آرمان زرین‌کوب: قرار نیست سریال«یاور» به سرنوشت «ستایش» دچار شود

این روزها سریالی با موضوع «جوانمردی» از شبکه سه سیما به مناسبت ماه مبارک رمضان درحال پخش است. به همین مناسبت با «آرمان زرین‌کوب»، تهیه‌کننده سریال «یاور» درباره فرازوفرودهای سریال‌های مناسبتی در تلویزیون گپ و گفتی داشته‌ایم. همچنین به سراغ سریال »یاور» رفته و درباره حاشیه‌های این سریال از وی سؤالاتی را پرسیده‌ایم.

آیا ایده اولیه ساخت سریال «یاور» بر مبنای مناسبت ماه مبارک رمضان بود؟
من به‌عنوان تهیه‌کننده چندان انتخابی نسبت به اینکه کاری را برای مناسبتی بسازم، ندارم. من یک قصه‌ای را طراحی کرده و به نویسنده می‌دهم و در راستای آن قصه، تلویزیون تشخیص می‌دهد در یک مناسبتی پخش شود. قبل از «یاور» یک سریال تاریخی با عنوان «بوم و بانو» را کارکردیم که در مناسبت محرم و صفر در 40 قسمت پخش شد. ساخت آن سریال مبنایش پخش در مناسبت محرم و صفر بود اما تأثیری در برنامه‌سازی من نداشت. در مورد سریال «یاور» این‌گونه شد که ما طرحی با موضوع جوانمردی به شبکه ارائه کردیم تا ساخته شود. درنهایت اجماع و تشخیص من، نویسنده، کارگردان و شبکه این بود که این فرم را می‌توان برای ماه مبارک رمضان ساخت و پخش کرد و تعریف قصه برمبنای ماه مبارک شد. تعریف و مفاهیمی که در دل قصه است به این ماه مرتبط است اما از سوی دیگر این‌ها همه مفاهیم انسانی هستند و اگر ماه مبارک هم پخش نمی‌شد همه ما به آن نیاز داریم. خواست خدا این بود که در این مناسبت پخش شود تا تأثیر بیشتری بر مخاطبش داشته باشد.
برخی معتقدند سریال مناسبتی تلویزیون افت زیادی داشته و عموماً باعجله ساخته می‌شود. به نظر شما چرا این‌گونه سریال‌ها به وقتش ساخته نمی‌شود تا همانند دهه‌های گذشته سریال‌های ماندگاری شوند؟
من معتقد نیستم سریال‌های ماه مبارک رمضان نسبت به سال‌های قبل و دهه‌های قبل ضعیف‌تر شده است بلکه تمامی کارهای نمایشی ما ضعیف‌تر شده است و ربطی به کارهای مناسبتی ندارد. بسیاری از کارهایی که خارج از مناسبت هم باشد عجله‌ای است و همین افت کیفیتی با خود دارد حالا چه در نوشتن قصه و چه در تولید. باید ببینیم چه سریالی خارج از ماه مبارک رمضان مورد اقبال عموم بوده؟ این نوع سریال بسیار اندک و در حد انگشت‌های یک دست است. بنای تلویزیون همیشه همین بوده که سریال‌های مناسبتی را دیرتر آغاز می‌کند. ازلحاظ منطقی همه باورشان این است که باید زودتر شروع شود اما به‌هرحال سیاست‌های تلویزیون و مدیرانش به خاطر حساسیت‌های سریال‌های مناسبتی این است که سعی دارند بهترین را انتخاب کنند و ازاین‌رو زمان بیشتری از دست می‌رود یا به دلیل شرایط جامعه ناگزیرند دیرتر شروع کنند. به‌هرحال من معتقدم در حوزه نمایش سالهاست ضعیف عمل می‌کنیم، چه مناسبتی و چه غیر مناسبتی. اینکه این ضعف از کجا می‌آید و اینکه چرا سریال‌های یک دهه قبل‌تر جذاب بوده و بیننده داشته، به تحلیل دقیقی از همه جهات نیاز دارد. از وضعیت اجتماعی و اقتصادی گرفته تا شرایط دغدغه‌های موجود زمان ساخت آن فیلم اهمیت دارد. آیا ده سال پیش در همین حد درگیر کانال‌ها و فضاهای مجازی بوده‌ایم؟ قطعاً خیر. آیا در آن سال‌ها شرایط ما برای دیدن برنامه نمایشی با الآن یکی است؟ قطعاً نه. علاوه بر اینکه گرفتاری مردم بیشتر شده و همچنین تعداد و تنوع برنامه‌ها در تلویزیون و بیرون از تلویزیون در پلتفرم‌های نمایشی و فضاهای مجازی و اپلیکیشن های سرگرم‌کننده، زیاد شده است. درواقع نمی‌توان آن زمان را با الان مقایسه کرد. زمانی ما سریال «ستایش» را به‌صورت هفتگی پخش می‌کردیم پرمخاطب‌ترین ملودرام اجتماعی در دهه‌های اخیر بود و اکنون‌که سریال‌ها هر شب پخش می‌شود آن اندازه مخاطب ندارد.
