همکاری سازمان پژوهش با سازمان تعلیم و تربیت کودک در تدوین محتوای پیش‌دبستان
تهران (پانا) - رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک بر جایگاه تخصصی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در راستای تدوین محتوای پیش‌دبستان تأکید کرد.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، کمیته تدوین محتوای پیش دبستان با حضور حسن ملکی معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دکترعلیرضا حاجیان‌زاده معاون وزیر و رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک، اساتید حوزه و دانشگاه همچون حمید سعیدبخش، علی‌نقی فقیهی و جمعی از مدیران و معاونین سازمان پژوهش، برگزار شد.
در ابتدای این جلسه حسن ملکی، ضمن تبریک میلاد با سعادت امام رضا(علیه السلام)، درباره فعالیت‌های انجام شده در این عرصه گفت: پس از ابلاغ وزیر محترم آموزش و پرورش مبنی بر حضور درهیأت امنای سازمان تعلیم و تربیت کودک، ظرفیت موجود در سازمان پژوهش و اقدامات قبلی انجام شده را در اختیار این سازمان قرار دادیم تا اتصال بین این دوره با سایر مقاطع تحصیلی برقرار شود. در هر دو جلسه هیأت امنا، بر این موضوع تأکید داشتم که باید مراقب باشیم رابطه ساختاری و ذاتی دوره کودکی با ابتدایی و سایر مقاطع گسسته نشود زیرا باعث نقض غرض و اختلال می‌شود.
وی افزود: ما در این عرصه میزبان فطرت الهی کودکان هستیم که سرمایه خداوند به همه انسان‌ها است؛ بنابراین باید اقداماتی داشته باشیم که خدایی ناکرده شرمنده فطرت کودکان نباشیم.
در ادامه مسعود تهرانی فرجاد رئیس گروه پیش‌دبستان سازمان پژوهش به ارائه‌ی گزارشی از فعالیت‌های انجام شده در این سازمان پرداخت و گفت: پس از استقرار این کمیته، فعالیت‌هایی انجام شد که بخشی از آن در قالب شورای برنامه‌ریزی دوره پیش‌دبستان و با حضور متخصصان و صاحب‌نظران در حوزه تعلیم و تربیت کودک، فلسفه تعلیم و تربیت، مربیان، مدیران و .... شکل گرفت.
وی ادامه داد: در این مسیر سعی کردیم استانداردهای ارزیابی و منابع تربیتی و یادگیری ویژه دور پیش از دبستان براساس رویکرد فطرت‌گرایی توحیدی و عینیت بخشیدن به آن را مشخص کنیم؛ منابع این بخش به دو دسته برای کودک و درباره کودک تقسیم شده که مواردی نظیر منابع مکتوب و غیرمکتوب را در بر خواهد گرفت.
تهرانی فرجاد افزود: گام بعدی در این مسیر الگوی تولید محتوای تربیت و یادگیری در دوره پیش از دبستان بود. در این مسیر راهنمای عمل برای مربی، والدین و رسانه را مدنظر قرار دادیم و اهداف و انتظارات بر اساس گروه‌های سنی مشخص شده است.
تأکید رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک بر جایگاه تخصصی سازمان پژوهش
پس از ارائه گزارش، علیرضا حاجیان‌زاده، رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک، ضمن تشکر از اقدامات انجام شده، گفت: راه‌اندازی یک سازمان در بدو امر، کار بسیار سنگین و سختی است که در حال انجام آن هستیم و قدم‌هایی در این راستا برداشته شده تا از حالت نوپا بودن به سمت متعالی برویم.
وی افزود: کمیته‌های مختلفی از سوی وزیر آموزش و پرورش تشکیل شده که اقدام بسیار خوبی است و درستش این است که اقدامات تخصصی به متخصصان سپرده شود. کمیته تدوین محتوای پیش‌دبستان، کاری تخصصی و در حوزه سازمان پژوهش است و با توجه به دغدغه دکتر ملکی، این روند ادامه خواهد یافت و این سیاست یکپارچه دیدن نظام پیش از دبستان و دوره دوازده ساله در ابعاد مختلف دنبال خواهد شد و ما از آن استقبال می‌کنیم.
رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک تصریح کرد: اقدامات انجام شده در این بخش، باعث آرامش و راحتی خیال ما شد و شایان تقدیر است. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ما در این عرصه مناطق دو زبانه و کودکانی است که قرار است وارد مدرسه بشوند که باید بر روی این بخش اقداماتی انجام دهیم.
حاجیان‌زاده ادامه داد: رویکرد تلفیقی، دغدغه دیگر ماست تا بتوانیم بسیاری از مبانی اعتقادی را ارائه کنیم؛ معتقدیم باید در همه دروس مبانی فکری، اعتقادی، اخلاقی و دینی را به شکل تلفیقی و نه الصاقی ارائه کنیم. در واقع باید هنرمندانه و متناسب با سن مخاطب بتوانیم از دروس پایه این مبانی را استخراج کنیم که البته با هماهنگی‌های انجام شده با سازمان پژوهش برای تمام یازده گروه حضور متخصصان و نگاه به این مسئله پیش‌بینی شده است زیرا کودکان در این سنین به شدت در حال شکل‌گیری هستند لذا همان‌طور که مسئله زبان فارسی مهم است، شکل‌گیری زبان دینی نیز در درجه اهمیت قرار دارد.
وی خاطر نشان کرد: بحث چند تألیفی نیز باید مدنظر قرار گیرد. این مسئله سال‌ها مدنظر قرار گرفته اما به دلیل موانعی مانند کنکور محقق نشد. به‌نظر می‌رسد در این فضا که آموزش‌ها غیررسمی است ما راحت‌تر می‌توانیم بحث چند تألیفی را مدنظر قرار دهیم و در گزارش‌ها نیز مشاهده کردم که به آن توجه شده است. در حال حاضر تألیف به عهده استان‌هاست و ما در این عرصه مؤسسات و بخش خصوصی را نیز داریم که می‌توانند تألیفاتی داشته باشند. بنابراین باید فضایی را ایجاد کنیم که این مسئله در انحصار استان‌ها نباشد و در چارچوب سازمان و استانداردها امکان تولید توسط بخش‌های خصوصی نیز باشد.
رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک تصریح کرد: امروز پیش‌دبستانی‌ها بیشتر رنگ و لعاب آموزش و پرورش را دارند اما ساختار مهدکودک‌ها با این بخش فاصله دارد. بنابراین لازم است که این بخش را نیز به نحوی ببینیم که دل نگرانی ایجاد نشود.
حاجیان‌زاده ادامه داد: عمدتاً پیش‌دبستانی که سابقه طولانی دارد، مربوط به دوره دوم کودکی است اما قاعدتاً ما برای دوره اول که تا سه سالگی است باید پیش‌بینی داشته باشیم که البته پیچیده‌تر است و شاید نتوانیم عنوان درسی بدهیم و بیشتر با بازی و تفریح همراه است.
ظرفیت سایر دستگاه‌ها را به‌کار بگیریم
طهماسبی، روان‌شناس بالینی و عضو هیأت علمی دانشگاه توانبخشی به نکاتی اشاره کرد و گفت: در این عرصه بسیار مهم است که علاوه بر آموزش‌های تلفیقی، مدیریت در سطح کلان نیز تلفیقی باشد و ظرفیت سایر دستگاه‌ها را نیز به‌کار بگیریم و درون سازمانی به این گروه سنی توجه نشود.
وی افزود: بسیار مهم است که همزمان با روندی که پیش می‌رویم، اطلاع‌رسانی نیز برای ذینفعان صورت پذیرد و به این نحو نباشد که تنها موقع معرفی بسته‌ها مدیران و مربیان مهد، از آن مطلع شوند. لذا باید اطلاع‌رسانی را در رسانه‌های مختلف نیز دنبال کنیم.
