درباره موتور محرکه استارتاپ‌های افریقایی بخوانید
تهران (پانا) - پاندمی کرونا عملاً یک شوک اقتصادی بزرگ برای جهان بود و علاوه بر نظام سلامت، اقتصاد و زندگی روزمره مردم دنیا را تحت تأثیر قرار داد.
به‌‌گزارش ایران، یکی از بخش‌هایی که اهمیت آن در دوران شیوع کووید۱۹ بیش از قبل مشخص شد، اکوسیستم‌های استارتاپی بودند که این موضوع در آفریقا به طور ویژه مورد توجه قرار گرفت.همزمان با ضربه شدید کووید۱۹ به اقتصاد آفریقا، کارآفرینان جوان این قاره تصمیم گرفتند این تهدید را به فرصت تبدیل کنند و استارتاپ‌ها راه حل‌های خلاقانه‌ای برای مقابله با چالش‌های ناشی از این پاندمی ارائه دادند. روند روبه رشد این اکوسیستم، سرمایه‌گذاران را به این قاره علاقه‌مند کرد و به این ترتیب تعداد استارتاپ‌های موفق این قاره در جذب سرمایه، حدود ۶ برابر میانگین جهانی این شاخص، رشد داشته و در این میان، نیجریه گوی سبقت را از سایر کشورهای آفریقایی ربوده است.
سرزمین فرصت‌ها
گروه مشاوره بوستون (BCG) در گزارش اخیر خود میزان بلوغ استارتاپ‌های آفریقایی را بررسی کرده است. محققان این گزارش معتقدند آفریقا به‌دلیل جمعیت جوان و همچنین روند رو به رشد جمعیت این قاره، افزایش نفوذ اینترنت و همچنین علاقه فراوان به استفاده از فناوری‌های نوظهور برای بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی، خدمات مالی، آموزش و انرژی، یک محیط مناسب برای کارآفرینان حوزه فناوری محسوب می‌شود. این قاره با بیش از ۱.۲میلیارد جمعیت ساکن در ۵۴ کشور که با ۱۵۰۰ تا ۲ هزار زبان مختلف صحبت می‌کنند، قاره‌ای جذاب محسوب می‌شود و برخی آن را سرزمین فرصت‌ها می‌دانند. از این رو بسیاری از سرمایه‌گذاران می‌خواهند از اکوسیستم‌های استارتاپی آن بهره بگیرند. هرچند بسیاری از سرمایه‌ها از امریکا و اروپا به استارتاپ‌های این قاره سرازیر شده اما همچنان سرمایه گذاری‌های بومی در این قاره در رده نخست قرار دارد و گفته می‌شود ۴۳درصد از سرمایه گذاری‌ها از درون این قاره صورت گرفته است.
در این مطالعه، BCG دریافت تعداد استارتاپ‌های آفریقایی که این گام را با موفقیت برداشته و در بازه زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ موفق به جذب سرمایه شده‌اند، رشد قابل توجهی داشته است. گفته می‌شود سرعت رشد تعداد شرکت‌های نوپای فناوری آفریقایی که از حمایت مالی سرمایه‌گذار برخوردار شده‌اند، تقریباً ۶ برابر میانگین جهانی بوده است.
در بازه زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ تعداد استارتاپ‌هایی که موفق به جذب سرمایه شده اند، ۳۵۹ عدد بوده است در حالی که این رقم درسال ۲۰۱۵ تنها ۵۵ عدد بود. این آمار نشان می‌دهد درحالی که میانگین جهانی رشد این شاخص ۸ درصد بوده و آفریقا رشد ۴۸ درصدی داشته، بنابراین سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های آفریقایی، سرعتی حدود ۶ برابر جهان داشته است. گفتنی است استارتاپ‌های آفریقایی در سال ۲۰۲۰ موفق به جذب سرمایه ۱.۳۱میلیارد دلاری شدند که نشان از رشد سالانه ۲۹ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹ دارد.AfricArena دیگر مؤسسه فعال در زمینه استارتاپ‌ها نیز پیش‌بینی کرده است که سرمایه‌گذاری در قاره آفریقا در سال ۲۰۲۱ رقمی معادل ۲.۲۵تا ۲.۸میلیارد دلار خواهد بود که این، یک رکورد به شمار می‌رود.
