رای نمایندگان به بررسی «دوشوری بودجه»؛ موافقان و مخالفان چه گفتند؟

نمایندگان در نشست علنی امروز یکشنبه، ۵ دی مجلس شورای اسلامی در جریان رسیدگی به طرح دو فوریتی اصلاح ماده (۱۸۲) قانون آیین‌نامه داخلی مجلس با کلیات این طرح با ۱۷۶ رأی موافق، ۶۲ رأی مخالف و ۷ رأی ممتنع از مجموع ۲۵۶ نماینده حاضر در جلسه موافقت کردند.

محمودی: دو شوری شدن بررسی لایحه بودجه باعث صرفه‌جویی در وقت و هزینه می‌شود

سمیه محمودی سخنگوی کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس در تشریح نحوه بررسی این موضوع گفت: این طرح با حضور طراحان و کارشناسان بررسی و در نشست صبح چهارشنبه (۲۹ آذر) به تصویب رسید. قانون فعلی نحوه بررسی بودجه در مجلس به این شکل است که لایحه بودجه تقدیم مجلس می‌شود و مستقیما به کمیسیون تلفیق رفته و بعد از بررسی و تصویب کلیات و جزئیات آن، به صحن می‌آید. با توجه به ابهامات موجود در وقت و هزینه که برای مجلس پیش می‌آید و اتفاقی که در زمان بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ افتاد و کلیات آن در صحن رأی نیاورد، تصمیم گرفتیم به منظور تعامل بیشتر مجلس با دولت و صرفه‌جویی در وقت و هزینه آیین‌نامه را به این نحو اصلاح کنیم که ابتدا کلیات لایحه بودجه در کمیسیون تلفیق طی بازه زمانی مشخص بررسی شده و به صحن بیاید و در صورت تصویب آن، مجدد به کمیسیون تلفیق بازگشته و جزئیات نیز در بازه زمانی مشخصی بررسی شود. در صورت عدم تصویب کلیات لایحه بودجه در صحن علنی، این لایحه به دولت ارجاع می‌شود تا تغییرات مورد نظر صورت گرفته و مجدداً به مجلس بازگردد.

سخنگوی کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در پایان با تأکید بر اینکه تصویب این طرح نیازمند دو سوم آراء نمایندگان است، خاطرنشان کرد: این طرح هیچ حقی را از نمایندگان ضایع نمی‌کند و همانند گذشته می‌توانند پیشنهادات خود را مطرح کنند و صرفا به جای یک شوری، به صورت دو شوری بررسی می‌شود تا همکاری میان مجلس و دولت بیشتر شده و در وقت و هزینه صرفه جویی شود.

بحرینی، موافق: این طرح فقط در تلاش است از وقت مجلس بهینه استفاده شود

محمدحسین حسین‌زاده بحرینی در تشریح طرح دو فوریتی اصلاح ماده (۱۸۲) قانون آیین‌نامه داخلی مجلس گفت: دو سال پی در پی تجربه کردیم کمیسیون تلفیق موضوع بودجه را طی یک ماه بررسی می‌کند و سپس کلیات لایحه در صحن رد می‌شود.

رئیس کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: امسال زنگنه، رئیس کمیته اصلاح ساختار کمیسیون بودجه طرح دو فوریتی پیشنهاد کرد که کار کمیسیون تلفیق نیز به دو بخش تقسیم شود؛ در واقع ابتدا کلیات مورد رسیدگی قرار بگیرد و نتیجه آن مبنی بر تصویب یا رد به صحن ارائه شود. اگر صحن می‌خواهد رد کند کمیسیون تلفیق مجلس یک ماه معطل نشود و در غیر این صورت با پذیرش لایحه از سوی صحن کار کمیسیون ادامه پیدا کند بنابراین هیچ فرآیندی نسبت به روند فعلی تغییر نمی‌کند. اجازه پیشنهاد نمایندگان همانند گذشته و قانون در خصوص بودجه وجود دارد و این پیشنهادات در تلفیق نیز مطرح می‌شود لذا هیچ حقی از نمایندگان سلب نخواهد شد و فقط کارها تسهیل می‌شود.

نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی افزود: حقوق نمایندگان در جای خودش محفوظ است و این طرح فقط در تلاش است از وقت مجلس بهینه استفاده شود؛ در واقع اگر قرار است مجلس کلیات را رد یا تصویب کند در ۵ روز نخست مشخص می‌شود لذا در متن این پیشنهاد تصریح شده وقتی کلیات به کمیسیون تلفیق بازگردد آن وقت به جزئیات رسیدگی می‌شود و نهایتا صحن نیز جزئیات را بررسی خواهد کرد و تک تک پیشنهادات در صحن و کمیسیون تلفیق مطرح می‌شود. فرآیند بودجه‌نویسی تغییر نمی‌کند لذا این پیشنهاد اقدامی خردمندانه و هوشمندانه محسوب می‌شود. برخی از همکاران در خصوص اعمال ماده ۱۵۰ و ۱۵۱ آیین‌نامه نسبت به این طرح نکاتی را مطرح کردند که باید یادآور شد این مواد صحبت از اصل مواد در قانون دارد در حالی که بودجه ماده واحده است؛ همچنین باید یادآور شد مواد ۱۵۰ و ۱۵۱ ربطی به بودجه ندارد زیرا این مقوله روال خاص خودش را دارد. در واقع این مواد برای طرح‌های عادی و غیربودجه‌ای است؛ هر چند روح‌الامینی برای محکم‌کاری پیشنهادی در خصوص اینکه مواد ۱۵۰ و ۱۵۱ در مورد بودجه اعمال نشود ارائه کرده که کمیسیون تلفیق نیز با آن موافق است.

موسوی لارگانی، مخالف: این طرح ابتکار عمل را از صحن علنی سلب می‌کند

سیدناصر موسوی لارگانی در مخالفت با کلیات این طرح گفت: یکی از مهمترین فعالیت‌های مجلس در طول یک سال بررسی لایحه بودجه سالانه و تصویب آن است که با تصویب این طرح وظیفه اصلی را از صحن علنی برای چکش کاری و رفع برخی از ایراداتی که از چشم اعضای کمیسیون تلفیق پنهان مانده را می‌گیریم.

وی با بیان اینکه با تصویب طرح بررسی دوشوری لایحه بودجه، ابتکار عمل را از صحن علنی سلب می‌کنیم، تصریح کرد: با تصویب چنین طرحی اختیار را به اعضای کمیسیون تلفیقی که یک کمیسیون فرابخشی است، می‌دهیم که شاید ممکن است اعضای حاضر در این کمیسیون تخصص تصویب بودجه را نداشته باشند، لذا بهتر بود به جای کمیسیون تلفیق ابتدا لایحه بودجه در کمیسیون برنامه و بودجه که یک کمیسیون دائمی و تخصصی است، مورد بررسی قرار می‌گرفت.

این نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی با استناد به ماده ۱۵۰ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: با تصویب چنین طرحی با دست خودمان کاری می‌کنیم که دستمان در صحن علنی کوتاه‌تر شود. در فرصت کوتاهی که کمیسیون تلفیق بودجه برای بررسی لایحه در اختیار دارد نمی‌تواند به صورت کامل تمامی موارد موجود در لایحه را مورد بررسی قرار دهد، این درحالی است که در شرایط بررسی یک شوری موافق و مخالفان در صحن صحبت کرده و نظرات کارشناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

خدابخشی، مخالف: مجلس باید به سازوکارهای تخصصی خود احترام بگذارد

محمد خدابخشی نیز در مخالفت با کلیات طرح اصلاح ماده ۱۸۲ قانون آیین نامه داخلی مجلس و بررسی دوشوری لایحه بودجه، گفت: بنده به دوفوریت این طرح رأی مثبت دادم، اما طبق جلساتی که با کمیسیون آیین نامه داخلی مجلس داشتیم، مقرر بود نظر کمیسیون برنامه هم در جریان بررسی دوشوری لحاظ شود، اما متاسفانه علی رغم توافقی که در کمیسیون صورت گرفت، گزارش بارگذاری شده خلاف آن است.

وی با بیان اینکه مجلس باید به سازوکارهای تخصصی خود احترام بگذارد، عنوان کرد: کارویژه اصلی کمیسیون برنامه و بودجه بررسی لایحه بودجه است، و اگر می خواهیم بر کلیات بودجه نظری تخصصی داده شود، باید مطابق با بررسی یک کمیسیون دائمی که اعضای آن تجربه و تخصص بررسی لایحه بودجه را داشته و همواره آن را آسیب شناسی می کنند، باشد. با توجه به اینکه در کمیسیون برنامه و بودجه، کلیات لایحه مورد بررسی قرار می گیرد، هیچ تعارض منافعی هم وجود ندارد.

این نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه نظرات کارشناسی کمیسیون برنامه و بودجه باید در صحن علنی مطرح شود، گفت: پس از بررسی بودجه در کمیسیون برنامه صفر تا ۱۰۰ کار به کمیسیون تلفیق ارسال شود. این موضوعی است که کمیسیون آیین نامه هم پذیرفته بود که به جای کمیسیون تلفیق نظر کمیسیون برنامه و بودجه لحاظ شود، هر چند آنها استدلال می آوردند که امکان رد کلیات در صحن وجود دارد که استدلال کاملا نادرستی است، چرا که نظر کارشناسی و درستی باید در صحن تبیین شود و نمایندگان خود قضاوت کنند.

خدابخشی با بیان اینکه بودجه سالانه کشور براساس شاخص ها، سالانه بدتر می شود و ریشه بسیاری از مشکلات نیز در لایحه بودجه است و باید اصلاح ساختاری در آن صورت گیرد، ادامه داد: از نمایندگان درخواست می کنم با چنین طرحی مخالفت کرده و متنی مطرح شود که به بررسی بهتر بودجه کمک کند، از طرفی متن بارگذاری شده برخلاف توافق کمیسیون برنامه و بودجه بوده و بنده با آن مخالف هستم.

صباغیان، مخالف: تصویب چنین طرحی، چک سفید امضای صحن به کمیسیون تلفیق است

محمدرضا صباغیان بافقی نیز در مخالفت با کلیات طرح مذکور گفت: ما در طول یک سال درآمدها و هزینه ها را برای مردم و دستگاه ها تعیین می کنیم و این محور کار مجلس شورای اسلامی است، از طرفی در برخی اوقات صحن علنی مجلس با نظر کمیسیون تلفیق مخالف بوده و آن را رد می‌کند، لذا با تصویب چنین طرحی، صحن چک سفید امضا در اختیار کمیسیون تلفیق قرار می‌دهد و نمایندگان از جریان بررسی حذف می شوند و هر آنچه که نظر کمیسیون تلفیق است مطابق با ماده ۱۵۰ آیین نامه داخلی تصویب شود. براساس این ماده در شور دوم برای اصل مواد مذاکره ای به عمل نمی آید و تمامی موارد بررسی شده در کمیسیون تلفیق باید به رأی گذاشته شود. این یعنی مجلس را خلع سلاح و ماشین امضا می کنیم، همانند بررسی مواد اعاده شده از شورای نگهبان.

وی ادامه داد: لایحه بودجه تکلیف مردم را برای یک سال مشخص می کند، لذا باید با حساسیت بیشتری مورد بررسی قرار گیرد. این مصوبه با هدف صرفه جویی در زمان طراحی شده است. مگر ما برای چه کاری به مجلس آمده ایم؟ وظیفه ما نمایندگان بررسی قوانین است. در طول ۴ دهه گذشته چندین بار مصوبه کمیسیون تلفیق در صحن علنی رد شده، حال چرا باید این اختیار را از خودمان سلب کنیم. باید چوب دست نمایندگان باشد که اگر کمیسیون تلفیق از مسیر خارج شد، بدانند صحن و نمایندگانی وجود دارند که مجدداً مواد لایحه را بررسی کنند. با وجود چنین طرحی دولت با رایزنی در کمیسیون تلفیق نظراتی را تصویب می کند که سرنوشت کشور با آن مشخص می شود و نمایندگان نمی توانند دخل و تصرفی داشته باشند.

صباغیان اضافه کرد: نباید احتیاط را فدای سرعت کنیم. سرعت در ماشین سواری و موتور سواری برخی مواقع ما را به مقصد می رساند و در برخی موارد خیر. با بررسی اینگونه لایحه بودجه، مردم به سرمنزل مقصود نمی رسند.

الهیان، موافق: دو شوری شدن بررسی بودجه چالش‌ها را برطرف می‌کند

زهره الهیان در موافقت با کلیات طرح اصلاح ماده ۱۸۲ آئین نامه داخلی مجلس، گفت: اصلاح این ماده تاکید دارد که لایحه بودجه باید به صورت دو شوری در مجلس بررسی شود.

وی با بیان اینکه سرنوشت یک سال مالی آینده کشور در لایحه بودجه تعیین می‌شود، افزود: در شرایطی که در جنگ اقتصادی و تحریم قرار داریم باید بودجه به صورت تخصصی بررسی شود زیرا بودجه بر شاخص‌های اقتصادی و نرخ ارزش و پول ملی ما تاثیر گذار و مطالبه رهبر معظم انقلاب از مجلس و دولت اصلاح ساختار و بودجه است و باید تمرکز بیشتری بر روی لایحه بودجه داشته باشیم.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه دو شوری شدن بررسی بودجه چالش‌ها را برطرف می‌کند، ادامه داد: با این اقدام با رویکرد علمی و تخصصی به بررسی بودجه خواهیم پرداخت و بیشترین امکان را برای اصلاح هزینه کرد و ساختار مالیاتی و رهایی تدریجی بودجه به نفت خواهیم داشت.