روان‌شناس بالینی و عضو هیأت علمی دانشگاه توانبخشی تصریح کرد: نکته مهم‌تر از بسته‌ها و دستورالعمل‌ها فرایند کار است یعنی طی فرایند افراد از رشته‌های مختلف، در کنار یکدیگر حضور پیدا کردند و یک کار بینارشته‌ای و گروهی و ائتلافی صورت گرفته است. لذا این روند نیازمند مستندسازی است تا یک الگو برای سایر دستگاه‌ها و سازمان‌ها شود تا اگر قرار بود که کاری برای کودکان انجام شود، حتماً بینارشته‌ای و گروهی باشد.
بحث فطرت‌گرایی
در ادامه حجت‌الاسلام علی‌نقی فقیهی، نماینده حوزه علمیه و استاد دانشگاه توجه به برخی نکات را در این مسیر ضروری دانست و گفت: بحث فطرت‌گرایی در این مسیر به حق مطرح شده است اما اینکه چه چیزی را در کودک مثلاً دو ساله پرورش داد، زمانی مشخص می‌شود که اساساً بدانیم فطرت آدمی چیست و فطرت یک کودک در سطح دو سالگی چقدر نمود پیدا کرده است و ویژگی‌های فطری که در این مقطع نمود پیدا می‌کند، چه چیزی است؟ این در بعد شناختی و گرایشات و عواطف و امیال باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: مهم این است که کودک گرچه در مقطع پیش‌دبستانی، زندگی می‌کند اما در عین حال یک مرحله شخصیتی به‌دست می‌آورد لذا باید مراقب بود که این شخصیت هماهنگ با فطرت ایجاد شود و این زمانی میسر است که آموزگاران و کسانی‌که محتوای درسی را تدوین می‌کنند، همه محتوای فطرت را بشناسند.
نماینده حوزه علمیه و استاد دانشگاه تأکید کرد: در این راستا نباید به سراغ منابع غربی برویم که اساساً فطرت را نمی‌شناسند. ما باید ببینیم صنعت خدا که همان فطرت است، چیست؟ آیا کسی جز خدا و اولیای الهی هستند؟ برداشت واقع‌بینانه از وجود طفل در این مسیر داشته باشیم و به صرف اینکه نظری را از دیگران بگیریم اکتفا نکنیم. لذا در این مسیر منابع بسیار مهم هستند و باید اصل را منابعی قرار دهیم که به واقع درباره فطرت صحبت می‌کنند.
جمع‌بندی
در ادامه حسن ملکی به جمع‌بندی مطالب مطرح شده پرداخت و گفت: مواردی که توسط دکتر حاجیان‌زاده مطرح شد، ضروری، منطقی و درست است و ما نیز از آن غفلت نداشته‌ایم اما قطعاً این تذکرات باعث می‌شود که همراه با سایر کارهایی که دنبال می‌کنیم و برخی آمیخته به این کارهاست، توجه بیشتری داشته باشیم. راجع به مناطق دو زبانه از قبل تجارب خوبی در دفتر است و باید آنها را احصاء کنیم و از منظر تعلیم و تربیت دوره کودکی صفر تا شش سال، یکبار به آنها نگاه کنیم و کاستی‌ها را جمع و رفع کنیم.
روح کار در مناطق دوزبانه تلفیقی است
وی افزود: اگر این اقدام انجام نشود، در مناطق دو زبانه که نوعاً مناطق محروم هستند، مشکل خواهیم داشت که البته مسئله‌ای ریشه‌دار در آموزش و پرورش ماست و ما باید به آن بپردازیم. نکته دیگر این است که روح کار ما در اقدامی که شروع کرده‌ایم تلفیقی است و من نیز بر آن بسیار حساس هستم زیرا در دوره دکتری تحقیقاتم بر این مبنا شکل گرفته است.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: بحث چند تألیفی نیز یکی از برنامه‌های جدی ماست که دنبال می‌کنیم و باید الگوی چند تألیفی در این راستا تدوین شود زیرا بدون الگو نمی‌توان حرکت کرد البته تجربیاتی نیز در این زمینه وجود دارد اما تا این تجربیات در قالب الگو تدوین نشود، کار پیش نخواهد رفت.
