بودن دور قبلی گفت‌وگوها تأکید و اذعان داشتند که پیشرفت‌های خوبی در دور قبلی گفت‌وگوها حاصل شده و چارچوب مناسبی برای پیشبرد گفت‌وگوها فراهم شده است». رئیس هیات مذاکره‌کننده ایران اضافه کرد «نکته مهم در این نشست این بود که نمایندگان کشورهای مختلف در این نشست بر اهمیت اولویت داشتن رسیدگی به موضوع رفع تحریم‌ها و راستی‌آزمایی و تضمین، در دور هشتم گفت‌وگوهای وین تأکید داشتند». به گفته باقری قرار است از امروز سه‌شنبه، گفت‌وگوها با موضوع رفع تحریم‌ها و نیز تأکید بر بررسی پیشنهادهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه دو موضوع مهم «راستی‌آزمایی» و «تضمین‌» آغاز شود و نیز مسائل و موضوعات مرتبط با تحریم‌های مالی و بانکی در نشست کارگروه‌های مشترک، بین نمایندگان ایران و ۱+۴ بررسی شود.

مذاکرات باید در دوره زمان معقولی پایان یابد «چند هفته، نه چند ماه»

انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا بعد از این نشست با بیان اینکه به موفقیت دور کنونی مذاکرات وین پایبند هستیم، اظهار کرد «موفقیت دور کنونی مذاکرات به معنای بازگشت واشنگتن و تهران به اجرای تعهداتشان در توافق هسته‌ای است. هدف مذاکرات کنونی، احیای توافق هسته‌ای بوده که به معنای رفع تحریم‌ها و پایبندی هسته‌ای ایران است». وی درباره اینکه این مذاکرات تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، عنوان کرد «مذاکرات کنونی باید در دوره زمانی معقولی پایان یابد و منظور من چند هفته است نه چند ماه. چنانچه در روزها و هفته‌های آینده سخت کار کنیم به نتایج مثبتی دست پیدا می‌کنیم اما نمی‌خواهم درباره زمانی که قصد داریم به توافق برسیم گمانه‌زنی کنم».

نقطه توافق: «بتوانیم نفت را به آسانی بفروشیم و پول نفت در حساب‌های بانکی ایران وارد شود»

همچنین صبح روز گذشته حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران در حاشیه پنجمین کنفرانس تاریخ روابط خارجی ایران، درباره دور هشتم مذاکرات بیان کرد «قرار است حول سندی جدید و مشترک مذاکرات از سر گرفته شود. ایران در مذاکراتی که حول این سند جدید صورت خواهد گرفت، با توجه به سابقه بدعهدی طرف‌های غربی در برجام راهبرد خود را تامین اهداف اقتصادی مشروع خود قرار داده است» به گفته امیرعبداللهیان از جمله موضوعات در دستور کار ایران در مذاکرات جاری، بحث «تضمین» و «راستی‌آزمایی» است. وزیر خارجه ایران اما این را هم تاکید کرد که «برای ما مهمترین مساله این است که در ذیل این واژه‌ها و موضوعات به نقطه‌ای برسیم که نفت ایران به آسانی و بدون هیچ منعی فروخته شود و پول نفت به‌صورت ارزی در حساب‌های بانکی ایران وارد شود و ما بتوانیم از همه مزایای اقتصادی که در برجام پیش‌بینی شده استفاده کنیم.»

عبور از موضوعات شکلی؛ غرب این فرصت را مغتنم بداند

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه نیز روز گذشته در یک نشست خبری درباره این گفت‌وگوها ابراز امیدواری کرد و گفت «در گفت‌و‌گوهای وین از موضوعات شکلی عبور کردیم و بعد از دور هفتم توانستیم به دو سند جدید برسیم. در واقع با گفت‌و‌گوهای فشرده انجام‌ شده دو سند جدید در موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها داریم که رفع تحریم‌ها به طور خاص هدف مذاکره‌کنندگان خواهد بود». وی اضافه کرد «ما به وین آمدیم تا به یک توافق خوب و منطقی برسیم و امیدواریم طرف مقابل این پنجره فرصت را برای این دو سند مغتنم بداند. راستی‌آزمایی هم در کنار و متعاقب آن‌ها پیگیری می‌شود». سخنگوی وزارت خارجه با رد توافق اقدام در مقابل اقدام، یعنی کاهش غنی‌سازی در مقابل رفع تحریم گفت «ما آمادگی داریم در یک توافق ابتدا مطمئن باشیم اقدامات انجام می‌شود چون همه اقدامات جبرانی ایران در چارچوب پادمان و براساس نیازهای جمهوری اسلامی انجام می‌شود ضمن اینکه قانون مجلس الزام‌آور است».

خوشبینی در روند مذاکرات؛ چکش کاری برای دستیابی به متن مشترک

مرتضی مکی تحلیلگر مسائل بین‌الملل درباره این دور از مذاکرات به پانا گفت: «دور هشتم مذاکرات احیای برجام در وین در شرایطی برگزار شد که تروئیکای اروپایی و ایالات متحده گرچه مواضع سختگیرانه‌ای در قبال تعهدات ایران در برجام در پیش گرفتند اما در عین خوشبینی‌هایی هم در روند مذاکرات برجام به وجود آمده است. ایران با یک سری اقدامات مانند اجازه دسترسی آژانس انرژی اتمی برای نصب دوربین در مجموعه تسا و اعلام اینکه ایران قصدی برای غنی‌سازی بالاتر از ۶۰ درصد ندارد پالس‌هایی بود که از سوی ایران به طرف‌های دیگر برجام ارسال شده تا به نوعی اراده و عزم ایران برای احیای برجام را نشان دهد.»

وی افزود: «از ویژگی‌های دور هشتم مذاکرات این است که متن پیش‌نویس ایران روی میز است و طرفین باید پیرامون آن به بحث و گفت‌و‌گو بپردازند. پیش از این، دولت‌های اروپایی و آمریکا واکنش شدیدی نسبت به آن دو سند ارائه شده از سوی جمهوری اسلامی ایران درخصوص رفع تحریم‌ها و همچنین تعهدات جمهوری اسلامی مطرح کردند.»

مکی گفت: «با این وصف، جمع‌بندی این پیشنهادها از سوی تیم مذاکره‌کننده ایرانی در وین و ارائه پیش‌نویس نشان می‌دهد متن پیش رو ترکیبی از محتوای شش دور مذاکرات قبلی و ملاحظات دولت سیزدهم است.»

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تصریح کرد: «این ابتکار عمل باعث شد هم بهانه‌های کشورهای غربی برای نادیده گرفته شدن شش دور مذاکرات قبلی رفع شود و هم مواضع رسمی جمهوری اسلامی ایران و دولت سیزدهم در روند مذاکرات مد نظر قرار گیرد.»

آنچه در هفته‌های اخیر رخ داده افزایش امید نسبت به توافق بوده است اما آنگونه که از قرائن پیداست باید باز هم مذاکرات ادامه پیدا کند تا معلوم شود که طرف‌ها چه زمانی به «نقطه توافق» می‌رسند.