راهکار اکبرلو برای اینکه دانش‌آموزان «نَقالی» را بدون درک معنا اجرا نکنند
تهران (پانا) - منوچهر اکبرلو که به همراه حامد نصرآبادیان یک مجموعه نمایشنامه بدون کلام برای اجراهای پانتومیم نوشته است و مشغول پژوهش درباره تاریخچه جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان از آغاز تاکنون است.
به گزارش هنرآنلاین، «منوچهر اکبرلو» نویسنده و پژوهشگر، با این توضیح که هفت نمایشنامه در نشر آماره در دست چاپ دارد گفت: سه نمایشنامه مختص مخاطب کودک است به نام‌های «استخوان ماهی جادویی»، «راز پروانه‌ها» و «ماجرای دختری که شاید شاهزاده خانم بود». برای مخاطب نوجوان نمایشنامه «بچه‌های دریا» را نوشته‌ام. برای مخاطب عمومی نمایشنامه «افسانه ماردوش» اقتباسی از داستان ضحاک در شاهنامه و نمایشنامه بزرگ‌سال «علاالدین» که اقتباسی امروزی از داستان مشهور «علاالدین و چهل دزد بغداد» محسوب می‌شود. این متون در مرحله صفحه بندی است. بخش ادبیات نمایشی این انتشارات با دبیری هومن بنائی راه‌اندازی شده و در مدتی اندک تعداد زیادی نمایشنامه نشر یافته است.
وی همچنین به همراه حامد نصرآبادیان که به‌صورت تخصصی پانتومیم کار می‌کند یک مجموعه نمایشنامه بدون کلام برای اجراهای پانتومیم نوشتند، ادامه‌داد: این مجموعه شامل ۱۳ نمایش بدون کلام است. مقدمه کتاب توسط ناصر آقایی نوشته شده از معدود افرادی که به‌صورت دانشگاهی پانتومیم آموزش می‌دهد و خودش نیز در این زمینه کتاب آموزشی منتشر کرده است. به‌نظر می‌رسد در این زمینه ادبیات نمایشی ما بسیار کم کار بوده گرچه در برخی جشنواره‌ها شاهد اجرای پانتومیم بوده‌ایم یا نمایشی که بدون دیالوگ اجرا شده اما جز کتاب «لال‌بازی‌ها» نوشته غلامحسین ساعدی که به چند دهه قبل بازمی‌گردد هیچ کدام از اجراها به‌صورت کتاب منتشر نشده است. این مجموعه از سوی نشر آماره منتشر می‌شود.
اکبرلو که دبیری مجموعه‌ای درباره بزرگان سینما را در نشر گویا به‌عهده دارد، افزود: هر کتاب از شخصیت‌ها توسط یک نویسنده تولید شده است و دارای سه بخش زندگینامه، معرفی کلیه آثار و اظهارنظر دیگران درباره آن شخصیت و آثار اوست. سعی شده در این مجموعه مخاطب عام و غیرتخصصی سینما مدنظر باشد. «خسرو شکیبایی» آزاده فخری، «ساموئل خاچیکیان» راضیه قلی‌پور، «علی حاتمی» پریسا ابیضی، «کامبوزیا پرتوی» علی حسین‌زاده، «عزت‌الله انتظامی» هلیا اکبرلو، «پرویز پورحسینی» عباس کریمی‌عباسی، «محمدعلی کشاورز» عرفان پهلوانی، «جمشید مشایخی» شهرام بزرگی و «داود رشیدی» علی جعفری‌فوتمی عناوین کتاب و نویسنده‌های آن‌هاست. کتاب «عباس کیارستمی» را نیز خودم نوشته‌ام. انتخاب افراد برای نگارش کتاب درباره یک شخصیت دو فاکتور داشت یکی آشنایی و مطالعه قبلی نویسنده درباره آن شخصیت و دوم علاقه شخصی نویسنده تا بتواند کتاب پر حس و حالی تولید کند.
وی با بیان این که نشر گویا یک مجموعه نمایشنامه «اقتباس از شاهنامه» با دبیری سودابه امینی در حال تولید دارد، اظهارداشت: برای این مجموعه دو نمایشنامه نوشتم. یکی اقتباس امروزی از مجموعه زنان و دختران داستان‌های مختلف شاهنامه شامل فرنگیس، گردآفرید، جریره و منیژه؛ سعی داشتم جایگاه زنان در شاهنامه با جایگاه امروزی زنان مقایسه شود. نمایشنامه دوم اقتباسی از تولد خاص زال پدر رستم است. می‌دانیم زال با شرایط جسمی خاصی متولد شده و سپس در کوه رها می‌شود. در این اقتباس سعی کردم به بهانه این داستان به نوجوانانی که محدودیت‌های جسمانی دارند و امروزه به آنان کودکان با نیازهای ویژه گفته می‌شود بپردازم و وضعیت آن‌ها را نسبت به همسالان بررسی کنم. در این مجموعه همراه نمایشنامه یک متن نقالی وجود دارد که داستان اصلی را از شاهنامه به صورت وفادارانه به شکل نقالی مطرح می‌کند تا مخاطبان با اصل داستان نیز آشنا شوند. این متن‌ها به‌ویژه در مسابقات نقالی در آموزش و پرورش کاربرد خواهند داشت. در حال حاضر این مسابقات به شکل فراگیری در آموزش و پرورش اجرا می‌شود اما محدود هستند متن‌هایی که برای آن‌ها نوشته شده باشند و دانش‌آموزان علاقه‌مند مجبورند از خلاصه نقالی‌های بزرگسالان استفاده کنند.