ملکی خاطر نشان کرد: قصد داریم که در این مسیر، مراکزی که تولیداتی داشته‌اند را مورد بررسی قرار دهیم تا کمی و کاستی‌ها مشخص شود و نهایتاً چند تولیدات متنوع که به معیارهای ما نزدیک هستند را استفاده کنیم. لذا ممکن است در این دوره بیشتر با چند تدوینی روبه‌رو باشیم تا در مهر پیش رو دست خالی نباشیم اما در نهایت نگاه ما قطعاً توجه بر چند تألیفی است و باید با الگوی مناسب آن را دنبال کنیم و از آنجایی که صرفاً تألیفات مدنظر نیست، باید گفت چند بسته‌ای را دنبال خواهیم کرد.
معاون وزیر آموزش و پرورش افزود: در مورد سه ساله نخست کودکی که همان مهد کودک است، بنا داریم با خانواده‌ها تعامل داشته باشیم و بسته‌ای برای والدین مخصوصاً مادران تولید شود تا بدانند که با چه ابزاری در این مسیر حرکت کنند.
ملکی به سخنان دکتر فقیهی اشاره کرد و گفت: فرض ما این است که راهنمایی که تولید شده و به شورای‌عالی ارسال کرده‌ایم، بر محوریت الگوی فطرت‌گرایی توحیدی است و به شکرانه نعمت کارشناسان خوب سازمان، در نوع خود اسناد تحولی مبتنی بر سند تحول است البته مانند هر کاری دارای معایبی است، آرام آرام برطرف خواهیم کرد اما مسیر در صراط فطرت قرار دارد. در این مسیر مربیانی که فعال هستند، یکی از برنامه‌های فوری ماست و ما برای آنان باید یک دوره‌هایی برگزار کنیم و از اساتید در این مسیر استفاده کنیم تا بتوانیم این نقص را نیز برطرف کنیم.
در ادامه حجت‌الاسلام حمید سعیدبخش، گفت: همان‌طور که مبدأ اصلی این کار، فطرت‌گرایی توحیدی هست، حتماً باید تبیین روشنی از بحث فطرت صورت پذیرد زیرا دو نوع تعبیر از فطرت وجود دارد. یک تعریف این است که منظور از فطرت‌گرایی توحیدی، گرایش انسان به توحید، خدا پرستی و خداشناسی است. معنای دیگر به سازمان، ساختار و ساختمانی است که خداوند متعال به‌عنوان انسان خلق کرده است. اگر منظور ما از فطرت‌گرایی توحیدی نگاه دوم باشد که این‌طور به‌نظر می‌رسد ما نیازمند یک انسان‌شناسی مبتنی بر خلقت هستیم و نیاز داریم که بدانیم نگاه خداوند متعال راجع به خلقت انسان چگونه است.
وی افزود: گام نخست ما در فضای پیش از دبستان و پس از آن این است که بدانیم خداوند متعال چه فرایندی را در خلقت انسان مدنظر قرار داده است. متناسب با فراز و فرود این خلقت و جهش‌ها و امکاناتی که در این خلقت وجود دارد، ما بسته تعلیم و تربیت خود را آماده کنیم.
