داوود فتحعلی‌بیگی در گفت‌وگو با پانا
قصه‌گویی در آیین سنتی به صورت نَقل نمایشی است و شکل دیگری را سراغ ندارم
انتقال مفاهیم فرهنگی از طریق قصه‌گویی امکانپذیر است/ قصه‌گویان در حضور مربی آگاه و کارکُشته مشق کنند/ منظور از شاهنامه شاهِ نامه‌هاست
یکی از داوران بخش «آیینی‌سنتی» جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی می‌گوید اگر قرار است قصه‌گو قصه خود را به شیوه نمایشی یعنی به عبارتی نَقل نمایشی بگوید باید اصول و مبانی‌اش را یاد بگیرد و در حضور مربی آگاه و کارکُشته مشق کند.
داوود فتحعلی‌بیگی پیشکسوت عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون و داور بخش «آیینی‌سنتی» بیست‌وسومین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در گفت‌وگو با خبرنگار پانا درباره اهمیت قصه‌گویی بیان کرد: قصه‌گویی امر مهمی است چراکه باعث انتقال فرهنگ و رشد شخصیت قصه‌گو می‌شود، به همین علت به عقیده من برگزاری جشنواره‌های قصه‌گویی یکی از مهمترین قدم‌هایی است که برداشته شده و امیدوارم همه‌گیر شود و آموزش و پرورش هم نسبت به این مساله حساس شود و بدان اهمیت دهد، به گونه‌ای که به قصه‌گویی به عنوان فوق‌برنامه در مدارس توجه کند.
وی ادامه داد: همانگونه که گفتم قصه‌گویی و نَقل می‌تواند یکی از مهمترین عوامل رشد شخصیت بچه‌ها باشد، چراکه اعتماد به نفس عجیبی در شخص قصه‌گو به وجود می‌آورد. همچنین انتقال مفاهیم فرهنگی از طریق قصه‌گویی به ویژه قصه‌های سنتی و ایرانی امکانپذیر است.
تمرکز بخشی از هنر سنتی ایرانیان روی قصه‌گویی
داور بخش «آیینی‌سنتی» جشنواره قصه‌گویی با اشاره به اینکه بخشی از هنر سنتی ایرانیان روی قصه‌گویی متمرکز است، مطرح کرد: آثار متعددی مانند اسکندرنامه، ابومسلم‌نامه، رستم‌نامه و... که از قدما به ما رسیده است، نشان می‌دهد قصه و قصه‌گویی در فرهنگ ما جایگاه ویژه‌ای دارد، البته نه تنها در فرهنگ ما بلکه در کل دنیا این جایگاه را دارد، به همین دلیل در اقصی نقاط دنیا به قصه‌گویی توجه می‌شود.
فتحعلی‌بیگی درباره بخش «آیینی‌سنتی» جشنواره قصه‌گویی که در حوزه نقالی می‌گنجد که حائز اهمیت است، اظهار کرد: این جشنواره به ویژه از سه یا چهار دوره پیش به نوجوانان و نونهالان در این بخش توجه کرده که این با اهمیت است. همچنین اساسا اینکه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان جشنواره قصه‌گویی برگزار می‌کند، اقدام بایسته و شایسته‌ای است.
تهیه فیلم و کتاب آموزشی از قصه‌گویی آیینی
وی با اشاره به اینکه در بخش «آیینی‌سنتی» باید مواردی لحاظ شود، گفت: باید به این پرسش پاسخ داد که آیا هر قصه فولکلوری در بخش «آیینی‌سنتی» قرار می‌گیرد یا نه چون قصه‌گویی در این بخش به صورت نَقل نمایشی و یا موسیقیایی است و من شکل دیگری از قصه‌گویی آیینی‌سنتی سراغ ندارم، اما یکی از نکات مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که شاید برای قصه‌گویی به اصطلاح ساده، محض و معمولی آموزش‌هایی داده شده باشد، اما در ارتباط با قصه‌گویی آیینی به ویژه نَقل نمایشی کتاب و فیلم آموزشی نداریم. چنانچه برای کانون پرورش فکری این امکان وجود داشته باشد که فیلم و کتاب آموزشی تهیه کند و در اختیار مربیانش و مراکز قرار دهد و یا کارگاه‌هایی در این زمینه برگزار کند، قطعا شاهد اتفاقات بهتری خواهیم بود.
این پیشکسوت تئاتر با اشاره به اجرای قصه‌گویان در بخش «آیینی‌سنتی» یادآور شد: برخی از اجراها دقیقا از روش قصه‌گویی زنده‌یاد مرشد ترابی کپی‌برداری شده بود که این موضوع هم خوب است و هم بد. اینکه قصه‌گو بر اساس روش قصه‌گویی یک استاد باسابقه کار می‌کند، خوب است اما از سوی دیگر این تقلید کردن بد است، چراکه مربی نداشته است که شیوه کار استاد را برایش تشریح کند و بگوید چرا این کار انجام می‌شود؟ به چه علت در جاهایی صدایش را بلند می‌کند و....
