ابعاد گوناگون الگوی چند تألیفی در بسته‌های تربیت و یادگیری نقد و بررسی شد
تهران (پانا) - شورای هماهنگی علمی سازمان با حضور رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، در ابتدای جلسه حسن مظاهری، دبیر شورای هماهنگی علمی سازمان از تمرکز بر «الگوی چند تألیفی در بسته‌های تربیت و یادگیری»، در جلسه‌ی پیش رو، خبر داد و گفت: بر اساس اسناد ملی و مأموریت‌هایی که برای سازمان تعریف شده، این الگو دو محور کلیدی را پوشش می‌دهد که یکی از آن‌ها تولید بسته‌های تربیت و یادگیری است.
وی افزود: با اجرایی شدن این الگو، ما به سمت تولید بسته‌های متعدد، البته با مشارکت جامعه و بخش‌های غیردولتی خواهیم رفت تا دانش‌آموزان ما بتوانند از رسانه‌های مختلف در عرصه‌ی آموزش استفاده کنند و بتوانیم نسل بهتری را تربیت کنیم و آموزش دهیم.
دبیر شورای هماهنگی علمی سازمان تصریح کرد: همان‌طور که مستحضر هستید، این الگو در کارگروهی که تشکیل شده، اعتبارسنجی شده و در ادامه در شورای هماهنگی و پیگیری اقدامات تحولی نیز مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در مرحله‌ی بعد نیز اصلاحات مطرح شده از سوی کارشناسان در مراحل مختلف اعمال شده است لذا طرح پیش رو، بازنگری‌های متعددی را پشت سر گذاشته است البته در این جلسه نیز به سمت ارتقای بیشتر و اجرایی شدن کار خواهیم رفت.
ضرورت بهره‌برداری از نخبگان در سراسر کشور
حسن ملکی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیز به دلایل اجرایی شدن این الگو پرداخت و گفت: یکی از دلایل و ضرورت‌های پرداختن به الگوی چند تألیفی، کاهش تمرکز در عرصه‌ی کتاب است به این معنا که ما با الگوی چند تألیفی به‌سوی جایگزین‌سازی بسته‌های تربیت و یادگیری به‌جای کتاب درسی صرف حرکت خواهیم کرد البته این به معنای حذف کتاب درسی نیست بلکه از محوریت منحصر به فرد کتاب کاسته خواهد شد.
وی افزود: در این راستا چند ضرورت و واقعیت وجود دارد که باید به آن توجه کنیم. بدیهی است که ما در جامعه‌ی امروز، خبرگان و دانش‌آموختگان متعددی در رشته‌های مختلف و استان‌های گوناگون داریم بنابراین به جرأت می‌توان گفت که فضای امروز با ۲۰ سال یا ۳۰ سال قبل، بسیار متفاوت است. همان‌طور که می‌دانید در دوره‌های گذشته ما به اندازه‌ی امروز افراد فارغ‌التحصیل، کارشناس و نخبه در استان‌های گوناگون و سطح کشور نداشتیم بنابراین ما نمی‌توانیم نسبت به آنان بی اعتنا باشیم و باید از این افراد در مسیر آموزش دعوت کنیم زیرا این افراد نعمت هستند و شکر نعمت به معنای بهره‌برداری از این پتانسیل‌هاست.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: بدیهی است که امروز، انتظارات اجتماعی از دولت بالا رفته و شاهد هستیم که مردم در قسمت‌های مختلف و بخش‌های گوناگون بسیار حساس شده‌اند و این انتظارات نیز، ابراز می‌شود. همان‌طور که می‌دانید، بخشی از این انتظارات در تعلیم و تربیت ما وجود دارد لذا باید به این بخش، پاسخ بدهیم. در این راستا، مردمی کردن بهتر و بیشتر برنامه‌ها، از دیگر ضرورت‌ها به‌شمار می‌رود.
ملکی ادامه داد: ما باید امروز به این سؤال پاسخ دهیم، تجلی جمهوریت نظام ما، در سازمان پژوهش کجاست؟ به این معنا که مردمی بودن نظام که یکی از برنامه‌های امروز رئیس جمهور محترم است و دنبال می‌شود، در کجای برنامه‌های ما تجلی پیدا می‌کند.
وی افزود: در مسیر پیش رو ما باید به توانایی محدود افرادی که در ستاد حضور دارند توجه کنیم زیرا ما نمی‌توانیم به چند نفر کارشناسی که در هر گروه داریم، اکتفا کنیم. به‌نظر می‌رسد که افراد ستادی ما باید به سمت مدیریت و هدایت‌گری حرکت کنند لذا در این مسیر اقشار مختلف و کارشناس، باید شناسایی و با تأکید بر شاخص‌های ما، وارد عرصه شوند.
