شادمهر راستین: فیلم‌های درحال اکران دنیا در جشنواره جهانی جایگاهی ندارد

جشنواره جهانی فیلم فجر در این منطقه جغرافیایی محلی یگانه برای تبادل تجربیات و ملاقات‌های بین‌المللی فراهم می‌آورد و دوره آموزشی فشرده‌ای را برای فیلم‌سازان جوان تدارک می‌بیند. درعین‌حال، برگزاری بازار بین‌المللی فیلم و برنامه‌های تلویزیونی ایران امکانی عالی برای خریدوفروش حقوق، تولید مشترک و حمایت از تولید آثار و نمایش ویژه فیلم‌های جدید ایرانی را به وجود می‌آورد. برگزاری اولین دوره جشنواره جهانی فیلم فجر به سال ۱۳۶۱ بازمی‌گردد؛ اما این جشنواره از سال ۱۳۹۳ و پس از سی‌وسه دوره، فعالیت خود را به‌صورت مستقل از بخش ملی آغاز کرد. در طول چهار دوره دبیری این جشنواره بر عهده «سیدرضا میرکریمی» بود. سی و هشتمین دوره جشنواره با یک سال تأخیر به دلیل شیوع ویروس کرونا به دبیری «محمدمهدی عسگرپور» از ۵ تا ۱۲ خرداد ۱۴۰۰ در تهران در حال برگزاری است.

تعمیم تجربه برگزاری آنلاین جشنواره جهانی فجر به دوره‌های بعد
«شادمهر راستین»، فیلمنامه‌نویس سینما و تلویزیون که «همسران» و «خانه سبز» ازجمله کارهای اوست و اکنون از دست‌اندرکاران سی و هشتمین جشنواره جهانی فجر است در گفت‌وگو با پانا گفت: «مهم‌ترین تفاوت جشنواره امسال با سالهای گذشته در این است که در اولین فرصتی که امکان برگزاری فراهم شد این مهم انجام شد و به‌نوعی شبیه اولین دوره برگزاری است. درواقع کسی انتظار نداشت این جشنواره جهانی برگزار شود و همین‌که برگزار می‌شود مهم‌ترین تمایز آن است.»
وی افزود: «بسیاری معتقد بودند با توجه به شرایط کرونا بهتر است این جشنواره برگزار نشود زیرا ممکن است نقدهای بسیاری را همراه خودش بیاورد؛ اما برگزار شد و به‌خوبی هم درحال برگزاری است. در دوره‌ای که بار اصلی نمایش‌ها و کارگاه‌ها بر دوش فضای مجازی است، جشنواره جهانی برگزار شد در سال‌های بعد ممکن است و بخش بازار و داوری و حتی کارگاه‌ها به‌صورت آنلاین برگزار شود و صرفاً موضوع عقد قرارداد بازار فیلم فیزیکی و حضوری باشد. این یک شروع است.»

