معرفی آثاری در سوگ شهادت امام جواد (ع)
تهران (پانا) - امروز یکشنبه ۲۰ تیرماه برابر با ۳۰ ذی‌القعده مصادف با شهادت امام محمدتقی (ع) است.
به گزارش هنرآنلاین، محمد بن علی بن موسی مشهور به امام جواد (ع) و امام محمدتقی (ع) نهمین امام شیعیان فرزند حضرت امام علی ابن موسی‌الرضا (ع) هستند.
ایشان به‌خاطر کرم و بخششی که نسبت به مردم داشتند، جواد (بخشنده) خوانده می‌شدند و کنیه ایشان ابوجعفر ثانی است. لقب‌شان جواد و ابن‌الرضا است. القاب تقی، زکی، قانع، رضی، مختار، متوکل، مرتضی و منتجب را نیز برای امام نهم شیعیان برشمرده‌اند.
پس از مرگ مامون، امام محمدتقی (ع) به بغداد فراخوانده شدند و بنا به روایات شیعی، به تحریک خلیفه جدید، معتصم و بدست همسرشان مسموم شدند. گزارش‌های متعددی از نحوه شهادت امام وجود دارد که در همه آن‌ها دست داشتن معتصم در مسمومیت ایشان وجود دارد. به نوشته ابن شهر آشوب، ام‌فضل به تحریک معتصم به امام جواد (ع) زهر خوراند. بنا به قولی دیگر به وسیله شخصی دیگر و به دستور معتصم شربت مسمومی به ایشان خورانده شد.
امام محمدتقی (ع)، هفده سال امامت کردند و در ۲۹ ذی‌القعده سال (۲۲۰ ه.ق) در سن ۲۵ سالگی به شهادت رسیدند. در میان امامان شیعه، ایشان جوان‌ترین امام در هنگام شهادت هستند. آرامگاه امام نهم شیعیان در شهر کاظمین در شمال بغداد و در کنار جدش امام موسی‌کاظم (ع) قرار دارد.
ارتباط امام جواد (ع) با شیعیان، بیشتر از طریق وکلا و نامه‌نگاری انجام می‌گرفت. در دوره امامت امام نهم شیعیان، فرقه‌های اهل حدیث، زیدیه، واقفیه و غلات فعالیت داشتند.
امام محمدتقی (ع) با وجود فشارهای حاکمان بنی‌عباس، اصحاب و شاگردان زیادی تربیت کرد که نام آن‌ها در برخی کتب شیعه در حدود ۲۶۰ نفر ذکر شده که عبدالعظیم حسنی، ابوهاشم جعفری، ابراهیم بن مهزیار اهوازی، حسین بن سعید اهوازی، دعبل خزاعی، حسن بن محبوب سراد کوفی، اسماعیل بن بزیع و صفوان بن یحیی از معروف‌ترین‌شان هستند.
احادیث ارزشمند بسیاری از نهمین امام شیعیان در کتبی هم‌چون «عیون اخبار الرضا»، «تحف العقول»، «مناقب» و «بحارالانوار» نقل شده است.
شاعران آیینی در سوگ شهادت امام نهم شیعیان اشعاری سروده‌اند؛ چند نمونه شعر:
ای چشمه سار جاری لطف و عطا جواد
بر من به بار نور زلال خدا جواد
لبریزم از خطا به حریم مقدست
بر من به بخش هرچه که دارم خطا جواد
از مهر توست کلبه قلبم منور است
وز جود توست مس وجودم طلا جواد
بر نخل عشق میوه شیرین اهل بیت
در باغ نور سرو بلند ولا جواد
روشن‌ترین چراغ شبستان اولیا
باب المراد شیعه و ابنُ الرِّضا جواد
هم خود کریم، هم که ز نسل کرامتی
در نزد توست عالم و آدم گدا جواد
پر می‌زند کبوتر قلبم به کاظمین
خواهد گرفت دانه ز دست شما جواد
ای مهربان امام که در طول عمر خود
از خصم خویش دیده هزاران بلا جواد
در عنفوان عمر خزان شد بهار تو
ای ارغوان گلشن سبز رضا جواد
از کین فتاد شعله به جان مطهرت
با تو چه کرد آتش زهر جفا جواد
«یاسر» رسید تشنه به درگاه جود تو
در کام او بریز تو آب بقا جواد
محمود تاری
از پشت درب بسته کسی آه می‌کشد
یوسف دوباره ناله ز یک چاه می‌کشد
در زیر پای هلهله‌ها این صدای کیست؟