گفتنی است نیجریه، کنیا، مصر و آفریقای جنوبی ۴ مقصد بزرگ سرمایه‌گذاری استارتاپی در آفریقا به شمار می‌روند و رواندا، غنا، اوگاندا، سنگال، مراکش و کامرون هم در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. در سال ۲۰۲۰ درمجموع ۸۹.۲درصد از استارتاپ‌های این چهار کشور با سرمایه گذاری‌های خطرپذیر(VC) تغذیه شدند. البته بازنده‌هایی نیز وجود داشتند و بسیاری از استارتاپ‌ها اصولاً کار خود را آغاز نکردند یا در همان اوایل راه مجبور شدند عقب نشینی کنند.
موانع سرمایه‌گذاری در آفریقا
در گزارش BCGعلاوه بر توجه به روند رو به رشد شرکت‌های نوپا در سراسر قاره، چالش‌های مداوم و موانع ساختاری متوقف کننده این رشد و همچنین سیاست‌هایی برای غلبه بر موانع و تسریع در توسعه مراکز نوآوری آفریقا مورد بررسی قرار گرفته است.
باید گفت با وجود رشد سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های آفریقایی، بسیاری از استارتاپ‌ها در مراحل بعدی از فعالیت بازمی مانند و متأسفانه پایدار بودن فعالیت استارتاپ‌ها در این قاره، داستان دیگری است. تاکنون میزان بازگشت سرمایه استارتاپ‌ها در آفریقا ۲.۷درصد بوده درحالی که این رقم در آسیا - اقیانوسیه ۱۱.۱درصد، در امریکا ۱۲.۱درصد و در اروپا ۱۵.۶درصد بوده است. این موضوع ناشی از وجود موانعی است که مؤسسه BCG به این موارد نیز پرداخته است.
کل قاره آفریقا تنها دارای ۳ استارتاپ یونیکورن (با سرمایه‌ای بیش از یک میلیارد دلار) است که از جدیدترین آن می‌توان به فین تک Flutterwave در نیجریه اشاره کرد. اگر بخواهیم متوجه وخامت اوضاع آفریقا از نظر این شاخص شویم تنها کافی است نگاهی به سایر کشورهای جهان داشته باشیم. به‌عنوان مثال اتحادیه اروپا بیش از ۵۰ یونیکورن، چین حدود ۱۰۰ یونیکورن و امریکا هم ۲۰۰ یونیکورن دارد. همچنین آفریقا حدود ۲۰ استارتاپ zebra(استارتاپ‌هایی با ارزش حداقل ۲۰۰میلیون دلار) دارد که این رقم در امریکا و... بسیار بیشتر است. از سوی دیگر کمتر از ۳ درصد از استارتاپ‌های این قاره بیش از ۵سال عمر می‌کنند درحالی که این رقم به طور متوسط برای آسیا -اقیانوسیه ۱۱درصد و برای اروپا ۱۶درصد است.
بخشی از ناکامی‌های استارتاپ‌های آفریقا به موانع ساختاری در این قاره، درآمد پایین مردم، قانونگذاری‌های پیچیده، ناکافی بودن زیرساخت‌های ارتباطی دیتا، بازار چندپاره ۵۴کشور این قاره و نیز سرمایه‌گذاری اندک بازمی گردد که حالا با افزایش سرمایه‌گذاری به‌دنبال پاندمی کووید۱۹ به‌نظر می‌رسد وضعیت استارتاپ‌ها در این قاره بهبودی چشمگیر یابد.
