اثر جویدن بر دستگاه گوارش

معجزه جویدن و اهمیت آن

در این بخش تاکید بر نوع و شیوه خاصی از مصرف غذا نیست تنها ذکر یک نکته ارزشمند است که می‌توان با جویدن (Chewing) درست و مناسب غذا ترکیبی بسیار متفاوت و کاملا برای بدن بوجود آورد.

شعاری وجود دارد که مضمونش این است:

با جویدن یک غذای بد می تواند تبدیل به غذای خوبی شود و با درست نجویدن یک غذای خوب تبدیل به یک غذای بد می شود.

این شعار مانیفست انجمن جویدن غذا در آمریکاست. اهمیت جویدن در گستره بزرگ سیستم گوارشی بدن نقش های بسیار مختلفی ایفا می کند که با مطالعه این مطلب خواهید فهمید که چقدر ما نسبت به این معجزه نا آگاهانه رفتار می کنیم.

یک لقمه غذای شامل هر چیزی از گیاه تا جسد حیوانی بین ۳۰ تا ۴۰ بار باید جوید شود. این تعداد جویدن بر اساس تحقیقات علمی و آزمایشات اثبات شده بدست آمده است و سیستم سلامت گوارشی جهانی جدای از انتخاب شیوه های غذایی از مبحث معجزه جویدن و خوب جویدن آغاز می شود. چهل بار خوب جویدن یعنی هر زمانی مابین ۴۰ تا ۵۰ ثانیه صرفا فقط جویدن خالص که گاها تا یک دقیقه هم امکان امتداد دارد. شما تصور کنید که بتوانید هر دقیقه یک لقمه غذایی را بجوید، برای یکبار هم که شده یک وعده غذایی با این روش را تست کنید.

خرد کردن غذا و بلع راحت

ما در هنگام غذا خوردن به نسبت میزان و اندازه حفره دهانی خود، لقمه برداری می کنیم. فرقی نمی کند با قاشق، با دست یا تکه های پیچیده شده در نان یا هر چیزی باشد. در هر حال حجم ثابت و حجیمی به حفره دهانی وارد می شود و این حجم آنقدر هست که دیگر نمی توانیم حرف بزنیم! اما آیا همین حجم یکپارچه می تواند به سمت مری برود و یک تکه مانند یک آسانسور به سمت معده برود؟ اول از همه که نمی شود بخصوص با ترکیبات غذایی روتین ما ایرانی ها که گاها لقمه ما به اندازه یک تخم مرغ بزرگ است و در بیشتر موارد خشک و برنجی و یا نانی است، در ثانی اگر قرار بود به همان شکل به معده وارد شود لزومی برای وجود حفره دهانی، ردیف انواع دندان ها، زبان، پرزهای چشایی، غدد بزاقی و … نبود.

تجمیع این دو دلیل ما را به این نتیجه می رساند که سیستم حفره دهانی در اولین قدم و ساده ترین شکلش وظیفه خورد کردن، ریز ریز کردن و ترکیب این توده ریز شده با شیره بزاقی و درست شدن ترکیبی نرم و لزج را دارد تا بتواند از حفره دهانی به سمت مری حرکت کرده و با استفاده از حرکت دودی شکل این لوله، خودش را به راحتی به معده برساند.

نقش اساسی بزاق در جویدن

در مقاله مایع بزاقی عنوان شد که این مایع چقدر نقش پر رنگی در شروع گوارش غذا در سیستم گوارشی بدن دارد. اما زمانی این نقش به چشم می آید که بزاق بتواند با لقمه ای که وارد حفره دهانی شده ترکیب شود. اگر بر اساس روال این روزهای زندگی ما لقمه به سرعت وارد شود و بعد از یکی دو تکان فکی بلعیده شود هیچ فرصتی برای شیره گوارشی بوجود نمی آید که بتواند با غذا ترکیب شود و فرصت ترکیب این مواد با شیره بزاقی هم فراهم نمی شود.

اما اگر غذا به واسطه دندان ها خوب جویده شود و سیستم چهل جویدن رعایت شود، لقمه که در حال خورد شدن است به واسطه حرکت فکی و دندانی ریز شده و بوسیله زبان زیر رو شده و در حین این زیرو رو شدن با شیره بزاقی ترکیب می شود. دقیقا مانند میکسرهای سیمان که با چرخش و اضافه شدن آب به ملات، ملات آماده استفاده در ساختمان می شود و اینجا می شود گفت که بهترین ترکیب سیمان و شن ماسه اگر آب به آنها نرسد هیچ خاصیتی ندارد اما پیوند آبی باعث ایجاد تبادلات شیمیایی و تغییر ماهیت در ملات سیمان می شود.

در حفره دهانی هم همین اتفاق می افتد. ریزهای غذا که به واسطه دندان ها به اندازه استاندارد هضم رسیده اند با آنزیم های متعدد بزاقی به خوبی ترکیب شده و بعضی از مراحل هضم آغاز و نشاسته تجزیه شده و … موسین (ماده ای که پس از ترکیب غذا با شیره های غذا ایجاد می شود) آماده ورود به مرحله بعد گوارش و انتقال به معده می شود.

جویدن تنها راه درک درست طعم غذا

زبان و پرزهای چشایی اش همیشه منتظر می مانند تا حل شده عناصر غذایی با مولکول های چشایی برخورد نموده و پس از این برخورد زبان کدهای لازم را به مغز ارسال کند و ما متوجه بشویم که غذایی که می خوریم چه مزه ای دارد. زبان محل درک شیرینی، ترشی، شوری و … است و همانگونه که گفته شد یکی از لذت بخش ترین عناصر روانی و میل بشر برای تداوم تغذیه و خوراک خواری است.

از سویی همین مولوکول‌های کوچک چشایی هشداردهنده بدن نسبت به سلامت غذایی نیز هست و با درک مزه غذا بدن را در حالت واکنشی برده و فرد از خوردن آن ماده ناسلام پرهیز می کند. تمام این فرایند حل شدگی مولکول های غذا بواسطه محلول های بزاقی و رسیدن آن به سلول های چشایی فقط وقتی اتفاق می افتد که ما غذا را بخوبی جویده باشیم. بدیهی است که اگر نتوانیم غذا را خوب و کامل بجویم مزه ای گنگ و یا نهایت تک مزه در مغزمان اعلان می شود و ما چیز زیادی از غذا نمی فهمیم فقط می خوریم که سیر شویم!!! و این حذف بخش بزرگی از لذت نابی است که طبیعت به ما هدیه کرده است.

دو بخش عمده و بسیار مهم دیگر از مبحث معجزه جویدن وجود دارد که به دلیل اهمیت موضوع در مطلبی جداگانه، عنوان خواهد شد اما باید بدانیم که جویدن یک فرهنگ است، فرهنگی که آرامش و احترام به برکت طبیعت در آن نهفته است. بدانیم کودکانمان چشم به نحوه رفتار ما دارند لذا سعی کنیم با درست جویدن این فرهنگ را در روش تغذیه آنها ایجاد کنیم. با جویدن مناسب و به اندازه کافی غذا به خودمان و سیستم گوارشمان احترام بگذاریم.

منبع: طبنا