تاکید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بر اهمیت روز رودکی

به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل بنیاد رودکی، پیرو مصوبه شورای فرهنگ عمومی کشور در خصوص انتخاب ۴ دی به عنوان روز رودکی، آیین نکوداشت پدر شعر فارسی با اجرای اردشیر صالح‌پور و رونمایی از سه کتاب «رودکی‌وار» مقالاتی در شعر و اندیشه رودکی زیرنظر محمدجعفر یاحقی، مجموعه مقالات «رودکی» به سرپرستی نادر کریمیان سردشتی و چهار جلد نخست «گنجینه نت‌نوشت‌های رودکی» به‌کوشش کیاوش صاحب‌نسق با حضور چهره‌های فرهنگی و هنری برگزار شد.

در این مراسم نادر کریمیان ‌سردشتی نویسنده و پژوهشگر، رودکی را محصول زمانه آل ‌سامان خواند و افزود: برکات چنین دولتی بر فرهنگ، اقتصاد و سیاست تا امروز مستدام است. این دوره را می‌توان یکی از کلیدی‌ترین دوران تاریخی رنسانس علمی و تاریخی دانست به‌خاطر برنامه‌هایی که در آن زمان تحقق پیدا کرد و امثال رودکی را به پایه‌ای رساند که روز بزرگداشت او را برگزار کنیم. روز نکوداشت رودکی روز پاسداشت زبان فارسی، اخلاق و حکمت ایرانی هم هست. رودکی مدح‌گوی صاحبان قدرت نبود، او شاعری مردمی محسوب می‌شود.

کریمیان با خواندن شعر «با داده قناعت کن و با داد بزی/ در بند تکلف مشو، آزاد بزی» گفت: رودکی در این ابیات از چهار رکن قناعت، دادپروری، دادگری و آزادزیستن و شاد زیستن می‌گوید. این شاعر مردم را به شاد زیستن در جامعه شاد آل سامان تشویق می‌کند. در دوران آل سامان شور، نشاط، فعالیت علمی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی همراه هم پیش می‌رفت و حاصل این دولت شخصی همچون رودکی است. در محافل این چنین باید به دنبال دیپلماسی فرهنگی باشیم جامعه امروز به آموزه‌های رودکی نیاز دارد. در روزگاری بسر می‌بریم که تلاطمات سیاسی فراوان است. در این دوران نیاز به همگرایی بیشتر است و چه بهتر این همگرایی را از رودکی استاد شاعران دنبال کنیم.

در این رویداد محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، با این توضیح که رودکی سهم به‌سزایی در تاریخ، فکر، اندیشه و هویت ایرانی دارد، اظهارداشت: اگر درباره موضوع هویت ملی و عناصر شکل‌دهنده صحبت کنیم زبان مهم‌ترین عنصر است. عنصری که جغرافیای ایران بزرگ علاوه ‌بر تنوع گویش و زبان، حوزه زبان فارسی را به‌عنوان زبان رسمی خودش پذیرفته است.

او با بیان این که اگر در طول قرون متمادی نگاه کنیم، عمده سلاطین و حکمرانان که در ایران‌ حکومت می‌کردند به زبان غیرفارسی حرف می‌زدند، گفت: اما زبان فارسی از چنان درهم‌تنیدگی با تاریخ فرهنگ و هنر در این جغرافیای فرهنگی برخوردار است که همه به موضوع رسمیت زبان فارسی اذعان داشته‌اند. کشور ایران به‌خاطر موقعیت جغرافیای ویژه‌ای که دارد در قرون مختلف دستخوش هجوم‌ و جنگ‌های ویرانگری بوده که بخشی از آن‌ها به دلیل عمقی که داشته با بقای زبان فارسی ارتباط پیدا کرده است. دوره درخشش تمدن نوین اسلامی در قرن ۳ تا ۵ شکل گرفته است که این درخشش در سایه جان گرفتن فرهنگ ایرانی و زبان فارسی در ذیل تعالیم اسلامی و قرآنی است و اگر امروز در قرن ۱۵ از ترکیب مفهوم ایرانی اسلامی حرف می‌زنیم این آغاز از همان قرون شکل گرفته است. در این دوره درخشش تمدن نوین اسلامی بزرگانی که درخشیدند عمدتا به زبان‌فارسی حرف می‌زدند که می‌توان به ابن‌سینا و فارابی اشاره کرد که در جغرافیای فرهنگی ایران درخشش داشتند و خوش‌بختانه اگر امروز شاهد رونق زبان فارسی در هندوستان، تاجیکستان و افغانستان هستیم، این امر مدیون سرآمدانی چون رودکی است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با این توضیح که تمدن نوین اسلامی زمانی شکل گرفته که ادبای ایرانی به زبان فارسی گویش و نوشتار می‌کردند، افزود: رودکی را باید به‌عنوان یکی از سرآمدان این حرکت تاریخی به حساب آوریم. اگر زبان فارسی از دست می‌رفت، قطعا فرهنگ اسلامی عظمت و تجربه فعلی را نداشت و این زبان فارسی بود که به واسطه قدرت و خلاقیتی که به‌ویژه در حوزه شعر و ‌ادبیات دارد چنین فضای آرمانی و بزرگی پدید آورد که وقتی از رودکی حرف می‌زنیم این امر کاملا در یک فضای فرهنگی مورد قبول در حوزه تعالیم اسلامی و در یک افق قرار می‌گیرد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به پذیرفته شدن روز رودکی در تقویم، تصریح‌ کرد: این جریان که در شورای فرهنگ عمومی پذیرفته شد که روز رودکی در تقویم ثبت شود یکی از بهانه‌ها برای حرف زدن در مورد اهمیت زبان فارسی بود. زبان فارسی با این قدمت طولانی دارای آسیب‌هایی شده است و غلبه تمدنی در دو سه قرن جدید که قالب ‌برای مغرب زمین است مشکلاتی را به وجود آورده است و باید با عزم و جزم و با همکاری کشورهای فارسی زبان در جهت تقویت و همگرایی‌های منطقه‌ای از میراث مشترک خود چون «زبان» و «نوروز» را پاس بداریم و تمام نشان‌هایی که ما را به هم پیوند می‌زند مورد تکریم قرار دهیم ‌و از مرزبندی‌های فرهنگی عبور و وحدتی که زبان فارسی برای ما شکل داده را ارج بگذاریم.

