مذاکرات عربستان با ایران؛ واقعی یا تاکتیکی؟

حسن هانی‌زاده در گفت‌وگو با پانا درباره مذاکرات ایران و عربستان اظهار کرد: «روابط تهران و ریاض در طول چهار دهه گذشته دستخوش فراز و فرودهای زیادی بود. بعد از تشکیل شورای همکاری خلیج فارس در سال 1981 به پیشنهاد عربستان، این کشور تاثیرگذاری فراوانی روی روابط ایران و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس ایجاد کرد.»

وی ادامه داد: «ولی در طول سال‌های اخیر این روابط گاهی در حد روابط مستحکم و گاهی هم به سطح بسیار پایینی رسیده است. در طول پنج سال اخیر نیز این روابط به طور کامل قطع شد.»

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه درباره چرایی قطع این روابط گفت: «علت قطع روابط این است که عربستان سعودی خود را بازیگر اصلی منطقه می‌داند و قصد دارد محور مقاومت را تضعیف کند. از سوی دیگر عربستان، سیاست‌های خود را با آمریکا و غرب گره زده است و در حقیقت شرایطی فراهم کرده و به دنبال این است که ایران در منطقه منزوی شود. عربستان سعودی در طول سال‌های گذشته نقشی تخریبی در سوریه، عراق و لبنان ایفاد کرد و در طول شش سال اخیر هم یک جنگ ظالمانه‌ای را علیه ملت یمن تحمیل کرد.»

هانی‌زاده تاکید کرد: «این روابط تحت تاثیر فضای منطقه‌ای و بین‌المللی قرار داشت به ویژه در طول دوره ریاست‌جمهوری چهارساله دونالد ترامپ؛ عربستان به دلیل حمایت تیم ترامپ، شدیدا علیه ایران جریان‌سازی کرد. اما با پیروزی جو بایدن نامزد حزب دموکرات، به دلیل نگاه منفی دموکرات‌ها به حاکمیت عربستان، این کشور در انزوا قرار گرفت. خارج کردن پاتریوت‌های آمریکا از عربستان به دستور رئیس‌جمهور آمریکا، نشان داد که تیم جو بایدن نگاه مثبتی به شخص محمد بن سلمان و عربستان ندارد. بازگشایی مجدد پرونده 11 سپتامبر 2001 و پرونده قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار سعودی، موجب نگرانی عربستان شده است.»

وی افزود: «اما در شش ماه گذشته مذاکراتی بین ایران و عربستان به صورت پنهانی در بغداد و با اشراف دولت عراق شکل گرفت. مذاکرات روند مثبتی را در پیش گرفت اما هنوز مشکلات فراوانی در مورد برقراری روابط کامل تهران و ریاض وجود دارد. عربستان اخیرا اظهار تمایل کرده است که با ایران روابط برقرار کند اما هنوز گام عملی از سوی عربستان برداشته نشده است.»

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه با اشاره به اظهارات اخیر پادشاه عربستان نیز گفت: «اظهارات اخیر ملک بن سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان درباره ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد حاوی نکات مثبتی بود و می‌توان امیدوار بود و گفت که عربستان سعی می‌کند به تدریج گام‌هایی برای حل مشکلات خود با ایران بردارد. باید در انتظار گام‌های مثبت و عملی عربستان برای حل مشکلات خود با کشورمان بود.»

وی خاطرنشان کرد: «تجربه ثابت کرده است هرگاه عربستان دچار انزوای سیاسی می‌شود برای ایجاد حاشیه امن به سمت ایران متمایل می‌شود ولی به هرحال ممکن است عربستان طی روزها و هفته‌های آینده اقداماتی برای برقراری روابط مجدد و بازگشایی سفارت‌خانه‌ خود در ایران انجام دهد.»

حسن هانی‌زاده با اشاره به مشکلات موجود بین ایران و عربستان، گفت: «مشکلات دو طرف صرف نظر از جنبه‌های اعتقادی، مساله دخالت عربستان در بحران سوریه، عراق و لبنان و همچنین اتهام‌زنی‌های عربستان علیه ایران، رفتارهای پرخاشگرانه رسانه‌های سعودی علیه ایران، جریان‌سازی رسانه‌ها، تحریک اعضای شورای همکاری خلیج فارس از سوی عربستان علیه ایران موجب شده است این روابط به حد قابل قبولی نرسد. عربستان به دلیل پشتیبانی آمریکا از سیاست‌های این کشور، همواره تلاش کرده تا ایران را منزوی کرده و خود به عنوان فعال منطقه و بازیگر اصلی بحران‌های منطقه ایفای نقش کند.»

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه اضافه کرد: «اما به هر حال عربستان از ظرفیت بالایی برای انزوای ایران و حضور در عرصه‌های منطقه‌ای ندارد و اخیرا هم به دلیل اختلافات بین تیم جو بایدن با عربستان، به وجود آمده است، عربستان به صورت تاکتیکی، سیگنال‌هایی به ایران ارسال کرده است. اما هنوز مشخص نیست که عربستان حقیقتا تمایل دارد که با ایران روابط برقرار کند یا به صورت تاکتیکی و مرحله‌ای دست به چنین اقدامی می‌زند؟.»

وی در پایان گفت: «اقدام عملی برای برقرار روابط، پایان دادن به جنگ یمن از سوی عربستان و عدم دخالت تخریبی در مسائل لبنان، عراق و سوریه است. درست است که عربستان یک کشور اسلامی و عربی است ولی این دلیل نمی‌شود که در مسائل داخلی کشورهای هم‌پیمان ایران، نقش تخریبی ایفا کند. عربستان باید در نخستین گام جنگ علیه مردم یمن را پایان داده و شرایطی فراهم کند که منطقه شاهد وفاق و همدلی به ویژه در حوزه شورای همکاری خلیج فارس شود، چون در حال حاضر عربستان در کنار امارات و بحرین نقشی تهاجمی علیه ایران ایفا می‌کنند.»