این پای کوب و دست فشانی برای کیست؟
از ظرف آب ریخته بر این زمین بپرس
از یک کنیز یا که از آن یا از این بپرس
زرد است از چه گندم روی دل رضا
بر باد رفته است چرا حاصل رضا
زلف مجعد پسرش را نگاه کن
آنگاه یاد یوسف غمگین چاه کن
ای کاش دست کاسهی انگور می شکست
تا چهره جواد به زردی نمی‌نشست
ای کاش زهر قاتل و مسموم خویش بود
ای کاش کشته اثر شوم خویش بود
دیدند چند طایفه‌ای از کبوتران
با بال روی بام کسی سایه گستران
رضا جعفری
بغداد هم از حال و روزش بی‌خبر بود
تنها تر از تنها و قلبش پرشرر بود
در کنج حجره بی‌کس و بی‌یار و مونس
دور از وطن افتاده و خونین جگر بود
در کربلا آقای ما را سم ندادند
از هر که فکرش را کنی او تشنه‌تر بود
از غربتش دیگر نمی‌گویم که یارش
تنها همین چندتا کنیز دور و بر بود
در بین سوت و کل کشیدن‌های ممتد
فریادها و ضجه‌هایش بی‌اثر بود
این لحظه‌های آخری آقای مظلوم
در آرزوی دیدن روی پسر بود
آن روز از داغش گریبان چاک میداد
وقتی که جان میداد بابایش اگر بود
آمد سرش از روی خاک حجره برداشت
آن مادری که دست هایش بر کمر بود
سربسته می‌گویم که جای شکر دارد
وقتی که جنس سایه بانش بال و پر بود
علیرضا خاکساری
تو صحن نگاهت غم و غصه داری
یه گوشه حجره داری هی می‌باری
در خونه تــو روی دنیا وا بود
تو دست کریمت همیشه سخا بود
بـه روی تـو حالا درا رو می بندن
به حال وخیمت کنیزا مـی‌خندن
جوونی و حیفه که از پا بیُفتی
با لب‌های خشکت وا اُماه می‌گفتی
«امون از غریبی امون از غریبی»
تو هم مثل زهرا داری یک نشونه
بمیرم بــرات که لبت غـرق خونه
نفس میکشی با پـر و بال بسته
داری پر می‌گیری با قلب شکسته
زمین خوردی وقتی باصورت روی خاک
صـدای وا اُماه پیچید تــوی افـلاک
چی کردی مدینه با احساس حیدر!؟
که افتاد تو آتیش گل یـاس حیـدر
«امون از غریبی امون از غریبی»
سر از خاک حجره اگــر برنداشتی
بمیرم برات که یه خواهر نداشتی
یه خواهر نداشتی که واست بمیره
که حتی سرت رو بــه دامن بگیره
درسته که آقا تو میرفتی از حال
ولی پیکرت رو ندیدن تـو گودال
حسین بی کفن بود سرش روی نیزه
رقیــه تـو خیمه نگـاش سـوی نیـزه
«حسین جان حسین جان»
روح‌اله نوروزی
میان هلهله سینه مجال آه نداشت
برای گریه شریکی نبود و چاه نداشت
درست مثل فدک پاره پاره شد جگرش
شبیه مادر خود حال رو به راه نداشت
میان حجره کسی وقت احتضار نبود
چرا که فاطمه هم طاقت نگاه نداشت
بگو به آب که پاکی همیشه دعوی اوست
به تشنه ای نرسیدن مگر گناه نداشت
سپاه حرمله در پشت در به صف بودند
حسین بود و عطش، یک نفر سپاه نداشت
نبود نیزه به دیوار تکیه زد یعنی
پناه عالمیان بود و خود پناه نداشت
برای کشتن او زهر بی‌اثر می‌ماند
میان سینه اگر داغ قتلگاه نداشت
برای غربت او چشم هیچ کس نگریست
کبوتر حرمش اشک ذوالجناح نداشت
محسن حنیفی
دشمنانت یک طرف، آن آشنا از یک طرف
بی‌وفایی یک طرف، زهر جفا از یک طرف
کل عالم خون بگرید در عزای تو کم است
ارضیان از یک طرف، اهل سما از یک طرف
إرباً إرباً شد دلت از فتنه و نامردی‌اش
زهر کاری یک طرف، رقاصه‌ها از یک طرف
تشنه‌ای و طالب آبی و این‌ها یک طرف
بر زمین می ریزد آب، آن بی حیا از یک طرف