او با این توضیح که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه بین‌الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی وظیفه دارد که در بنیاد سعدی گسترش زبان فارسی را داشته باشد، ادامه‌ داد: بنا بر آماری که رایزن‌های فرهنگی ارائه کردند برگزاری دوره‌های آموزش زبان فارسی بیشترین علاقه‌مند و داوطلب را داشته است. در حوزه‌های فرهنگی و نشر کتاب، هنرهای نمایشی و موسیقی به‌عنوان حوزه تکمیلی برنامه خواهیم داشت. یکی از مهم‌ترین ‌برنامه‌ها این است که با ظرفیت هویت زبان فارسی با همسایگانی که فارسی زبان هستیم بیشتر کنار هم بوده و کارهای مشترک انجام دهیم تا با صیانت از زبان فارسی در مقابل تهدید لغات بیگانه مقابله کنیم.

اسماعیلی اظهار امیدواری کرد با توجه به اهمیت روز نکوداشت رودکی در سال‌های بعد به فراخور رودکی بزرگ برنامه‌ریزی‌های لازم جهت برنامه‌های منسجم‌تر از برگزاری جشنواره تا نشست‌های علمی صورت بگیرد.

سپس قدیمی‌ترین فیلمی که از مدفن رودکی در سال ۱۹۵۸ ساخته شده به نمایش درآمد.

در ادامه حسین ولی‌نژاد و بانو سیمین‌مهر با بخشی‌خوانی، «بوی جوی مولیان» را اجرا کردند.

همچنین با اجرای وحید تاج گروه موسیقی به آهنگسازی و نوازندگی صادق چراغی (نی، بالابان)، بهنام ارجمندی (عود)، آرش احمدی نسب (سه‌تار)، سیاووش احمدی نسب، (کمانچه) و پوریا هومان (سازهای کوبه‌ای) قطعاتی از آلبوم بخارا را روی صحنه بردند.

در ادامه این مراسم، حسام‌الدین طالقانی رئیس عمومی سازمان نخبگان افغانستان، رودکی را چهره بزرگ فرهنگی، ادبی و استثنایی دانست که یک روز را به خود اختصاص داده و افزود: رودکی پدر فارسی و استاد همه شعرا است.

او با این توضیح که شعرای حوزه تاریخی دو ویژگی دارند، اظهارداشت: یک ویژگی معرفت شخصیت‌ها است. یکی دیگر انعطاف‌پذیری و فهم شاعران بزرگ و برداشت آن‌هاست که از اشعارشان تفسیر می‌شود.