رئیس سازمان پژوهش، الگوی چند تألیفی را در راستای افزایش انتخاب‌گری خواند و گفت: انتخاب‌گری انسان، یک امر ذاتی است بنابراین ما باید چند بسته تولید کنیم تا امکان انتخاب، ایجاد شود البته باید بدانیم که در هنگام تنوع انتخاب باید چه کنیم؟ تمامی موارد و واقعیت‌هایی که ذکر شد، نشان می‌دهد ما باید، به سمت تولید بسته‌های تربیت و یادگیری حرکت کنیم و به فکر تنوع و تعدد تولیدات باشیم. در این راستا، باید به‌دنبال بهره‌مندی از جامعه‌ی نخبگان در سراسر کشور باشیم تا ارتباط مناسبی در این راستا شکل پذیرد. در واقع باید ما با این نخبگان یک جامعه را تشکیل دهیم و روابط متعددی را ایجاد کنیم تا بتوانیم از این عرصه بهره‌مند شویم.
ابعاد گوناگون الگوی چند تألیفی در بسته‌های تربیت و یادگیری نقد و بررسی شد
علی محبی، معاون برنامه‌ریزی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیز در ادامه‌ی جلسه به ارائه‌ی الگوی چند تألیفی در بسته‌های تربیت و یادگیری پرداخت و گفت: این الگو شامل چند بخش زیرساختی و آسیب‌شناسی است. در بخش مقدمه‌ی این طرح ما به اهمیت، ضرورت و اقدامات قانونی پرداختیم و اسناد بالادستی، از جمله سند تحول مورد توجه قرار گرفت.
وی افزود: در این الگو ما نگاهی به تجربه‌ی سازمان و پیشینه‌ی این کار داشتیم، لذا کارهایی که در این راستا انجام شده در این الگو مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا ما در این زمینه و با تمرکز بر چند درس و کتاب، با رویکردهای مختلف به تولید بسته‌ها پرداختیم و به‌صورت آزمایشی مورد بهره‌برداری قرار دادیم لذا موفقیت‌ها و مشکلاتی در این زمینه داشتیم که مورد بررسی قرار گرفته است.
معاون برنامه‌ریزی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: در این راستا هفت نظام‌نامه تعریف شد تا بتوانیم به یکایک چالش‌ها بپردازیم البته در ادامه نیز، مصاحبه‌هایی انجام شد تا با استفاده از آن‌ها بتوانیم با نگاه دقیق به آسیب‌شناسی این بخش بپردازیم.
محبی تصریح کرد: در این راستا راهنمای عمل الگوی چند تألیفی، اقدامات پیش از تولید بسته، حین کار و پس از آن نیز پیش‌بینی شده است. در این راستا ما پیش از شروع کار، نظام‌نامه‌های هفت گانه را داشتیم که به هشت مورد افزایش پیدا کرد.
حجت‌الاسلام محمدیان، رئیس اسبق سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بیان کرد: در بدو امر ما باید الگوی چند تألیفی را به‌درستی تعریف کنیم و دقیقاً بدانیم که در ایجاد تنوع به‌دنبال چه مواردی هستیم؟ نکته‌ی دیگر مشارکت عمومی است و اینکه ما اساساً تا چه اندازه خبره‌ی علوم برنامه‌ریزی درسی در سازمان داریم؟ و در این راستا چه میزان مشارکت را می‌توانیم انتظار داشته باشیم؟
وی افزود: الزاماً مؤلف کتاب فردی نیست که بتواند به تألیف کتاب درسی نیز بپردازد زیرا نکات پنهان در کتاب درسی بسیار زیاد و صد البته پیچیده است. به‌نظر من آموزش و تربیت در یک مسیر قرار دارند و اساساً یک اصطلاحی است که بعدها به این مسیر افزوده شده است زیرا تعلیم آغاز تربیت است و در این مسیر تربیت نیز شکل می‌گیرد.
مهندس منصورنیا نیز ضمن تشکر از الگوی تألیف شده، امکان استفاده از پتانسیل‌های خارج از سازمان و ظرفیت ناشران را مثبت خواند و پیشنهاد داد: در تاریخ اشغال ایران تا سال ۱۳۴۲، یک اتفاق خوب همراه با آشفتگی در کشور ما رخ داد، زیرا در حین اشغال کشور، حکومت ضعیف شده بود بنابراین کتاب‌های درسی توسط ناشران تألیف و منتشر شد و با توجه به اینکه سازماندهی خاصی توسط نهادهای حکومتی وجود نداشت، کار شکل متفاوتی پیدا کرد.
وی افزود: شاید در یک افق دور بتوانیم بگوییم که کتاب درسی توسط ناشران، تألیف، نظارت، چاپ و منتشر شود و ما فضاهایی را در این راستا سازمان دهیم و البته در مسیر مورد نظر سازمان به سمت و سوی آموزش حرکت کنیم.
