قربانی جاده‌ها

به‌گزارش ایران، نگاهی به حوادث جاده‌ای در ایران نشان می‌دهد متأسفانه به‌دلیل حادثه خیز بودن برخی نقاط جاده‌ای کشور و فرسودگی ناوگان عمومی بویژه اتوبوس‌ها و کامیون‌ها، عدم توجه به قوانین راهنمایی و رانندگی و فرهنگ ناصحیح رانندگی و مهم‌تر از همه آنها، خطای انسانی باعث شده آمار و مرگ و میر بر اثر تصادفات جاده‌ای عدد بالا و قابل توجهی را به خود اختصاص دهد. این در حالی است که کارشناسان معتقدند اگر اصلاحات لازم در خصوص نقاط حادثه خیز کشور انجام گیرد و همچنین ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای نوسازی و بهسازی شود و البته رفع و کاهش عوامل دیگر در دستور کار قرار گیرد به‌طور قطع آمار مرگ و میر جاده‌ای روندی کاهشی به خود خواهد گرفت.

وجود ۵ هزار و ۲۰۰ نقطه حادثه‌خیز در کشور
سرهنگ هادی امیدوار رئیس پلیس راهور کشور در مورد وضعیت راه‌ها و جاده‌های و اینکه آیا استاندارد نبودن راه‌های کشور منجر به حوادث جاده‌ای می‌شود یا نه در این باره می‌گوید: به‌طور کلی هیچ جاده‌ای غیر استاندارد نیست و برخلاف ضوابط و اصول فنی و مهندسی ساخته نمی‌شود. جاده‌ها بر اساس مهندسی، مطالعه و نیازسنجی احداث می‌شوند. اغلب حوادث به‌ کاربری‌های جاده‌ها و به تغییراتی که در طول زمان برای جاده‌ها رخ می دهد برمی‌گردد. مانند تغییر شکل ترافیک و نوع حاشیه راه‌ها. در برخی موارد هم پس از ساخت جاده‌ها وقوع حوادث در نقاطی و در مقاطعی درصدی افزایش پیدا می‌کند که ما این مناطق را نقاط پر تصادف و حادثه خیز نامگذاری می‌کنیم. این نقاط علاوه بر آن استاندارد اولیه که در راهسازی لحاظ شده نیاز به یک تدابیر ویژه دارند که ما بر اساس میزان حوادث و نوع سانحه‌ای که در آن نقاط رخ می‌دهد علت‌یابی می‌کنیم و تدابیری برای رفع مشکل می‌اندیشیم. در حال حاضر حدود ۵ هزار و ۲۰۰ نقطه حادثه خیز در کشور شناسایی شده است که آشکار‌سازی حدود ۲۰۰ نقطه از این نقاط انجام شده و برای مابقی نیز اقدامات لازم برای رفع خطر و ایجاد ایمنی در دست اقدام است. پس راه‌های ما به خودی خود ایرادی ندارند اما در طی زمان دلایلی مانند عدم بازسازی مناسب یا شرایط جوی محیط، جاده‌های ما دچار ایراد می‌شوند.او در ادامه می‌گوید: ما مدام به مردم و رانندگان هشدار می‌دهیم که حادثه خبر نمی‌کند و ممکن است هر لحظه اتفاقی به وقوع بپیوندد. اگر قانون و مقرراتی که تعریف شده از سمت رانندگان رعایت نشود میزان حوادث تغییری نخواهد کرد. طبق آمار ۷۰ درصد علت وقوع حوادث پس از بررسی‌ها خطای انسانی شناسایی شده است. ما روزانه تقریباً ۳۰ الی ۳۵ تلفات جاده‌ای می‌دهیم که چون پراکنده رخ می‌دهد متأسفانه به گوش مردم نمی‌رسد.سرهنگ امیدوار درباره علت حادثه تلخی که منجر به شهید شدن دو خبرنگار در کشور شد، می‌افزاید: استفاده مکرر از ترمز آن هم در شرایط محیطی آن منطقه منجر به داغ شدن ترمز شده و ترمز برای نگهداشت خودرو دیگر آن حساسیت لازم را از دست می‌دهد. این موضوع هم به مهارت راننده برمی‌گردد چرا که وسیله ترمز داشته و سالم بوده است. همچنین وسیله مورد نظر برای آن محوری که در حال طی آن بوده مناسب نبوده است. مسئولینی که وسیله را برای جابه‌جایی خبرنگاران ما در نظر گرفته بودند به لحاظ ابعاد مناسب آن مسیر نبوده که باز هم به مبحث کاربری که در ابتدا عرض کردم برمی‌گردد. آنها باید از ناوگان مناسب مانند ون یا مینی‌بوس برای آن مسیر استفاده می‌کردند که هم سبک‌تر باشد و هم قابلیت مانور بهتر و بیشتری برای راننده مهیا می‌کرد.