طالقانی با بیان این که امروزه دچار برخی چالش‌ها در پاسداشت زبان فارسی هستیم، گفت: نباید خودمان را بدون احساس و مسئولیت معرفی کنیم و لازم است در این باره واکنش نشان دهیم. ایران به‌خاطر پاسداری از ارزش‌های بزرگ زبان پارسی گام‌های بالایی برداشته است. کشورهای دیگر که متعلق به این فرهنگ بزرگ تاریخی و تمدنی هستند باید رسالت خود را درک کنند. شعرای بزرگی داریم که پر از معنویت و اندیشه هستند. امروز اگر تعامل جدی و نیاز شدید با دنیا احساس می‌کنیم و تعاملات سیاسی، تمدنی، اقتصادی و نظامی داریم؛ اما کدام یک از این تعاملات را باید انتخاب کرد که ارتباطات ما پایدار، محکم‌تر، با مفهوم‌تر و با ارزش‌تر باشد. مسایل اقتصادی، منافع یک ملت را تامین می‌کند. اگر بتوانیم با داشتن چهره‌های علمی و فرهنگی از رویکرد فرهنگی در تعاملات منطقه‌ای، داخلی و بین‌المللی استفاده کنیم تعاملی پایدار و محکم‌تری داریم.

او همچنین پیشنهاد داد برای شناخت شاعران بزرگ با رویکردهای متفاوتی تحقیق و پژوهش انجام شود تا گستردگی اندیشه این مفاخر از جنبه‌های مختلف آشکار شود.

سپس گروه موسیقی افغانی متشکل از نثار احمد هاشمی آواز خوان و نوازنده هارمونی، وکیل احمد هاشمی نوازنده تبلا، جمعه خان تاجیک نوازنده دوتار، حمیدرضا هاشمی نوازنده رباب و مسعود عظیمی سرپرست گروه و آواز خوان به اجرای موسیقی پرداختند.

در ادامه سرور بختی رییس موسسه فرهنگی اکو، با خواندن شعر «چون تیغ به دست آری، مردم نتوان کشت» از رودکی، اظهارداشت: این سروده استاد رودکی بیش از هزار سال است که تالیف شده و همین یک نمونه بهترین بازگوکننده پیام اولین گوینده شعر فارسی است و معنی آن پاداش به هر عمل، چه نیک و چه بد است که در این دنیای مکافات برای انسان‌ها خواهد رسید.

او با این توضیح که رودکی فقط شاعر دوران سامانیان نبود، بلکه او معلم خرد، مترجم، خواننده، نوازنده و پیشکار ادیبان بود، گفت: شکوفایی و بالندگی ادبیات زمان آل سامان بدون شک با نام این سخنور اصیل و ماهر به‌طور عمیق بستگی دارد و او در تربیت و کمال ادیبان معاصر خویش نقش ناستردنی کسب کرده است. رودکی که از میان توده‌ها برخاست و با توجه به شهرت بی‌سابقه‌اش در میان مردم به دربار سامانیان جلب شد، با درد و نیازهای جامعه آن روزگار به خوبی آشنا بود و اشعار بلند مضمون خویش را بر پایه تجربه گذشتگان و معاصران، مطالعه آثار گران‌بهای جهان به رشته نظم کشید و همین ویژگی سروده‌های او را در شمار بهترین دردانه‌های شعر فارسی و جهان قرار داده است.

رییس موسسه فرهنگی اکو با بیان این که اشعار سخن‌سرای پنج‌رود گواه است که او با فلسفه شرق و غرب و ادبیات مردمان منطقه، به‌ویژه دنیای عرب آشنایی و تبحر و تسلط وافر داشته، تصریح‌کرد: از این جاست، که شعر او به زمان و مکان خاصی محدود نمی‌شود و با گذشت بیش از هزار سال هنوز هم نقل محافل مردمان باخرد محسوب می‌شود. نقش سلطان شاعران در حفظ و پویای زبان فارسی نیز ستودنی است و نگاهی اجمالی به این موضوع بر تثبیت این ادعا دلیل محکم خواهد بود، که او نهایت تلاش به خرج داد، تا ظرفیت و توانمندی‌های این زبان شکرین را به گوش دل خواننده اشعارش برساند و در نهایت قدرت و توانایی بر آن بوده تا از واژگان غیر و بیگانه در چکامه‌، قصاید و غزلیاتش وام نگیرد. بی‌دلیل نبوده که مورخان و تذکره‌‌نگاران او را «آفتاب گوهر ساسان» و «فروغ دوده سامان» نامیده‌اند و انوار عالم‌گیر این خورشید نظم تاکنون خانه و کاشانه ما را منور می‌سازد.

او با بیان این که ثبت روز بزرگداشت رودکی در تقویم ایران را نیز به فال نیک می‌گیرم و آن را بر همه اهالی فرهنگ تبریک می‌گویم، افزود: رودکی پایه‌گذار، پرچم‌دار و پیشکسوت ادبیات منطقه تاریخ‌ساز ماست و جای دارد باز هم برای نکوداشت و بزرگداشت این مرد ادب فعالیت‌های چشم‌گیر انجام دهیم.

این مراسم با رونمایی از کتاب‌های رودکی وار، یاد یار و ۴ جلد نخست گنجینه نت نوشت‌های رودکی‌ پایان یافت.