صدرنشینی فین تک‌ها
اما کدام استارتاپ‌ها در آفریقا بیشترین جذب سرمایه را داشته اند؟ آفریقا که پیش از این هم از رکود اقتصادی جهانی رنج می‌برد در نتیجه شیوع کووید۱۹ با مشکلات بیشتری مواجه شد. طبق محاسبات اولیه بانک جهانی، در سال ۲۰۲۰ فعالیت اقتصادی در کشورهای جنوب صحرای بزرگ آفریقا کاهش ۳.۳ درصدی داشته است. با این حال بسیاری از استارتاپ‌های آفریقایی در حال رونق هستند و سرمایه‌گذاران بین‌المللی به خوبی متوجه این موضوع شده‌اند به‌همین دلیل هم شاهد افزایش سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی در قاره آفریقا هستیم. طبق گزارش مؤسسه Briter Bridges، کل سرمایه‌گذاری برای شرکت‌های نوپای آفریقایی در سال ۲۰۲۰ به ۱.۳۱ میلیارد دلار (۱.۰۸ میلیارد یورو) رسید در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۹ حدود ۱.۲۷ میلیارد دلار بود و البته برنده این میدان تاکنون، «فین تک ها» یا همان استارتاپ‌های فعال در حوزه‌های مالی بوده‌اند تا جمعیت بدون حساب بانکی این قاره را در کانون توجه قرار دهند. گفتنی است از هر سه آفریقایی دو نفر حساب بانکی ندارند و همین امر بازار بزرگی برای سرویس‌های مالی دیجیتال رقم زده است. پس از شیوع کرونا ۲۰ درصد از بزرگسالان در بورکینافاسو، گابون، کنیا،
سنگال، تانزانیا و زیمبابوه تنها از فین تک‌ها استفاده می‌کنند و عملیات نقل و انتقال پول را با کمک گوشی خود انجام می‌دهند. بیشتر جمعیت روستایی و کشاورز این قاره همچنان از دسترسی به بانک محروم هستند که این خود فرصتی مناسب برای استارتاپ‌ها به‌شمار می‌روند.
«نیکلاس کندال» از سرمایه‌گذاران متخصص در استارتاپ‌های آفریقایی دراین باره گفت: با وجود مشکلات ناشی از شیوع کووید ۱۹، استارتاپ‌های آفریقایی همچنان برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی بسیار جذاب هستند و آفریقا در حال رشد است. وی ادامه داد: هرچند پیشتازان این راه استارتاپ‌هایی با راهکارهای مالی فناورانه و ابتکاری هستند ولی درنهایت همه بخش‌هایی که به نوعی به سوی دنیای دیجیتال گام گذاشته‌اند موفق خواهند بود. در سال ۲۰۲۰ فین تک‌ها در آفریقا ۳۱درصد از کل سرمایه‌ها را به خود اختصاص دادند.
«انرژی‌های پاک» دومین بخشی است که سرمایه‌گذاران به آن توجه داشته‌اند. دولت و بخش خصوصی در شرق و غرب آفریقا بر استارتاپ‌های فعال در زمینه انرژی‌های خورشیدی تمرکزی ویژه دارند تا برق مورد نیاز مناطق دورافتاده تأمین شود.
ازسوی دیگر به‌دلیل کرونا میزان سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های فعال در بخش سلامت هم در حال رشد است. سازمان جهانی بهداشت عنوان کرده است که پاندمی کووید۱۹ زمینه ساز توسعه بیش از ۱۲۰ فعالیت نوآورانه و فناورانه در بخش سلامت در این قاره شده و یک هشتم از تکنولوژی‌های حوزه سلامت در جهان از این قاره نشأت گرفته است.
آموزش از راه دور نیز از دیگر بخش‌هایی بوده که استارتاپ‌های آفریقا در آن تلاش داشته و موفق به جذب سرمایه مورد نیاز شده‌اند. کشاورزی فناورانه (Agritech) هم بخش دیگری بوده که در آفریقا به آن توجه ویژه شده است.
ارسال دیدگاه