علی‌پور، موافق: دو شوری شدن فرصت بیشتری را برای بررسی بودجه در اختیار مجلس قرار می‌دهد

محمد علی‌پور همچنین در موافقت با کلیات طرح مذکور، گفت: اختیارات گذشته مجلس در این طرح سر جای خود است و اختیارات از مجلس سلب نمی‌شود؛ ۹ نفر از کمیسیون برنامه و بودجه در کمیسیون تلفیق وجود دارند و نمی‌توانیم بگوییم سایر نمایندگانی که عضو این کمیسیون نیستند اطلاعات و تخصصی در مورد بودجه ندارند در این طرح تغییرات از یک شوری به دو شوری تبدیل شده و براساس آئین نامه کمیسیون ۵ روز فرصت دارد که کلیات لایحه را بررسی و نتیجه بررسی را به صحن علنی گزارش دهد.

وی با یادآوری اینکه بودجه برنامه مالی سالانه کشور است و باید در فرصت مناسب آن را بررسی و ایراداتش را رفع کنیم، ادامه داد: دو شوری شدن فرصت بیشتری را برای بررسی بودجه در اختیار مجلس قرار می‌دهد و هیچ تغییری در روال قبلی صورت نگرفته است.

پورابراهیمی، موافق: خروجی این طرح به رویکرد بودجه‌ریزی دقیق در مجلس کمک می‌کند

محمدرضا پورابراهیمی داورانی در موافقت با کلیات طرح مذکور، یادآور شد: دغدغه مخالفان عمدتا مبتنی بر این است که آیا می شود در رویکرد دو شوری بودجه پیشنهاد ارائه کرد یا نه؛ بحث دو شوری به صورت مجزا آورده شده و دغدغه برخی نمایندگان که امکان ارائه پیشنهاد وجود ندارد در متن مصوب لحاظ نشده و جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد و هیچ کس مخالف عدم ارائه پیشنهادات نیست؛ ما مدت‌ها و ساعت‌ها بر روی این موضوع کار کردیم و کاری تخصصی برای اصلاح محتوای بودجه انجام شده است.

وی ادامه داد: زمانی که لایحه بودجه به مجلس ارائه می‌شود برای بررسی به کمیسیون تلفیق ارائه شده و بیش از ۲ ماه رسیدگی در کمیسیون به صحن ارسال می‌شود تا بررسی شود که متن دولت مورد قبول قرار می‌گیرد یا نه در حالی که بودجه سند ملی مهم سالانه کشور است و مجلس باید در ابتدا موضع و نگاه خود را در مورد آن تعیین کند بنابراین تصمیم درستی است که در ابتدا و پس از یک بررسی اجمالی چندین روزه در کمیسیون بررسی و گزارش آن در صحن مورد بررسی قرار گرفته و چنانچه مجلس رأی دهد به کمیسیون تلفیق ارجاع و در صورتی که رأی ندهد از زمان به درستی استفاده خواهیم کرد.

نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی یادآور شد: پس از ۲ ماه بررسی لایحه بودجه در کمیسیون تلفیق زمان و فرصت چندانی نداریم که از دولت اصلاحیه بخواهیم بنابراین نباید به گونه‌ای اقدام شود که تصمیم گیری برای لایحه بودجه با مشکل مواجه شود.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: خروجی این طرح به رویکرد بودجه‌ریزی دقیق در مجلس کمک می‌کند و بر عملکرد و کارایی مجلس یازدهم اثرات مثبت بر جای خواهد گذاشت.

رئیس مجلس: نمایندگان باید بدانند که با این تغییر آیین‌نامه در تمامی زمان‌ها اعم از بررسی لایحه بودجه در صحن و کمیسیون‌ها می‌توانند پیشنهاد خود را داشته باشند

عبدالحسین روح الامینی نجف آبادی در نشست علنی امروز (یکشنبه، ۵ دی) مجلس شورای اسلامی در تذکر ماده ۷۵ آیین نامه داخلی مجلس با اشاره به دستور کار مجلس در خصوص رأی به تغییر آیین‌نامه داخلی مجلس برای تغییر نحوه ساز و کار رسیدگی به لایحه بودجه در صحن و کمیسیون تلفیق عنوان کرد: در ذیل این ماده آمده است چنانچه در یک جلسه علنی به نماینده‌ای توهین یا نظر به عقیده او خلاف جلوه داده شود، نماینده مذکور می‌تواند در همان جلسه یا جلسه بعد در قالب اصل ۷۵ تذکر خود را بیان کند.