با برگزاری مجازی صرفه‌جویی را تجربه کردیم
راستین با اشاره به‌صرفه جویی در هزینه برگزاری جشنواره‌ها در شرایط کرونا و به‌صورت مجازی اظهار کرد: «در دوره‌های بعدی جشنواره هزینه‌های زیادی که باعث می‌شد صرفه‌جویی شود مثل سفرهایی که شاید خیلی هم لازم نبود و همین در کیفیت جشنواره خرج شود و اکنون آزمون و خطا برگزار شد اما دوره‌ها بعدی متوجه می‌شویم چقدر از جشنواره اینترنتی و چقدر حضوری باشد و این براساس این است که تا چه اندازه بازخوردها خوب یا بد بوده و آمادگی این وجود دارد که در دوره‌های بعد اثر مثبت ماندگاری در تاریخ سینما باقی بگذارد»
تعدد جشنواره به بهتر دیده شدن همه فیلم‌ها کمک می‌کند
این نویسنده ایرانی درباره علت راه پیدا نکردن برخی از فیلم‌ها به جشنواره ملی و حضورشان در جشنواره جهانی فجر عنوان کرد: «اگر ما چهارتا جشنواره بین‌المللی و دوتا جشنواره ملی داشتیم این را نمی‌گفتیم. وجود امکانات بیشتر برای نمایش یک فیلم، فرصت را به حضور فیلم‌های دیگر می‌دهد. قاعدتاً اگر ما فقط یک جشنواره ملی داشتیم با همان تعداد فیلم برگزارشده بود و تمام‌شده بود. اکنون احتمال نمایش عمومی بیشتر می‌شود. من امیدوارم فصلی یک جشنواره داشته باشیم. در فیلم‌هایی که ساخته می‌شود از زوایای مختلف دیده می‌شود و یکی از دلایلش این است که اکران اصلی ما زیر سلطه اکران فیلم‌های بلیت‌فروشی هست و فیلم‌های بدنه و جریان اصلی است و اگر غیرازاین فیلمی تولید شود سخت می‌تواند توسط مخاطبش دیده شود و اگر چنین جشنواره‌هایی برگزار شود کمک می‌کند فیلم‌های دیگر به‌خوبی دیده شود مثل فیلم‌های مستقل و فیلم‌های تجربی و فیلم‌های هنری است که دیده می‌شود.»
وی افزود: «قاعدتاً این در دنیا بر عهده تلویزیون است و برعکس تلویزیون ما پرفروش‌های اکران را نشان می‌دهد و خودش را خیلی عامه گرایانه تر می‌داند و چون تلویزیون عملکرد رسانه‌ای‌اش را خوب انجام نمی‌دهد ناچاریم جشنواره‌های مختلف داشته باشیم و برای این تعداد فیلم واقعاً دوتا جشنواره کم است.»
جشنواره جهانی و ملی به هم ربطی ندارند
وی در ادامه درباره مزیت وجود جشنواره‌های متعدد عنوان کرد: «این مهم کمک می‌کند قدرت انتخاب کارگردان‌ها بیشتر باشد. شاید کارگردانی مایل باشد مثلاً فیلمش را به جشنواره شیراز بدهد و اصلاً به جشنواره ملی ندهد و این‌همه فشاری که روی جشنواره ملی است باعث شده حتی جشنواره جهانی که اهداف دیگری دارد دائم با جشنواره ملی مقایسه شود درحالی‌که واقعاً اهداف جشنواره جهانی ربطی به جشنواره ملی فجر ندارد و اینکه این دو باهم مقایسه شود درست نیست.»
همه فیلم‌های جشنواره ساخته‌شده ۲۰۲۱ هستند
راستین درباره چشم‌انداز جشنواره جهانی فجر و حضور فیلم‌های روی پرده اکران در دنیا گفت: «اکنون فیلم‌هایی که در جشنواره جهانی است چون مربوط به بخش مسابقه است باید تولید ۲۰۲۱ باشد و همه برای امسال هستند و چند تا فیلم هستند که فقط در این جشنواره نمایش داده می‌شوند و اگر شما چند فیلمی را می‌بینید که ترمیم‌شده‌اند تازه امسال این کار انجام شده است. تازه‌ترین‌ها در جشنواره هستند و در منطقه به‌روز است و از دیگر جشنواره جهانی شرایط سخت‌تری دارد و هیچ فیلم ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ در این جشنواره حضور ندارد.»
دیگر فیلم‌های درحال اکران در دنیا را در جشنواره جهانی نخواهیم داشت
وی افزود: «بعد از جدا شدن جشنواره ملی از جهانی فجر دیگر امکان برگزاری فیلمی که هم‌زمان در دنیا در حال اکران باشد وجود ندارد اما یادتان باشد که در بخش مسابقه هیچ‌وقت این نبوده یعنی در هر ۳۸ دوره بخش مسابقه فیلمش اکران نشده است اما مانند همه جشنواره‌های دیگر در بخش جانبی ممکن است از جای دیگر هم جایزه گرفته باشند و اکنون آمده‌اند. برای مثال مرور آثار سینمای سوئیس ۶۰ سال دارد و خب قرار است مرور شود.»
راستین گفت: «آنچه ماندگار می‌ماند که مردم بخواهنش و به نظرم در جشنواره جهانی از طریق باشگاه بگوید من را بخواهید کم گذاشته نشد اما اینکه مردم چنین چیزی را بخواهند باید مردم تلاش کنند. مردم برای خودشان و فرهنگ و هنرشان همان اندازه تلاش کنند که برای تیم محبوبشان تلاش می‌کنند.»