سوری که رنگ خون و سیاهی به خود می‌گیرد!
زاهدان (پانا) - چهارشنبه سوری یکی از رسوم قدیمی ایرانیان است که در گذر سال ها، رنگ های مختلفی به خود گرفته، به طوری که وقتی تجربه آخرین چهارشنبه سال‌های اخیر مرور شود، این جشن گاهی رنگ قرمز و گاهی از شدت خسارات و تلفات رنگ سیاهی و تباهی داشته است.
چهارشنبه سوری معمولا در زاهدان و به طور کلی در سیستان و بلوچستان چهره ای غضبناک ندارد و از جمله مناطقی است که هر سال با درصد پایینی از حوادث و خسارات چهارشنبه آخر سال را پشت سر می گذارد. شاید دلیل آن برگزاری دسته جمعی این جشن در خارج از شهر توسط شهروندان است که سبب می‌شود خطرات احتمالی ناشی از استفاده از مواد آتش‌زا از درون شهر به بیرون منتقل شود و اذیت و آزاری برای دیگران ایجاد نکند. با این حال بسیاری از جوانان و نوجوانانی که در این جشن شرکت می‌کنند از فلسفه و تاریخچه این جشن اطلاعی ندارند و از آن به عنوان یک مناسبت تفریحی و هیجان انگیز نام می‌برند.
یک کارشناس مسائل اجتماعی در این باره در گفت و گو با پانا به تشریح تاریخچه این جشن پرداخت و اظهار کرد:«چهارشنبه‌سوری یکی از جشن‌های ایرانی است که از غروب آخرین سه‌شنبه ماه اسفند، تا پس از نیمه‌شب آخرین چهارشنبه سال، برگزار می‌شود و برافروختن و پریدن از روی آتش مشخصه اصلی آن است.»
زهره سرگزی افزود:«این جشن، نخستین جشن از مجموعه جشن‌ها و مناسبت‌های نوروزی است که با برافروختن آتش و برخی رفتارهای نمادین دیگر، به‌صورت جمعی در فضای باز برگزار می‌شود.»
وی ادامه داد:«برخی از پژوهشگران، واژه «سور» در ترکیب «چهارشنبه‌سوری» را به‌معنای «جشن» می‌دانند، در حالی که برخی دیگر از پژوهشگران واژه «سور» را شکل دیگری از واژه‌ی «سُرخ» می‌دانند و آن را برگرفته از سرخی آتش و به عنوان نمادی از سرخی چهره و سلامتی فرد به حساب می‌آورند.»
این کارشناس افزود:«برخی شواهد و قراین موجود، مانند رواج تلفظ چارشمبه سُرخی در شهر اصفهان و استفاده از واژه سور به‌جای سرخ در بسیاری از گویش‌های رایج در فلات ایران، این دیدگاه را تقویت می‌کند.»
سرگزی با بیان اینکه در عین حال، ریشه‌ای غیرآیینی نیز برای چهارشنبه‌سوری قابل بررسی است، تصریح کرد:«برافروختن آتش که کاربردهای بهداشتی و خاصیت گندزدایی داشته، احتمالاً جزوی از برنامه‌های نظافت عمومی پیش از آغاز سال جدید بوده، به‌ویژه اینکه دور انداختن و شکستن کوزه‌های قدیمی و مصرف شده در طول سال نیز از رسوم رایج در چهارشنبه‌سوری بوده‌است.»
وی خاطر نشان کرد:«افروختن آتش، قاشق‌زنی، حاجت خواهی از توپ مروارید، فال‌گوشی و گره‌گشایی و آجیل مشگل‌گشا از رسم و رسوم این مراسم از گذشته تاکنون است اما امروزه متاسفانه نسل جدید از آیین‌های آن شناخت چندانی ندارند.»
سرگزی در ادامه با بیان اینکه امروزه چهارشنبه‌سوری با حرکت به سوی خشونت، تحریف و استحاله شده و از اصالت خود فاصله گرفته‌است، گفت:«استفاده از مواد محترقه و آتش‌زا که بعضاً دست‌ساز و خطرناک است بسیار رایج بوده و جایگزین آیین‌های کهن شده به طوری که در چند سال گذشته، این شب همواره با آسیب‌دیدگی و گاهی خسارت و حتی قربانی همراه بوده‌است.»
این کارشناس مسائل اجتماعی وجود شکاف نسلی در انتقال آیین و رسوم گذشته را یکی از دلایل اصلی خشونت آمیز شدن چهارشنبه سوری عنوان کرد و گفت:«در صورتی که جوانان و نوجوانان فلسفه اصلی برگزاری این جشن را بدانند از انجام هر گونه عمل خطرناک خودداری خواهند کرد.»
وی ترویج نحوه درست تخلیه هیجان در جامعه را یکی دیگر از نیازهای اصلی جامعه امروز دانست و گفت:«جوانان و نوجوانان به وجود لحظاتی برای تخلیه هیجان نیاز دارند و در صورتی که مسئولان برای ارضای نیاز آنها برنامه ریزی اصولی و صحیحی داشته باشند قطعا از میزان خطرات آنچنان که در چهارشنبه سوری های سال گذشته مشاهده می‌کنیم، کاسته خواهد شد.»
سرگزی تجمیع همه شهروندان در محوطه های بیرون از شهر برای برگزاری جشن چهارشنبه سوری را یکی از عوامل مهم در برگزاری هر چه ایمن تر این جشن دانست و گفت:«در صورتی که در هر شهر چند نقطه در فضای باز برای برگزاری این جشن معین شود مدیریت آن به مراتب راحت تر خواهد بود.»
وی خطاب به والدین گفت: «بهتر است در این شب خانواده ها این جشن را به صورت کنترل شده و با رعایت مراقبت‌های ویژه برگزار کنند و ضمن اینکه در برگزاری این جشن در کنار فرزندان خود حضور دارند سعی کنند تا ریشه و تاریخچه این آیین را به آنان آموزش دهند.»
ارسال دیدگاه