نماینده مردم تهران، شمیرانات، ری، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه موافقان طرح بنده را نیز موافق کلیات جلوه دادند، گفت: این در حالی است که اینگونه نبود و نکته من به خوبی شنیده نشد. آقایان بحرینی و پورابراهیمی از موافقان طرح نیز دغدغه من را درست تلقی کردند.

وی ادامه داد: ماده ۱۵۰ بر لوایح دو شوری حاکم است و وقتی طرحی دو شوری شود شما فقط می‌توانید طی ۱۲ ساعت پیشنهادات خود را در خصوص آن طرح بارگذاری کنید. اگر بودجه نیز به این شکل بررسی و در پستوی تلفیق به تصویب برسد و فرصتی برای ارائه پیشنهادات از جانب نمایندگان وجود نداشته باشد چطور می‌توان نسبت به لحاظ دغدغه نمایندگان در بودجه امیدوار بود لذا حق نمایندگان ذبح خواهد شد.

روح‌الامینی با انتقاد از اینکه با این تغییر آیین‌نامه با فوت و فنی دست نمایندگان بسته خواهد شد، گفت: برای مثال بنده پیشنهادی در خصوص ۷ اژدهای هفت سر شرکت ملی نفت، شرکت ملی گاز، بانک سپه و بانک ملی ارائه کردم که ۵ درصد از درآمدهای این شرکت‌ها به حوزه‌های بهداشت و درمان و دانشگاه اختصاص پیدا کند؛ اما اگر اجازه چنین پیشنهادی در صحن در زمان ارائه بودجه وجود نداشته باشد، حق ارائه پیشنهاد از طرف نمایندگان سلب خواهد شد.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با یادآوری اینکه نمی‌توان به اینکه این موضوع فقط در مشروح مذاکرات ثبت شده اکتفا کرد، افزود: در آینده من و شما از این مجلس خواهیم رفت و آیین‌نامه باقی می‌ماند لذا عوض کردن آیین‌نامه نیز در صورت عدم صراحت کار حضرت فیل خواهد بود.

وی از اینکه ماده ۱۵۰ آیین‌نامه داخلی بر نحوه رسیدگی به لایحه بودجه حاکم خواهد بود، ادامه داد: این مسئله به ضرر کار کارشناسی در صحن خواهد بود. هفته گذشته مجلس به سرعت به لایحه مالکیت صنعتی رأی داد چرا که به کار کارشناسی کمیسیون اعتماد داشت اما بودجه مقوله‌ای است که با سایر طرح‌ها و لوایح متفاوت است. آقای پژمانفر در زمان بررسی لایحه مالکیت صنعتی پیشنهاد خوبی را ارائه کرد اما متأسفانه با بی‌دقتی از آن عبور کردیم اما بودجه اینطور نیست و با یک عبور از پیشنهاد میلیاردها تومان جابجا می‌شود چنانچه ماده ۱۵۰ مراعا نماند، این تغییر آیین‌نامه هیچ فایده‌ای نخواهد داشت.

محمدباقر قالیباف رئیس مجلس در پاسخ به این تذکر گفت: با توجه به اینکه بودجه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است در مبحث ششم آیین‌نامه به طور ویژه به موضوع بررسی لایحه بودجه پرداخته شده است.

رئیس مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: اینکه می‌فرمایید بر اساس ماده ۱۵۰ نمی‌توان پیشنهادی ارائه کرد، این مسئله مختص طرح‌ها و لوایح بوده و شامل لایحه بودجه نمی‌شود به اضافه اینکه در ماده ۱۴۹ نیز اشاره شده است در لوایحی که ماده واحده است، آن لایحه یا طرح شامل ماده ۱۵۲ نمی‌شود.

قالیباف اضافه کرد: نمایندگان باید بدانند که با این تغییر آیین‌نامه در تمامی زمان‌ها اعم از بررسی لایحه بودجه در صحن و کمیسیون‌ها می‌توانند پیشنهاد خود را داشته باشند و نکته آقای روح‌الامینی نکته درستی نیست و ما بر اساس مبحث ششم آیین‌نامه هیچ حقی از نمایندگان را ضایع نخواهیم کرد./