دلیل این مخاطب نداشتن سریال‌هایی که بجای پخش هفتگی، هر شب پخش می‌شوند چیست؟
بخشی به دلیل انتخاب بد سوژه و متن و همچنین برنامه‌ریزی‌های نمایشی مربوط به تلویزیون است و بخشی دیگر مربوط به عدم پرورش کسانی است که با ایده نو وارد حیطه‌های خلاق نوشتن شوند. به‌هرحال نویسنده‌های قدیمی هرچقدر هم بنویسند بالاخره یک ظرفیتی دارند. باید شرایط به‌روزتر شود و اینکه ذائقه مخاطب چه می‌خواهد. باید روی این موضوع‌ها کار می‌کردیم، که نکردیم. اکنون نویسنده‌های ما تعدادشان محدود است و اگر نویسنده جوانی هم وجود داشته باشد، اعتماد نمی‌کنیم و به سراغ نویسنده‌هایی می‌رویم که جواب پس داده‌اند و درنتیجه درجا می‌زنیم.باید این فضا را پرورش دهیم و نویسنده تربیت کنیم. وقتی سرانه مطالعه کشور به این شدت پایین است، چه انتظاری داریم که از دل این جماعت افراد نویسنده جدید اضافه کنیم که هم مسلط و ایده پرداز باشند و هم لحن برای نوشتن داشته باشند. مسئله مهم دیگر این است که مخاطب سنجی در تفکر مدیران و برنامه‌سازان جدی گرفته شود. باید هر دقیقه خودشان را آپدیت کنند که چه سلیقه‌ای در میان مردم حاکم است و به سمت چه گونه‌ای از ژانر برویم و هزاران چیز دیگر و همه این‌ها باعث شده ما در حوزه نمایش در دهه اخیر موفق نباشیم و اقبال کمتر تماشاچی راداریم. در کنار تلویزیون انبوهی از انتخاب‌های دیگر برای مردم وجود دارد که حتماً با ذائقه مردم سازگارتر است که آن فضا سرگرمی برای مخاطب جذابیت بیشتری دارد.

