ضرورت ورود به قرن جدید؛ افزایش سواد رسانه‌ای جامعه

مادر یکی از دانش‌آموزان در گفت‌وگو با پانا با تاکید بر اینکه مایل نیست نامش رسانه‌ای شود، فرزندش را یک اینترنت خوار می‌داند که با وجود سن کم، بیشتر وقت خود را در فضاهای نامناسب مجازی که اصلا تناسبی با سن او ندارد می‌گذراند، و این حضور مداوم را باعث افت تحصیلی او می‌داند.

خانم زندی یکی دیگر از اولیایی است که برای مشاوره مراجعه کرده و از اینکه دختر کم سن و سالش با ورود به گروه‌های مجازی، بسیاری از اطلاعات نادرست را فرا گرفته بسیار نگران و دلواپس بود.

بالا گرفتن اختلافات خانواده امیر، نوجوان ۱۲ ساله‌ای که در نتیجه ورود به سایت‌های نامناسب، دچار بی خوابی، ترس و اضطراب شده بود نیز یکی دیگر از پرونده‌های علیرضا هاشمی، کارشناس مشاوره و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش شهرستان آباده است. هاشمی که همزمان با شروع آموزش‌های مجازی به صورت شبانه‌روزی درگیر پرونده خانواده‌های آسیب دیده از این فضا شده است در این مورد به پانا گفت: عمده نگرانی‌های خانواده‌ها از این فضاها و آموزش مجازی، وابستگی شدید به گوشی، خشونت و بی‌قراری که در نتیجه دیدن تصاویر نامناسب ایجاد می‌شود، افت تحصیلی که در نتیجه عدم تمرکز و داشتن ذهنی مشوش و بودن در فضاهایی غیراستاندارد اتفاق می‌افتد است؛ در این میان وابستگی به فضای مجازی و خطرات دیدن تصاویر نامناسب در فضای مجازی بیشترین سهم نگرانی را دارد.

کارشناس مشاوره و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش شهرستان آباده در مورد راهکارهای موجود برای حل این مشکلات به پانا گفت: داشتن ارتباط قوی عاطفی والدین با فرزندان در این مورد بسیار مهم است، متاسفانه دانش آموزانی به سمت گوشی و دیدن صحنه‌های نامناسب کشیده می شوند که ارتباط قوی با والدین خود ندارند. وظیفه والدین تربیت صحیح فرزند و توجه و محبت به فرزندان است که متاسفانه گاهی به دلیل شرایط نامناسب اقتصادی دچار بی‌توجهی به فرزند شده و فرزندان برای پر کردن این خلاء روحی به دوستی‌های نامناسب در این فضا روی آورده که اغلب این ارتباطات از یک درد و دل کوتاه شروع شده و به آسیب‌های بعدی می‌انجامد.

وی با بیان اینکه محتواهای بار گذاری شده در فضاهایی مثل اینستاگرام یا واتس‌آپ اصلا استانداردهای لازم برای نوجوانان را ندارد گفت: خطر شنیدن آهنگ‌های زیرزمینی کمتر از دیدن تصاویر نامناسب نیست که متاسفانه والدین نا‌آگاه، به راحتی آنها را در اختیار بچه‌ها قرار داده و یا خود در مراسم‌ها از این نوع آهنگ‌ها استفاده می‌کنند.

نحوه مدیریت فضای مجازی روی دیگر سکه چالش فضای مجازی بود که کارشناس آسیب شناسی در این مورد به پانا گفت: متاسفانه نداشتن سواد رسانه ای و عدم آگاهی از مدیریت این فضاها از طرف والدین و دانش‌آموزان، خانواده‌ها را دچار مشکلات زیادی کرد. سواد رسانه‌ای یعنی بهینه‌سازی و مدیریت موثر فضاهای مجازی، که والدین می‌توانند با آگاهی از این فضاها و اعمال تغییرات یا نصب برنامه‌های لازم در گوشی خود و فرزندشان، ساعات استفاده از گوشی همراه را مدیریت کرده و اجازه باز شدن محتواهای نامناسب را در گوشی فرزندشان ندهند.

