عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی در گفت‌وگو با پانا:
فرونشست زمین در ۶۰۹ منطقه آبی کشور؛ وضع بحرانی است
تهران (پانا) - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، فرونشست زمین را پدیده‌ای غیرقابل بازگشت عنوان کرد و گفت ۶۰۹ منطقه آبی کشور با وقوع پدیده فرونشست مواجه است.
علی بیت‌اللهی در گفت‌وگو با پانا درباره وضع کشور از نظر فرونشست و تعریف آن اظهار کرد: «فرونشست زمین پدیده‌ای تدریجی است که یکی از زیانبارترین مخاطرات است و میزان نرخ فرونشست و مقادیر آن در یک محدوده وسیع دارای عددی ثابت نیست. به عنوان مثال نرخ فرونشستی که برای جنوب‌غربی تهران ۲۵ سانتیمتر در سال عنوان می‌شود، اینطور نیست که در همه نقاط پهنه‌ای که فرونشست اتفاق می‌افتد و گسترش زیادی هم دارد، همان عدد ۲۵ سانتیمتر باشد.»
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه آثار و عوارض فرونشست بسیار مخرب است، گفت: «فرونشست در بدو شروع، عوارض خاصی را نمایان نمی‌کند اما استمرار این فرآیند مسلما عوارض زیانبار و گاه غیرقابل بازگشتی را دارد.»
وی ادامه داد: «در کشور به دلیل خشکسالی‌های ممتد از سویی و استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی از سوی دیگر، به مرحله بحرانی رسیده‌ایم. در مرحله بحرانی فرونشست، عوارض فرونشست زمین آشکار است و سطح زمین شکاف‌های عجیب و خطرناکی پیدا کرده است. نمونه‌های آن در جنوب دشت ورامین و در زمین‌های زراعی قابل مشاهده است. در شهر اصفهان نیز حتی محدوده شهری زیربناهای تاریخی تحت تاثیر قرار گرفته و دچار ترک خوردگی شده‌اند.»
بیت‌اللهی با تاکید بر اینکه نرخ فرونشست زمین به شرایط و مقادیر بحرانی رسیده است، گفت: «لایه‌های زمین بر اثر فرونشست، متراکم و فشرده می‌شوند. در برخی نواحی که زون فرونشست در محدوده خاک‌های واگرا یا در مرز کوه و دشت واقع می‌شود، زمین دچار شکاف می‌شود.»
وی با بیان اینکه فرونشست زمین، یک پدیده غیرقابل برگشت است، اظهار کرد: «فرونشست در لایه‌های آبرفتی زمین که قبلا آبدار هم بوده‌اند، منجر و در پی آن خاک فشرده می‌شود. در ادامه این روند، آب‌های سطحی و آب‌های حاصل از نزولات جوی، داخل لایه‌های آبرفتی زیر سطح زمین جذب نمی‌شود و به صورت روان‌آب‌هایی تنها در سطح زمین جاری می‌شوند. نتیجه این روند «مرگ آبخوان» و از بین رفتن کشاورزی و زراعت و باغداری در زمین‌های حاصلخیز خواهد بود. دشت‌های کشور کم‌کم به کویر لم‌یزرع تبدیل شده و عوارض اجتماعی و اقتصادی زیادی دامنگیر کشور خواهد شد.»
بیت‌اللهی با بیان اینکه در ۶۰۹ منطقه آبی کشور با وقوع پدیده فرونشست مواجه هستیم،گفت: «در برخی از مناطق، نرخ فرونشست زمین به مرز بحرانی رسیده است و اگر همین روند ادامه‌دار باشد و تلاشی برای بهبود شرایط صورت نگیرد، کلیه دشت‌های کشور در آینده‌ای نه چندان دور، دچار بحران کم‌آبی و تعدادی از آنها چهره کویری به خود خواهد گرفت. بنابراین ضرورت دارد تا تمامی تلاش‌ها و اقدامات کنترل فرونشست زمین منجر به کنترل مصرف آب زیرزمینی شود.»
وی افزود: «متاسفانه آب‌های زیرزمینی که از طریق چاه‌های عمیق و نیمه عمیق بیرون کشیده می‌شود و بخش زیادی از آن هدر می‌رود. برای کنترل فرونشست زمین، قدم اول این است که چاه‌های غیرمجازی که به‌طور غیرقانونی و کنترل نشده از آب استفاده می‌کنند، مسدود شوند. در استان تهران طبق آمار‌های موجود حدود ۵۰ هزار حلقه چاه حفر شده که در حدود ۳۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز هم وجود دارد.»
مدیر بخش زلزله و خطر‌پذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: «سیستم آبیاری غالب در بیشتر زمین‌های کشاورزی و باغات کشور، روشی قدیمی و نامناسب است و اگر شیوه آبیاری اصلاح شود، نیاز کشاورز به آب هم کمتر و در نتیجه آب زیرزمینی کمتری استحصال می‌شود و در نتیجه فرونشست زمین هم کنترل می‌شود. البته ناحیه‌ای از کشور وجود ندارد که شیوه‌های اجرایی کنترل فرونشست زمین در آن به صورت پایلوت اجرا و نتایج اقدامات ارزیابی شده باشد. در واقع اقدامات انجام شده در کشور برای مقابله با بحران فرونشست زمین اقداماتی ملموس نیستند.»
وی تاکید کرد: «ضرورت دارد مسئولان کشور به عواقب سوء فرونشست زمین که در پهنه‌های وسیعی از کشور در حال وقوع است توجه کنند و برای مقابله با آن سرمایه‌گذاری جدی کنند زیرا فرونشست زمین اگر از حدود بحرانی خود عبور کند، غیرقابل بازگشت خواهد بود.»
ارسال دیدگاه