لزوم تدوین بسته‌ای برای تبیین فطرت
ملکی در این بخش بر لزوم همکاری با دکتر فقیهی و دکتر سعیدبخش در این مسیر تأکید کرد و گفت: ما به بسته‌ای برای تبیین فطرت به زبان ساده نیاز داریم بدیهی است که کار سخت اما شدنی است. ضروری است که به‌صورت جدی در این راستا اقداماتی را انجام دهیم تا هم در تولید بسته‌های تربیت و یادگیری و هم بسته‌های آموزشی مربیان مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
وی افزود: همه انبیاء الهی برای همین مأموریت و تبدیل فطرت انسانی از قوه به بالفعل بوده است و در این مسیر سختی‌های بسیار متحمل شدند، ما نیز در این مسیر پیش خواهیم رفت و با توکل به خداوند بسیار امیدوار هستیم.
در ادامه جلسه تهرانی فرجاد روند الگوی تدوین محتوا و فرایند آن را به بحث و گفتگو گذاشت و حاضران به ارائه‌ی نظرات و راهکارهای خود پرداختند.
صادقیان نیز به ارائه گزارشی از کارهای انجام شده در این مسیر پرداخت و گفت: در این مسیر ما نیاز داریم یک نقشه، قالب و چارچوب در این عرصه تعریف کنیم تا انتظاراتی که قصد داریم در کودکان دنبال کنیم، مشخص شود. این طراحی یک نقشه تدوین است که به تدوین منجر و در نهایت به مواد آموزشی منتهی خواهد شد. این موارد در قالب مجموعه‌ای از فرصت‌های تربیت و یادگیری تعریف خواهد شد.
وی افزود: بخش اعتباریابی گام سوم در این عرصه است و در این مرحله می‌توان صحت تصمیمات را مدنظر قرار داد. متأسفانه اغلب به دلیل عدم توجه به این بخش، آنچه که مصوب می‌شود با اجرا فاصله‌ای جدی دارد لذا باید به آن توجه کرد؛ در نهایت نیز پس از اعتباریابی نیازمند یک اصلاح هستیم.
صادقیان خاطر نشان کرد: در این مسیر به سه شیوه تهیه محتوا بر اساس ساحت‌های تربیت به شیوه مجزا، بر اساس تربیت به شکل تلفیق محدود و بر اساس ساحت‌های تربیت به شیوه تلفیق وسیع می‌توان اقدام کرد.
در ادامه این جلسه، مسیرها و مدل‌های تعیین شده در راستای تدوین محتوا، با ارائه‌ی پاورپوینت توضیح و گزارش داده شد.
در بخش پایانی این جلسه، حسن ملکی خواستار مطالعه این گزارش از سوی اعضا و نقد آن طی جلسه آینده شد و گفت: یکی از نکاتی که باید به آن در این مسیر توجه کنیم، بحث فطرت است. در این راستا باید الگوی طراحی و تدوین بسته تربیت و یادگیری در دوره پیش‌دبستان با موضوع فطرت‌گرایی توحیدی به آن سمت حرکت کند. نکته دیگر این است که ما از واژگان پرهیز می‌کنیم که بگوییم الگوی تدوین بسته تدوین یادگیری و بسته تربیت و یادگیری تأکید ماست و دغدغه صرفاً کلمه و واژه نیست بلکه اعتقاد ما این است که یادگیری یک واژه ضروری روان‌شناختی است و باید بر آن تأکید داشت.
وی افزود: زمانی که از اعتباریابی صحبت می‌کنیم دو بخش نظری و عملی وجود دارد. در بخش نظری این اعتباریابی در معرض نظر دیگران قرار می‌گیرد و هدف اصلی آن معتبر کردن مدل است اما اعتباریابی عملی این است که آنچه را که تولید کرده‌ایم در عمل بررسی و ارزیابی کنیم و تفاوت در بازخوردی است که از عمل دریافت می‌کنیم. ما از بسته تربیت و یادگیری که صحبت می‌کنیم، آیا یک بسته برای کودک و یکی برای مربی است یا یک بسته واحد برای هر دو است؟ دیدگاه من مورد دوم است و باید یک بسته تولید شود که هم نقش مربی و هم کودک دیده شود لذا بسته باید یکپارچه و واحد باشد.
ارسال دیدگاه