منصورنیا درباره حضور استان‌ها در مسیر چند تألیفی، گفت: در محیط استان‌ها، به‌نظر می‌رسد که ساختار اجرایی به شکل تألیف کتاب‌های منطقه‌ای وجود ندارد.
وی ادامه داد: به‌نظر می‌رسد که ظرفیت تألیف کتاب برای ادارات استان‌ها وجود ندارد و عملاً این کارها به نوعی بر مبنای ناچاری انجام می‌شود بنابراین شاید لازم باشد که از این بخش صرف‌نظر کنیم زیرا این بخش‌ها نمی‌توانند پایدار عمل کنند.
کشاورز نیز در ادامه جلسه، بر لزوم توجه به دو محور در مسیر این الگو تأکید کرد و گفت: در ارتباط با مقدمات و ملاحظات تحقق چنین سیاستی، منطق آن تبیین شده و در خود طرح نیز به این بخش پرداخته شده است. با نظر به سابقه‌ی سازمان معتقدم که طبق تلاش‌های انجام شده، بحث انتخاب‌گری دیده نمی‌شود بنابراین شاید لازم باشد که به این مبحث نگاه متفاوتی داشته باشیم.
وی افزود: وضعیت کنکور نکته‌ی دیگری است که مبهم است و به‌نظر می‌رسد که حداقل در متوسطه‌ی دوم تا زمانی‌که کنکور وجود دارد، نتوانیم بحث چند تألیفی را دنبال کنیم. بحث دیگر آموزش معلمان است زیرا در حال حاضر، کلاس‌های متمرکزی درباره‌ی دروس مختلف برگزار می‌شود لذا اگر بنا باشد که بحث تنوع کتاب‌ها را داشته باشیم، باید به این بخش و آموزش معلمان نیز بیاندیشیم.
حسینی، مدیرکل ابتدایی گفت: طرح سه سؤال چیستی، چگونگی و چرایی در مسیر ضروری است. به‌نظر می‌رسد که یکی از دلایل چنین مسأله‌ای حرکت به سمت یک سیستم بسته است و باعث شده که روح یا ذات سیستم که متأثر از محیط هست، را کنار بگذاریم لذا به‌نظر من این طرح، به‌دنبال این است که برنامه‌های درسی را باز هم به محیط بازگرداند و یک گام به سمت جلو و مثبت به‌شمار می‌آید. در واقع این الگو از نظر چرایی کار، بسیار شایسته است و جای تشکر دارد.
وی افزود: در ادامه اما در مورد چیستی و چرایی کار، ابهام‌هایی وجود دارد که باید به آن پاسخ دهیم. در این مسیر شاید لازم باشد که به‌جای چند تألیفی به سمت سیاست چند مؤلف برویم و از اساتید به نام در این عرصه استفاده کنیم.
خانم دکتر رمضانی نیز در ادامه‌ی جلسه بیان کرد: در الگوی چند تألیفی، به داشتن بیش از یک کتاب برای این بخش اشاره شده است لذا شاید بتوانیم به داشتن چند تألیف برای واحدهای یک عنوان درسی نیز توجه کنیم یا برای دانش‌آموزان ویژه فکر کنیم و در یک دامنه‌ی محدود به این تجربه بپردازیم تا امکان اصلاح و ویرایش در آن به شکل راحت‌تری وجود داشته باشد.
وی افزود: یکی از دلایل و ضرورت‌ها توجه به ویژگی‌ها و اقتضائات مناطق کشور است زیرا توجه به آن در فرایند پیش‌بینی شده، تغییراتی را ایجاد خواهد کرد. به‌نظر می‌رسد، در این مسیر راهنماهای برنامه‌ی درسی، نیز نیازمند تغییرات اساسی و بازنگری هستند.
معصومه نجفی، مدیرکل دفتر تألیف نظری نیز در ادامه گفت: پیرو پژوهش انجام شده که طی هفته‌ی گذشته انجام شد و درباره‌ی کتاب‌های درسی مقطع ابتدایی است، نتایج بسیار خوبی به‌دست آمد و عملاً مسیر پیش رو امیدوار کننده است بنابراین فکر می‌کنم که شرایط فعلی، بد نیست و باید به سمت دیگری برویم.
شهابلو نیز در ادامه‌ی جلسه بیان کرد: در آموزش و پرورشی که به‌صورت متمرکز اداره می‌شود، شکل‌گیری کتاب‌های غیرمتمرکز کار بسیار سختی است البته این کار بسیار مهم است. تجربه‌ی اینکه به سمت چند مؤلف برویم، در اجزای دیگر بسته‌های تربیت و یادگیری نظیر مجلات رشد داشتیم که چندان موفق نبود.
