ویرانه ای به نام قلعه باستانی« کاج»

روستای کاج روستایی از توابع بخش شاهنجرین شهرستان درگزین است که در ۳ کیلومتری این شهر واقع شده است. طبق آخرین آمار سال ۹۵ جمعیت این روستا ۱۰۵۷ نفر اعلام شده است. از عمده ترین مشاغل این روستا می توان به صنعت قابسازی اشاره کرد. ۵۰ سال قبل خوانهای روستا در قلعه اسکان داشته اند وحدود ۶۰۰ سال قدمت دارد. داخل قلعه، چاهی کنده شده و به گفته دهیار روستا احتمال وجود گنج بوده است، چون در قدیم گنجها زیر زمینها نگهداری می شدند. این قلعه به عنوان دیدبان شخصی به نام هادی خان بوده و مریوط به اواخر دوره قاجار است. پس از آن پسر هادی خان اکبرخان در این بنا مستقر بوده است. کاسه هایی در دو قلعه وجود داشته که احتمالا برای سوزاندن روغن و ایجاد روشنایی بوده اند. به گفته اهالی و دهیار روستای کاج در سال ۱۳۷۲ عده ای با کندوکاو گنج پیدا کرده اند همین موضوع مهمترین دلیلی بود که مردم از حفظ مهمترین آثار تاریخی شهر، برای یافتن گنج شروع به تخریب این بنا کنند.
این اولین باری نیست که توهم یافتن گنج، آثار باستانی را تخریب می‌‌کند. در سایه غفلت مسئولان جویندگان گنج با تخریب آثار بکر باستان‌شناسی همچون جوندگان موذی به جان این میراث کهن افتاده‌اند. بنا خشت و گل است؛ باد و باران، کندوکاو و بی توجهی مسئولان دست به دست هم دادند که بنا از بین رود.
حجازی دهیار روستای کاج می گوید: به تازگی منبع آب هم در این قلعه نصب شده است که این معضل خود اوج بی توجهی را نشان می دهد. باید از خود مردم شروع کرد، نخست باید قبح این کار را بین مردم عادی جا انداخت تا بدانند که این آثار به همه‌ مردم ایران تعلق دارند و باید خودمان از آن حفاظت کنیم، در واقع این سریع‌ترین راه برای کمک به آثار است.
رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان رزن و درگزین در این باره به همدان پیام گفت: ‌تلاشهایی برای ثبت این اثر در فهرست آثار ملی در حال انجام است که پرونده ثبتی آن در معاونت میراث فرهنگی استان همدان در دست اقدام و بررسی است و پس از تایید نهایی به وزارتخانه میراث فرهنگی پرونده ثبتی ارسال می شود تا فرآیند مقدمات ثبتی آن فراهم شود. در این صورت اعتبارات لازم برای مرمت و احیا آن مهیا می شود.
شهروز کهیایی ادامه داد: در این روستا وجود برج و باروهای مختلف نشان از قدمت این روستا و وجود قلعه های زیبا دارد.
اوج شکوفایی روستا به دوره سلجوقیان برمی‌گردد و گلیم، قالی و قاب از مهم ترین صنایع دستی کاج به شمار می‌روند
روستای هدف گردشگری کاج، یکی از روستاهایی است که در حوزه صنایع‌دستی ویژگی‌های خاصی دارد.
وی افزود: وجود این بنای تاریخی می‌تواند در جذب گردشگر به روستا تأثیر فراوانی داشته باشد.
یکی از دلایل ثبت نشدن آن در فهرست آثار ملی این جاذبه تاریخی منبع آبی است که وسط این قلعه تعبیه کرده‌اند که متولیان این امر باید پاسخگو باشند.
باستان‌شناسان و دوستداران و میراث فرهنگی در طول چند سال گذشته در دنیای حقیقی و مجازی برای جلوگیری از ادامه‌ فعالیتِ حفارانِ محوطه‌های تاریخی و قاچاقچیان عتیقه تلاش زیادی کردند تا دست‌کم قانونی برای جلوگیری از فروش فلزیاب و تبلیغ و فعالیتِ این افراد تصویب شود، هر چند گاهی دستورالعمل‌هایی با این هدف منتشر می‌شدند، اما هیچ کدام ترس از جرم‌انگاری چنین فعالیتی را به دل مردم بی تفاوت به میراث فرهنگی نینداخته تا به خاطر آن هم که شده دست از تخریبِ تاریخ کشور بردارند.