چرا کودکان پیش دبستانی پرخاشگری می‌کنند ؟

به‌گزارش آخرین خبر، در سراسر جهان تعداد قابل توجهی از کودکان وجود دارند از یک یا چند مشکل روان شناختی رنج می‌برند. کودکان نه تنها به لحاظ رویدادهایی که در طول دوران رشد تجربه می‌کنند متفاوت هستند، بلکه از لحاظ آسیب‌پذیری در مقابل رویدادهای مختلف نیز تفاوت‌های قابل توجهی با هم دارند.

شکل‌گیری شخصیت، منش و رفتار هر فرد تحت تأثیر وراثت و محیط زندگی شخص است، ولی درصد قابل توجهی از رفتار انسان‌ها اکتسابی است و در اثر یادگیری به خصوص در دوران کودکی شکل می‌گیرد. به همین سبب شناخت مسائل و مشکلات رفتاری این قشر یکی از مباحث توجه برانگیز روان شناسان در دهه‌های اخیر بوده است.

روان شناسان و متخصصان علوم تربیتی معتقدند که هیچ رفتاری بدون علت و مقدمه بروز نمی‌کند، بلکه معلول چندین عامل زمینه ساز است که مهم‌ترین آن‌ها، محیط زندگی نامساعد خانواده است. تجربه ای که فرد در اوایل زندگی در خانه با والدین و به طور کلی خانواده‌اش دارد، به عنوان عوامل مهم و تعیین‌کننده فرآیند تنظیم و سازش یافتگی شخص در طی دوران زندگی آینده وی مطرح هستند.

امروزه با وجود دگرگونی در ساختار خانواده و همچنین تغییرات به وجود آمده در نقش‌های خانوادگی، بی‌تردید خانواده همچنان یکی از ارکان و نهادهای اصلی جامعه به شمار می‌رود. اهمیت خانواده از این رو است که وظیفه جامعه پذیری و تربیت نسل‌های آتی را بر عهده دارد.

این موضوع با اهمیت، با دیدگاه ویژه گروهی از محققان دانشگاه یزد همراه شده تا در خصوص آن پژوهشی را به انجام رسانند. در این پژوهش، نقش عوامل خانوادگی در بروز پرخاشگری کودکان پیش دبستانی مورد بررسی علمی قرار گرفته است.

این تحقیق بنیادی، بر روی 350 تن از کودکان پیش دبستانی شهر یزد انجام شده و محققان برای جمع آوری داده‌های مورد نیاز خود، از پرسشنامه‌های استاندارد مدیریت استرس، پذیرش اجتماعی، شفقت به خود، مهارت‌های اجتماعی کودکان و همچنین پرخاشگری کودکان استفاده کرده‌اند.

نتایج این تحقیق جالب به وضوح نشان می‌دهند که عوامل خانوادگی با واسطه گری مهارت‌های اجتماعی در پرخاشگری کودکان پیش دبستانی تأثیر دارند.

کاظم برزگر بفرویی، دانشیار و پژوهشگر علوم تربیتی پردیس علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه یزد و دو همکار دیگرش که اجرای این مطالعه را بر عهده داشته‌اند، می گویند: «تحلیل‌های ما نشان داد که از میان عوامل خانوادگی، استرس والدین و پذیرش اجتماعی، تأثیر مستقیمی بر پرخاشگری کودک دارند».

به گفته آن‌ها، «اثر استرس والدین بر پرخاشگری، مثبت و اثر پذیرش اجتماعی بر پرخاشگری، منفی است. این بدان معنی است که هرچه والدین از استرس بیشتری رنج ببرند، پرخاشگری را بیشتر در کودکان پیش دبستانی خود تحریک می‌کنند و ماجرا برای پذیرش اجتماعی، برعکس است».

بر اساس این نتایج همچنین برخورداری از صفت شفقت به خود نیز به طور غیرمستقیم با پرخاشگری و عدم وجود مهارت‌های اجتماعی نسبت عکس دارد، یعنی باعث کاهش آن‌ها می‌شود.

برزگر بفرویی و همکارانش معتقدند: «این پژوهش، بینش عمیقی را در مورد رابطه بین عوامل خانوادگی مهارت‌های اجتماعی و پرخاشگری به وجود می‌آورد، به این معنا که مکانیسم و نحوه تاثیرگذاری عوامل خانوادگی بر پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی و اثرات غیر مستقیم آن بر مهارت‌های اجتماعی آن‌ها را تداعی می‌کند و این می‌تواند برای مشاوران مدارس، روان شناسان تربیتی و معلمین کاربرد فراوانی در مواجهه با مشکلات متعدد کودکان پیش دبستانی داشته باشد».

قابل ذکر است این یافته‌های ارزشمند در دوماهنامه علمی پژوهشی «طلوع بهداشت» متعلق به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد منتشر شده‌اند.