علی محبی نیز در پاسخ به نکات مطرح شده گفت: این الگو، کاری است که ضرورت منطقی آن اثبات شده و الزام قانونی آن نیز در سند راهبردی برنامه‌ی تحول ملی مطرح شده است ضمن اینکه تجربه‌ی بین‌المللی نیز بر این نکته تأکید دارد. بدیهی است که تجربه‌ی گذشته، ما را به سمت مسیر بهبودی سوق می‌دهد و چراغ راه آینده به‌شمار می‌رود.
تأکید بر انتخاب‌گری دانش‌آموزان هدف الگوی چند تألیفی بسته‌های تربیت و یادگیری است
حسن ملکی نیز در پایان جلسه به جمع‌بندی مباحث مطرح شده پرداخت و گفت: نقد و بررسی این شیوه‌نامه از جمله اهداف ماست و من فکر می‌کنم که این جلسه ما را به این سمت سوق داد. بدیهی است که ضرورت دارد، طرح را با احتیاط‌های لازم و با توجه به نکات مطرح شده، پیش ببریم که امری بدیهی است.
وی افزود: در این کار، ما اعتقاد داریم که شیوه‌نامه باید شفاف و صریح، مدلل و کافی از جهت ارائه‌ی آنچه که باید، باشد. به این معنا که شیوه‌نامه نباید دارای شبهات و نکات تردیدآمیز باشد. ما در این کار، به یک مدیریت منضبط احتیاج داریم زیرا با وجود اینکه قصد داریم به سمت انعطاف تولید بسته‌ها را سوق دهیم اما مدیریت این بخش، باید با یک انضباط همراه باشد و در مراحل مختلف کار، باید شاخص‌ها را به‌طور دقیق تعریف کرده و گام‌های مدیریتی را شفاف معین کنیم زیرا در غیر این‌صورت، ممکن است با اختلال در بین راه مواجه شویم لذا مدیریت کار بسیار اهمیت دارد و باید بر روی آن فکر کنیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش تأکید کرد: در این کار یک مورد، ثابت و دیگری را متنوع مد نظر قرار می‌دهیم لذا آنچه که ثابت قرار دارد، برنامه‌ی درسی هر درس خواهد بود اما تنوع مربوط به بسته‌ها خواهد بود و ممکن است در این مسیر از اقشار مختلف جامعه، ناشران، معلمان و... در فراخوان داشته باشیم. بدیهی است که در فراخوان مد نظر برای مؤلفان نیز شاخص‌هایی نیز مد نظر خواهیم داشت.
ملکی تأکید کرد: ما در این مسیر، باید متن شیوه‌نامه را از ضمائم تفکیک کنیم. همچنین در خود شیوه‌نامه، باید پیش‌بینی شود که چه آموزشی برای حضور ناشران، حمایت و... مد نظر داریم زیرا در صورت عدم آموزش، حمایت و تعامل درست، به مقصود دست نخواهیم یافت و هر گروه همکار باید نسبت به سازمان جامعه‌پذیر شوند تا هنجارهای موجود در سازمان، توسط این گروه، پذیرفته و درونی شود.
وی افزود: بدیهی است که در صورت مصوب شدن این شیوه‌نامه، در مرحله‌ی نخست به چند درس بپردازیم و کلیه‌ی دروس یقیناً تحت‌الشعاع قرار نخواهند گرفت. ما یک کشور ایدئولوژیک هستیم لذا باید با شاخص‌های ایدئولوژی حرکت کنیم البته همین ایدئولوژی از ما می‌خواهد که به افراد اختیار بدهیم اما قصد ما سپردن کار و خداحافظی از آنان نیست زیرا تمامی مسیر زیر نظر ما انجام خواهد شد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: در این شیوه‌نامه حق انتخاب دانش‌آموز، باید صراحت پیدا کند. حال ممکن است در یک درس تنوع زیاد و در درس دیگر کمتر باشد. همزمان با چند تألیفی، باید پیشنهاد دهیم که در ساختار تشکیلاتی چه تغییری باید ایجاد شود. در این راستا من فکر می‌کنم معاونت پژوهشی حذف شده، باید به کار خود بازگردد.
ملکی بیان کرد: در ادامه بحث آمادگی و توانمندسازی معلمان نیز باید در اسناد ضروری مورد بررسی قرار گیرند. همچنین باید فرصت‌ها، تهدیدات و نظرات نیز به شکل درست بررسی و بیان شوند.
وی ادامه داد: ما باید به سمت بسته‌های تربیت و یادگیری با رویکرد ترکیبی برویم و در این راستا باید شیوه‌نامه تهیه شود. کارگروه مربوطه این پیشنهادها و نقدها را اعمال کند و در جلسه‌ی آینده نتیجه تکمیل شده بررسی شود.
ارسال دیدگاه