۶۳ حادثه ترافیکی پرتلفات در کمتر از ۶۰ ساعت
مجتبی خالدی، سخنگوی سازمان اورژانس کشور با اشاره به اینکه مصدومین حوادث ترافیکی یکی از معضلاتی است که کشور با آن روبه‌رو است، می‌گوید: در سال‌های گذشته حدود ۲۷ هزار کشته در سال وجود داشت ولی در حال حاضر نزدیک به ۱۶ هزار نفر فوتی در سال داریم. البته وقتی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که فقط این ۱۶ هزار نفر نیستند، یعنی چند برابر این عدد دچار معلولیت می‌شوند، دچار مصدومیت می‌شوند و به مراکز درمانی و توانبخشی باید سالیان سال مراجعه کنند تا درمان شوند، این مسائل به ما نشان می‌دهند که باید بحث ترافیک را جدی‌تر بگیریم. در حادثه ترافیکی اخیری که داشتیم در واژگونی اتوبوس خبرنگاران شاهد بودیم که ۲۱ نفر مصدوم و دو نفر فوت شدند، در کمتر از ۱۲ ساعت بعد اتوبوسی در دهشیر با یک تریلی در یزد برخورد می‌کند، ۳۹ نفر مصدوم می‌شوند، ۵ نفر هم فوت می‌کنند، در کمتر از دوساعت بعد هم یک دستگاه مینی‌بوس و پراید با هم برخورد کرده و ۸ نفر از کارگران مصدوم می‌شوند. واقعاً در سطح کشور حوادث زیادی را داریم. در اطلاعاتی که در مرکز سازمان اورژانس کشور ثبت شده در مدت کمتر از ۶۰ ساعت، ۶۳ حادثه ترافیکی پرتلفات داشتیم، اما در مورد حوادث ترافیکی آیا کاری می‌شود انجام داد که میزان تلفات کاهش پیدا کند؟ کشورهای پیشرفته به‌ سمت هدف صفر فوتی در حوادث ترافیکی می‌روند، اما نکته‌ای که وجود دارد ما به یک اراده قوی‌تری برای کاهش تلفات نیاز داریم. چهار مرحله در حوادث ترافیکی اتفاق می‌افتد، یک نقص در این چهار مرحله باعث مصدومیت یا فوتی می‌شود.

به‌گفته خالدی، مرحله اول بحث مهندسی است، قبل از اینکه به هر چیزی بخواهیم بپردازیم، باید در زمینه مهندسی پیشرفت کنیم، در زمینه خودروسازی یا در زمینه راه‌سازی باید مهندسی وجود داشته باشد. اگر خودروهای خارجی در ایران واژگون شوند ۱۰ تا ۱۵ تا ۱۷ ایربگ باز می‌شود و این افراد با کمترین صدمات از خودرو خارج می‌شوند و در مراکز درمانی کمتر از ۵ ساعت لازم است که تحت معالجه و درمان قرار گیرند، اما یک خودروی ساخت داخل با ایمنی پایین وقتی واژگون می‌شود، مثل یک چاقوی تیز بدن سرنشین و راننده را می‌برد و عملاً ممکن است تا ۵ ماه افراد تحت مراقبت‌های ویژه برای معالجه قرار گیرند. بحث دوم، بحث قانونگذاری است، قانونگذار باید در زمینه حوادث ترافیکی وارد کار شود، اگر واقعاً اتوبوس‌های بین‌شهری نقص دارند، نباید تردد کنند یا افراد با سن کم و بی‌تجربه نباید در جاده‌ها رانندگی کنند یا افرادی که حوادث پرخطری داشتند نباید اجازه رانندگی داشته باشند، همچنین افرادی که آشنایی به محورهای مواصلاتی ندارند یا با رانندگی در شرایط مختلف جوی آشنا نیستند، نباید قانونگذار به آنها اجازه رانندگی دهد.