می‌کشد جسم تو را تا بام خانه، پیکرت
می‌خورد بر کنج پله، بی‌هوا از یک طرف
خاطرات کوچه و گودال پیرت کرده‌اند
داغ مادر یک طرف، کرب و بلا از یک طرف
تشنگی تاب و توانش را ربود و ناگهان
بر زمین افتاد از زین شاه ما از یک طرف
پیر مردان آمدند و بهر قربت می‌زدند
با لگد از یک طرف، چوب عصا از یک طرف
کربلا بال کبوتر نیست، جانم را گرفت
باد داغ از یک طرف، زلف رها از یک طرف
روزی ماه محرم از شما خواهم گرفت
رزق اشک از یک طرف، سوز و نوا از یک طرف
از سوی قم یا خراسان یا که از عبدالعظیم
راهی‌ام کن اربعین کرب و بلا از یک طرف
محمدجواد شیرازی
درباره ایشان آثار زیادی به زبان‌های مختلف به‌ویژه فارسی و عربی نوشته شده است؛ عناوین بیست و سه عنوان کتاب:
۱- «سرور الفؤاد (زندگانی حضرت امام جواد(ع)» نوشته ابوالقاسم سحاب، کتابفروشی اسلامیه
۲- «امام جواد(ع)» نوشته امید امیدوار، انتشارات شفق
۳- «امام جواد (ع)» گروه نویسندگان موسسه البلاغ ترجمه محمود شریفی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی
۴- «امام محمد تقی(ع)» نوشته سیدکاظم ارفع، موسسه انتشاراتی فیض کاشانی
۵- «پیشوای نهم حضرت امام محمد تقی(ع)» گروه نویسندگان، چاپ مکرر، قم، در راه حق
۶- «تحلیلی از زندگانی و دوران امام محمد تقی(ع)» اثر فضل‌الله صلواتی، اصفهان، انتشارات خرد
۷- «تحلیلی از زندگانی و زمان امام جواد(ع)» گروه نویسندگان، زیر نظر قوام‌الدین وشنوی قمی، احیا و نشر میراث اسلامی
۸- «جدی فروزان»(در ذکر حالات حضرت امام محمدتقی و احفاد آن جناب)، عباس فیض قمی دفتر چاپخانه قم
۹- «حضرت امام محمدتقی (ع)» اثر عبدالامیر فولادزاده، انتشارات اعلمی
۱۰- «حضرت امام محمدتقی (ع)» نوشته فضل‌الله کمپانی، انتشارات مفید
۱۱- «بخشنده غریب: کوتاه‌هایی از زندگانی امام جواد (ع)» اثر مهدی قزلی، شرکت چاپ و نشر بین الملل (وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی)
۱۲- «حضرت امام محمد تقی (ع)» اثر میرابوالفتح دعوتی، انتشارات شفق
۱۳- «الرسول والذراری ... معصوم یازدهم» اثر احمد سیاح، انتشارات اسلام
۱۴- «زندگانی امام محمدتقی (ع)» اثر حسین عمادزاده اصفهانی، شرکت سهامی طبع کتاب
۱۵- «زندگانی امام محمدتقی (ع) نهمین پیشوای معصوم» اثر عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، انتشارات نسل جوان
۱۶- «زندگانی حضرت امام جواد(ع)» اثر مرتضی مدرسی چهاردهی، انتشارات موسوی
۱۷- «زندگانی حضرت امام محمدتقی (ع)» نوشته حسین حماسیان (صابر کرمانی)، انتشارات اقبال
۱۸- «زندگانی سیاسی امام جواد(ع)» نوشته سیدجعفر مرتضی عاملی، مترجم سید محمد حسینی، انتشارات اسلامی
۱۹- «زندگی و سیمای امام محمدتقی (ع)» نوشته سید محمدتقی مدرسی مترجم محمد صادق شریعت، تهران، انصارالحسین(ع)
۲۰- «ستارگان درخشان» جلد ۱۱ (زندگانی حضرت امام محمدتقی(ع) نوشته محمدجواد نجفی، کتابفروشی اسلامیه
۲۱- «آسمانی‌ترین مهربانی» نوشته مهدی شجاعی، انتشارات نیستان
۲۲- «محمدبن علی امام جواد» نوشته مرضیه محمدزاده، انتشارات دلیل ما
۲۳-«زندگانی امام جواد از ولادت تا شهادت» نوشته محمدکاظم قزوینی، انتشارات یاس بهشت
ارسال دیدگاه