مدت‌هاست چهره‌های بازیگران در سریال‌های تلویزیونی تکراری شده است. برخی معتقدند در سریال‌های مناسبتی که پخش سریال در تعداد قسمت‌های محدودی است آوردن چهره جدید برای بازیگری پرریسک است زیرا ممکن است مخاطب ارتباط نگیرد. نظر شما چیست؟
من اعتقادم بر این است که تلویزیون مدیومی است که باید تولید بازیگر کند. ما در حوزه برنامه‌سازی معضل بزرگی داریم که چندان به آن دقت نمی‌شود. مابعد از فیلم‌نامه که مهم‌ترین عامل یک مجموعه نمایشی است، انتخاب درست پرسوناژهای فیلم‌نامه را در پیش داریم. کارکترها چه چهره باشند یا نباشند باید طوری انتخاب شوند که تماشاچی با آن همزادپنداری کند وقتی چنین شود دیگر برای مخاطب چهره مهم نیست زیرا بازیگر طوری در نقش رفته که تماشاچی باورش می‌کند. اینکه ما ریسک نکنیم غلط است زیرا وقتی چنین چیزی را می‌توان بیان کرد که ما از آن رسانه پول دربیاوریم ولی تلویزیون مجانی است و در هر شهر و روستا و هر کوچه و برزنی روشن می‌شود. درواقع تلویزیون مدیوم پولی نیست و مجانی است، پس مهم این است که قصه قوی با کارکترهای درست برای آن قصه انتخاب شود و این مهم‌ترین عامل موفقیت یک مجموعه است. وظیفه تلویزیون تولید بازیگر است و سازنده‌ها باید انتخاب درستی داشته باشند یعنی اگر من بازیگر جوانی یا جدیدی می‌آورم باید چنان دقیق مناسب آن نقش باشد که تماشاچی او را باور کند و این می‌شود بازیگری که من تحویل تلویزیون داده‌ایم. البته شاید تلویزیون موافق این موضوع نباشد اما ازنظر من تلویزیون باید این مسیر را ایجاد کند تا بازیگر جدید متولد شود و تا این حد دچار تکرار نشویم. سریالی را در یک شبکه می‌بینیم و هم‌زمان همان بازیگر در سریال دیگر و شبکه دیگر بازی می‌کند. درواقع محدودشده به چند بازیگری که در شبکه‌های تلویزیونی دور می‌زنند و این جزو قواعد برنامه‌سازی نیست آن‌هم در مدیوم مجانی به نام تلویزیون.
چرا شما در سریال «یاور» به سراغ چهره‌های جدید نرفتید؟
من با بازیگر تازه‌کار به‌شدت موافقم. در سریال «ستایش» خانم محمدی را به‌عنوان بازیگر تازه‌کار معرفی کردیم. همچنین در سریال «مرگ تدریجی یک رویا» خانم سامیه لک بودند که اولین کارشان بود. پس معتقد به حضور بازیگر جدید هستم اما یک موضوعی که به آن اعتقاد دارم این است که ما تلاش نمی‌کنیم بازیگرانی که چندین وقت است کسی سراغشان نمی‌رود یا فراموش‌شده‌اند را روی کار بیاوریم تا از تکرار عذاب‌آوری که در سریال‌ها درگیرش شده‌ایم، رها شویم. من در ستایش3 از خانم «اکرم محمدی» دعوت به کارکردم که سال‌ها کارنکرده بود یا در «بوم و بانو» از چند نفر خانم جوان دعوت کردم و همچنین از اقای «مهدی احمدی فر» که در سینما فقط کارکرده بود خواستم که در سریال تلویزیون حضور پیدا کنند تا تفاوت بازیگر در همه کارهای مان باشد. یکی از چیزهایی که مردم به من می‌گویند این است که چقدر خوب است که بازیگرهای شما را هم می‌شناسیم و هم خیلی وقت است ندیدیمشان. در سریال «یاور» آقای اسماعیل محرابی یا آقای محمد حاتمی را خیلی وقت است در قاب تلویزیون ندیده‌ایم یا خانم فقیه سلطانی خیلی وقت است دیده نشده است. ما به قاب تلویزیون تازگی دادیم اما هنوز جای کار دارد. همه دوستان باید چنین کنند. من معتقدم فیلم‌نامه درست با انتخاب بازیگر درست، کاملاً جواب می‌دهد و مخاطب خودش را پیدا می‌کند. شاید چند قسمت اول چهره جدید زمان ببرد جا بیافتد اما اگر قصه خوب باشد تماشاچی با موضوع حل می‌شود و جلو می‌رود. الآن سریال دیگری به مناسبت ماه رمضان در حال پخش است که چهره‌های جدید می‌بینیم اما خیلی خوب قصه جلو می‌رود. پس اگر جواب نگیریم یا قصه مشکل دارد یا بازیگر درست انتخاب‌نشده است.