هاشمی با توجه به کسب مهارت‌های فردی و ارتباطی و افزایش توانایی‌های معلمان و دانش‌آموزان در زمینه تولید محتواهای با ارزش و با اشاره به اصول سند تحول بنیادین مبنی بر استفاده از آخرین فناوری‌های به روز جهانی در زمینه تدریس و عدم انحصار تدریس در کلاس‌های حضوری به پانا گفت: آموزش در جهان بعد از کرونا، آموزشی مبتنی بر اطلاعات و مهارت‌های پیشرفته به روز جهانی است و دیگر هرگز نخواهیم توانست آموزش را به فضای مدرسه محدود کنیم. بنابراین لازم است تمام اقشار جامعه نسبت به افزایش سواد رسانه‌ای و مدیریت موثر این فضاها و کاهش آسیب‌های آن اقدام کنند.

هاشمی مواردی مانند استفاده از گذر واژه‌های طولانی بر روی گوشی، دور نگاه داشتن گوشی از خود، شرکت در چالش‌های دوری از گوشی به مدت چند ساعت تا چند روز، توسعه و تقویت روابط عاطفی خانواده‌ها، تشویق به مطالعه و استفاده از بازی در خانواده را از بهترین راه حل‌های پذیرفته شده از طرف خانواده‌های آسیب دیده از فضای مجازی دانست و با اشاره به اینکه در بحث آسیب‌های فضای مجازی، محروم کردن فرزند از گوشی کار درستی نیست و باعث ایجاد آسیب‌های جدید می‌شود، افزود: خانواده‌های مورد مشاوره، استفاده از دایره حل اختلاف گُلاسر را یکی از بهترین راه‌های افزایش ارتباط عاطفی خانواده‌ها دانسته‌اند، چرا که باعث رفع تنش‌ها شده و با ایجاد فضای صمیمانه گفت‌وگو، زمینه افزایش مهارت‌های ارتباطی ایجاد شده و باعث افزایش عزت نفس فرزندان می‌شود. در واقع، در دایره حل اختلاف گُلاسر، افراد یک خانواده به شکل دایره‌وار دور هم نشسته و تمام گلایه ها را بدون ترس از دیگری بازگو می کنند.

نقش معلمان در کاهش آسیب‌های فضای مجازی

مرور خاطرات یک ساله کارشناس، ما را به تجربیات معلمانی رساند که با اعمال تغییراتی در نحوه تدریس خود، مثل انجام بازی‌های گروهی در بستر شاد، آموزش ریاضی با عروسک‌ها و به شیوه نمایشی و استفاده از روش‌های تلفیقی و خلاق‌گونه دروس و تکالیف و ارائه تولید محتواهای جذاب، باعث شاداب سازی کلاس‌های خشک مجازی شدند تا گوشه‌ای از بار سنگین این آسیب‌ها با دستان توانمند معلمان حل شود. معلمانی که حتی در اوقات غیر کلاسی با برقراری ارتباط دوستانه با دانش‌آموزان، سعی در آموزش مهارت‌های ارتباطی و تقویت اعتماد به نفس آنان دارند.

کرونا همچنان هست و انگار رسالت دارد تا همه ما را به بالاترین قله‌های توانمندی برساند، او هر روز با شکل جدید و چالش سخت تری پیش روی ما ظاهر می‌شود و چقدر باید آگاه باشیم تا از پس هر چالش کرونا، مهارتی تازه‌تر پیدا کنیم و به قابلیت بهتر و به روزتری مجهز شویم. بعد از این مهم است تا در مسابقه کرونا و فکر انسان، این ما انسان‌ها باشیم که برنده شویم. جهان در قرن جدید انگار جایی برای آدم‌های ضعیف و ناکارآمد ندارد، دو انتخاب داریم، یا تسلیم شویم تا کرونا با روح و جسم ما درگیر شود و ما را از پای درآورد و یا روز به روز، به توانایی‌های خودمان اضافه کنیم تا ما کرونا را شکست دهیم. دیگر فقط بحث سلامت جسم و زدن ماسک و رعایت فاصله اجتماعی بحث داغ کرونا نیست، به این موارد باید تقویت ارتباط عاطفی با فرزندان و توسعه مهارت‌های علمی در زمینه تولید به روزترین و جذاب‌ترین محتواهای آموزشی و به روزرسانی سواد رسانه‌ای را اضافه کنیم.

گزارشگر: صدیقه جنتی