فتحعلی‌بیگی افزود: اگر قصه‌گو بخواهد قصه‌گویی را در قالب یک کتاب به صورت خودآموز فرا گیرد، بهتر است یک مربی هم داشته باشد، چراکه خودآموز تنها با مقدمات قصه‌گویی و نقالی آشنا می‌شود و به اصطلاح خام‌دست بار می‌آید و خود رو می‌شود، اما مربی به او می‌گوید کجا باید چگونه رفتار کند.
وی تاکید کرد: حال که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان این همت بلند را به خرج داده است بد نیست برای مربیان خود کارگاه برگزار و فیلم آموزشی تهیه کند تا آن‌ها یاد بگیرند با هنرجویان خود چگونه رفتار کنند. بسیاری از افراد، فیلم استادان پیشکسوت مانند زنده‌یاد مرشد ترابی و مرشد سعیدی را که به عقیده من تجربه نقالی‌شان ادامه دوره صفویه و قبل از آن است و به همان خاتمه پیدا کرده است، تماشا می‌کنند، اما اگر می‌خواهند آن را الگو قرار دهند و بر اساس آن کار کنند حتما باید یک مربی در کنار خود داشته باشند.
قصه‌های ما حاوی پیام‌های اخلاقی و عرفانی هستند
داور بخش «آیینی‌سنتی» جشنواره قصه‌گویی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه معرفی قصه‌گویان به جهان آنقدر حائز اهمیت نیست، تصریح کرد: اینجا قصه‌گویی اهمیت دارد، چراکه یکی از عوامل مهم در انتقال فرهنگ ماست. امروز از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای و فیلم‌های کارتونی با یک هجومی مواجه هستیم که بسیاری از ارزش‌های فرهنگی ما را زیر سوال می‌برد و تخریب می‌کند البته نه تنها ما بلکه کل دنیا با این وضعیت مواجه هستند، همچنین در پشت پرده برخی از این اتفاقات اهداف استعماری وجود دارد و نمی‌توان منکر این قضیه شد.
فتحعلی‌بیگی ادامه داد: به عنوان مثال از آنجا که در سال‌های اخیر به داستان‌های شاهنامه توجه نشده است، بچه‌ها زمانی که مجسمه رستم را پشت ویترین می‌بینند، می‌گویند جومونگ است! این مساله دردناک است زیرا در حقیقت عده‌ای از سر ندانم کاری فکر کردند شاهنامه توصیف شاهان است و دیگر نمی‌دانستند زمانی که می‌گوییم شاهنامه منظور شاهِ نامه‌هاست.
وی با بیان اینکه اغلب قصه‌های ما پیام‌های اخلاقی و عرفانی دارند، توضیح داد: به دلیل پیام قصه‌ها، امر قصه‌گویی مهم‌تر از آن است که قصه‌گویانمان را به جهان معرفی کنیم، اما اگر بناست این اتفاق رخ دهد باید کسانی را معرفی کنیم که حامل پیام فرهنگ غنی ما به دنیا باشند، به همان صورت که مولوی در همه دنیا نفوذ پیدا کرده است، این معرفی نیز باید بر اساس شیوه و سبک و سیاق قصه‌گوی ایرانی باشد. به یاد دارم نمونه کار مرشد ترابی را در جشنواره‌ای در ایتالیا دیده بودم که بسیاری از افراد را محصور کرده بود.
به گفته این پیشکسوت تئاتر، مهم این است پیامی که از طریق قصه برای دنیا برده می‌شود، پیام نوع‌دوستی، صلح، انسان‌دوستی و برآمده از فرهنگ اصیل و ایرانی باشد.
فتحعلی‌بیگی در پایان با ارائه چند پیشنهاد به قصه‌گویان «آیینی‌سنتی» خاطرنشان کرد: اگر قرار است قصه‌گو یک قصه‌گویی محض داشته باشد، طبعا باید به این مساله توجه کند که چه اصولی را می‌تواند رعایت کند تا جاذبه لازم در حین قصه‌گویی داشته باشد. همچنین اگر قصد دارد قصه خود را به شیوه نمایشی یعنی به عبارتی نَقل نمایشی بگوید، باید اصول و مبانی‌اش را یاد بگیرد و در حضور مربی آگاه و کارکُشته مشق کند، اگرچه ممکن است کتابی را بخواند و به صورت خودآموز چیزهایی را یاد بگیرد، اما تا زمانی که در حضور مربی مشق آموزش نبیند، مطمئنا کارش خام است.
بیست‌وسومین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی که صبح روز ۲۵ آذر ۱۴۰۰ در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز به کار کرد و مراسم اختتامیه آن روز سه‌شنبه ۳۰ آذر برگزار می‌شود.
ارسال دیدگاه