در رتبه‌بندی اعلام‌شده از آمارهای بازدیدی سریال‌های رمضان در تلبیون سریال «یاور» رتبه سوم را دارد. به نظر شما این سریال جایگاه خودش را در طول مدت‌زمان پیدا خواهد کرد؟
همین الآن یاور استقبال عموم را جلب کرده و البته من به‌عنوان تهیه‌کننده نباید این حرف را بزنم اما باید این تأکید را داشته باشم که سریال «یاور» الگوی سریال سازی در تلویزیون است. درگذشته سریال ستایش در تلبیون بیشترین بازدید را داشت و قابل عموم هم همین را نشان می‌داد اما سریال‌های دیگری ساختیم که در تلبیون ارقام قابل‌توجهی داشت اما موقع نظرسنجی مردمی سریال دیگری رتبه اول را گرفته بود. من به ارقام کاری ندارم. ما در همه ابعاد برنامه‌سازی اعم از موضوع و هر چیزی که لازمه قصه است ازجمله بازیگر یا فضاسازی و موسیقی و تدوین غیره تمام تلاشمان را کردیم تا بهترین ارائه شود. حتی در عوامل پشت دوربین هم به سراغ آدم‌هایی رفتیم که کمتر کسی سراغشان می‌رود اما صاحب‌نام هستند مانند «فریدون شهبازیان» که آهنگ‌ساز بزرگی است که بعد از کلاه پهلوی من خاطرم نیست که در تلویزیون کارکرده باشند یا خانم «ژیلا ایکچی» که تدوین سریال یاور را قبول کردند فیلم «پرده اخر» را کار کرده‌اند و همگی کسوت دارند. حالا اینکه بگوییم چه کسی بالاتر است یا پایین‌تر کلاً در دستور کاری ما نیست. زمانی ستایش پربیننده‌ترین سریال سی سال اخیر تلویزیون و اکنون ازنظر من «یاور» هم الگوی سریال سازی در تلویزیون است. آنچه ما در گروه سازنده در شرایط سخت کرونا پیش بردیم راضی هستیم و بسیار بازخورد خوبی داریم از سریال یاور می‌گیریم بطوریکه شبیه ستایش ‌شده است.
یعنی ممکن است مانند «ستایش» سریال «یاور» دوم را هم بسازید؟
واقعیت این است که ستایش اصلاً شماره نداشت و یک مجموعه کامل یکدست بود و چون استاد «مطلبی» توانایی این را داشتند که سریال را تا صد و خورده‌ای بنویسند، ادامه پیدا کرد. ستایش یک ابتدا دارد و یک پایان که قسمت اول تا 112 ادامه داشت. در جامعه تبدیل به ستایش یک، دو، سه شد اما در مورد «یاور» ما چنین برنامه‌ای نداریم و به نظرم همین شیرینی که در «یاور» ایجادشده در این سریال تمام شود تا پروژه بعدی که انشاله با فضای دیگر طراحی و ارائه شود.
متأسفانه خبر مبتلا شدن ارسلان قاسمی بازیگر سریال «یاور» را شنیدیم و صحبت از توقف ایجادشده در ساخت سریال بود. رعایت پروتکل‌ها در ساخت سریال چگونه بوده و آیا ساخت سریال ادامه پیدا می‌کند؟
سریال هم‌اکنون در حال ساخت است و آقای قاسمی بیست روز پیش در سفری که رفته بودند به کرونا مبتلا شدند و اکنون تستشان منفی شده و سکانس‌های باقی‌مانده را می‌گیرند. به‌جز صدابردار و آقای قاسمی کسی دیگری در این سریال مبتلا نشد. آن هم در دو گروه65 نفری که تعداد 130 نفر هم‌زمان داشتند 5 تا6 ماه کار می‌کردند. در این دو گروه که با دو کارگردان کار را جلومی برند تمامی پروتکل‌های بهداشتی رعایت می‌شود اما هر اتفاقی ممکن است خارج از پروژه بیافتد. به‌هرحال انشاله تا چند روز دیگرساخت پروژه تمام خواهد شد.