اکبرلو با بیان این که طبیعی است که خلاص کردن و همچنین کلمات و ترکیبات سنگین باعث می‌شود دانش‌آموزان نقل‌ها را بدون درک کامل معنا فقط اجرا کنند، تصریح‌کرد: این مجموعه می‌کوشد بخشی از این کمبود را برطرف کند. در حال حاضر به همراه داریوش سخاوت و کیومرث قنبری‌آذر مشغول نوشتن نمایشنامه و متون نقالی هستیم. در این مجموعه هر کتاب بخش توضیح کلمات و ترکیبات اشعار فردوسی هم آمده است به این معنا که تاکید داریم در بخش نقالی حتما بخشی از اشعار فردوسی بیاید چرا که هدف نهایی آشنایی و هم‌نشینی با شاهنامه است. برای این که در این بخش‌ها نوجوانان دچار مشکل نشوند ضمن ساده کردن اشعار در قسمت نقل توضیحاتی برای کلمات و ترکیبات اشعار آمده است.
او که پیش‌تر به‌دلیل علاقه شخصی چند کتاب تاریخچه‌ای و مستندسازی از تاریخ تئاتر منتشر کرده، گفت: کار جدیدم که در این زمینه تازه آغاز شده پژوهش تاریخچه جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان از آغاز تاکنون است. این جشنواره در ۲۶ دوره برگزار شده و اولین دوره سال ۷۰ در همدان بوده است. بعد هر کدام یک سال در بم، زاهدان و گچساران برگزار شد و چند سال اصلا برگزار نشده. در ادامه ۵ سال در اصفهان و از دهه ۹۰ تاکنون مجددا به همدان رفته است. در این کتاب تمامی اطلاعات مربوط به این رویداد جمع‌آوری خواهد شد؛ شامل عوامل برگزارکننده، تمام نمایش‌های شرکت کننده، انتخاب‌های جشنواره، متون چاپ شده، جشنواره‌ها شامل کاتالوگ نشریه روزانه و کتاب‌ها همچنین جدای از اجراها، نشست، گردهمایی، ورک‌شاپ و بزرگداشتی که برگزار شده است. این جور جمع‌آوری‌ها به‌اصطلاح یک‌بار برای همیشه انجام خواهد شد این کتاب به دعوت امیر مشهدی‌عباس دبیر بیست‌وهفتمین دوره، تولید می‌شود. بدیهی است که مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مشکل در این آثار جمع‌آوری اسناد است.
اکبرلو اضافه‌کرد: متاسفانه در هیچ کدام از این ۲۶ دوره تلاشی برای مستندسازی و حفظ اطلاعات جشنواره انجام نشده یا در حال حاضر اثری از آن‌ها نیست. این رویه در تمام جشنواره‌ها و رویدادهای تئاتر و بهتر بگوییم تمام رویدادها فرهنگی مورد غفلت واقع می‌شود. بی‌توجه به این که همه این‌ها بخش مهمی از تاریخ تئاتر ایران است. در گذشت زمان برای این که دریابیم تئاتر در ایران مثلا در دهه هفتاد چگونه بوده است مهم‌ترین بخش فعالیت‌های تئاتری یعنی جشنواره‌ها است. چیزی که الان فقط اسناد پراکنده‌ای از آن‌ها داریم. فرصت نیز کم است و باید تا بهمن ماه کتاب را آماده کنم. امیدوارم تمام اطلاعات لازم تا آن زمان تکمیل شود. پژوهش‌هایی این چنینی باید هر سال با نسخه جدید به‌روز شوند که شامل تکمیل اطلاعات کتاب سال قبل، اصلاح کمبودها و اشتباهات احتمالی و افزودن دوره جدید باشد. تا به حال درباره کتاب‌های معدود این چنینی هیچ‌گونه تلاشی برای به‌روز کردن آن اتفاق نیفتاده است. به همین دلیل بود که گفتم این کتاب‌ها یک بار برای همیشه هستند و این مسئولیت پژوهشگر را برای جمع‌آوری هر آنچه موجود است بیشتر می‌کند.
ارسال دیدگاه