مهم‌ترین عامل در حوادث رانندگی بی‌احتیاطی یا رانندگی پرخطر و تخلف از مقررات است
فرهاد صالحیان مدیرکل ایمنی و ترافیک سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور نیز درخصوص عوامل بروز سوانح جاده‌ای و ضرورت اصلاح آنها می‌گوید: عوامل بروز تصادفات رانندگی مربوط به مجموعه‌ای از عوامل انسانی، وسیله نقلیه، جاده و‌ شرایط محیطی آن است که از میان آنها، عوامل انسانی اصلی‌ترین عامل محسوب شده و سایر عوامل عمدتاً نقش ترکیبی و مکمل را در کنار عوامل انسانی ایفا می‌کنند. عامل انسان به تنهایی یا مشترکاً با عوامل دیگر تقریباً ۹۳ درصد عامل بروز حادثه در کشور می‌باشد.
او ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه بیش از ۹۴ درصد جابه‌جایی در کشور با روش حمل‌ونقل جاده‌ای صورت می‌پذیرد، حمل‌ونقل جاده‌ای بار اصلی این حوزه را به‌دوش می‌کشد. معهذا وضعیت ایمنی حمل‌ونقل جاده‌ای کشور در وضعیت ایمنی مطلوبی نسبت به ایمنی سفرهای وسیله نقلیه شخصی قرار دارد که علت آن وجود سیستم‌های آموزشی، نظارتی و کنترلی موجود است، به نحوی که در واقع در کمتر از یک درصد دقیقاً(۷/۰ درصد) از تصادفات جاده‌ای، حمل‌ونقل عمومی درگیر تصادفات و به‌عنوان مقصر حادثه شناسایی شده‌اند.مدیرکل ایمنی و ترافیک سازمان راهداری تأکید می‌کند: مهم‌ترین اقدام برای ارتقای ایمنی حمل ونقل عمومی، کاهش خطرپذیری رانندگان با افزایش سطح مشارکت و نظارت شرکت‌های حمل‌ونقلی و اهتمام بیشتر در آموزش و افزایش کنترل‌های جاده‌ای حین سفر چه به‌صورت میدانی و چه به‌صورت سیستمی است. مهم‌ترین عامل در حوادث رانندگی بی‌احتیاطی یا رانندگی پرخطر و تخلف از مقررات است که فصل مشترک اغلب آنها رانندگی عجولانه در سرعت‌های بالا می‌باشد و بعد از آن عوامل خستگی و بروز حواس‌پرتی لحظه‌ای در رانندگان می‌باشد. لذا حوزه نظارت بر رفتار رانندگان و برخورد جدی و سریع با تخلفات آنها در کوتاه مدت و اصلاح رفتار و دانش ترافیکی کاربران در میان و درازمدت تأثیر بسزایی در پیشگیری از تصادفات خواهد داشت. البته ارتقای مستمر ایمنی راه و وسیله نقلیه به‌عنوان اجزای سیستم حمل‌ونقل نیز مهم و دارای اولویت است.

صالحیان در پاسخ به این سؤال که چرا سریال مرگ‌های جاده‌ای همچنان تکرار می‌شود، می‌گوید: اگرچه شرایط ایمنی سفرهای حمل‌ونقل عمومی به مراتب بهتر از سفر با وسیله نقلیه شخصی است، با کاهش سطح خطرپذیری رانندگان حمل‌ونقل عمومی که در مسیرهای طولانی کشور فعالیت می‌کنند تکرار این‌گونه حوادث کاهش خواهد یافت. البته در درازمدت لازم است که برای مسیرهای طولانی سیستم‌های حمل‌ونقل جایگزین از جمله سیستم ریلی پرسرعت جایگزین شود. تردد مکرر در راه‌های طویل، احتمال خستگی و اشتباه رانندگان را محتمل می‌سازد. البته جدا از سیستم‌های کنترلی و نظارتی، حتماً مشارکت هموطنان نیز در نحوه اقدام و گزارش وضعیت راننده و ناوگان در مواجهه با رفتار رانندگان در شرایط مشهود از نامناسب بودن رفتار و عملکرد راننده و یا شرایط نامناسب ناوگان نیز می‌تواند در بهبود شرایط و سطح ایمنی سفرها مؤثر واقع شود.استفاده از سیستم‌های هوشمند نیز در کنترل رفتار رانندگان نقش مؤثرداشته که توسعه کاربرد آن در حمل ونقل عمومی در دست اقدام می‌باشد.