همه راهنماهای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری مصوب شدند
تهران (پانا) - شورای هماهنگی علمی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با حضور مسؤولان سازمان پژوهش و نمایندگانی از معاونت‌ها و بخش‌های ستادی برگزار و با تصویب چهار راهنمای برنامه درسی، همه راهنماهای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری به تصویب رسیدند.
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، در ابتدای یکصدوسی چهارمین جلسه شورای هماهنگی علمی سازمان پژوهش؛ احمد احمدی، سرپرست گروه پژوهش و برنامه‌ریزی و حوزه تربیت و یادگیری علوم تجربی، در توضیح این راهنما گفت: تهیه این راهنما از آبان سال گذشته آغاز اما به شکل جدی از ابتدای سال ۹۹ شروع شد تا بعد از سال‌ها یک راهنمای جامع و قابل اعتماد در این عرصه تدوین شود البته گروه علوم تجربی پیش از این نیز یک راهنما تولید کرده بود اما به جرأت می‌توان گفت که آن برنامه در مقایسه با این راهنما، بسیار متفاوت است زیرا این راهنما پرمحتوا و غنی‌تر است.
حوزه تربیت و یادگیری علوم
وی درباره مراحل اجرای این راهنما، بیان کرد: در اولین مرحله، اسناد اصلی را که در اختیار ما قرار داده شده بود، مطالعه کردیم و گزاره‌های مرتبط گزینش و بر اساس تجزیه و تحلیل، دلالت‌ها را از آن استخراج کردیم. بخش دیگر کار ما، مربوط به مطالعه برنامه‌های درسی و آموزش علوم در سطح جهان و استخراج دلالت‌های آن بود. البته قبل از تحقیقات صورت گرفته در این مسیر را نیز مورد بررسی قرار دادیم. تحلیل وضع موجود نیز از دیگر بخش‌ها بود که به آن توجه داشتیم.
احمد احمدی درباره راهبردها، اهداف، ایده‌ها و مسیر دستیابی به این راهنما توضیح داد و گفت: در بخشی از این راهنما، ما درباره مربیان و معلمان نکاتی را مطرح کردیم، بر همین مبنا، الزاماً یک معلم در این عرصه باید، طبیعت و منابع را به‌عنوان امانت الهی ببینند زیرا این مسأله بر نوع آموزش تأثیرگذار است.
وی در ادامه بخش‌های مختلف این راهنما شامل اهداف، نقاط هدف‌گذاری و ابعاد مختلف نظری و اجرایی را توضیح داد. در این جلسه، سایر مدیران و مسؤولان حاضر، انتقادات و پیشنهادات خود را درباره این برنامه راهنما مطرح کردند.
برطرف شدن نگرانی در حوزه تربیت و یادگیری ریاضی و علوم
پس از این بخش، حسن ملکی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و معاون وزیر آموزش و پرورش ضمن تشکر از مسؤولان اجرای این برنامه، گفت: از آن زمانی که این اقدامات تحولی در سازمان شروع شد، شخصاً در بین ۱۱ حوزه تربیت و یادگیری؛ قدری نگران بخش حرفه‌ای و کارشناسی دو حوزه علوم تجربی و ریاضی بودم. این برای من سؤال بود که این رویکرد تحولی و آفتاب در این دو حوزه چگونه خواهد تابید؟
وی افزود: فکر می‌کنم، با وجود نگرانی‌هایی که داشتم، حقیقتاً این دو گروه در عمل نشان دادند موفق شده‌اند. برنامه ارائه شده امروز مبتنی با اسناد تحولی راهنما و نه همسوسازی است زیرا معتقدم که همسوسازی برآورنده اهداف تحولی نیست.
معاون وزیر آموزش و پرورش تأکید کرد: قطعاً این برنامه‌ها نیاز به اصلاحات در بخش‌هایی دارد اما توضیحاتی برای روشنگری برخی امور نیاز است. وقتی از هدف‌های دوره حرف می‌زنیم مبنای کار ما، هدف‌های دوره‌های تحصیلی به علاوه شایستگی‌های پایه است. در بین صحبت دوستان، ویژگی‌های مربیان و تقویت آن به‌درستی اشاره شد و من نیز بر آن تأکید می‌کنم و مخصوصاً بر دانش تربیتی و مهارت‌های تدریس تأکید دارم.
ملکی خاطرنشان کرد: در اهداف این بخش، تفکر و ایده‌های اساسی استنباط شده، ضمن اینکه ارتباط این حوزه‌ها با حوزه‌های دیگر نیز به‌صورت جدی دنبال شده و یکی از کارهای انجام شده این است که انتظارات حوزه‌ها با یکدیگر تبادل شده و یک مبادله مفهومی انجام شود.
تقویت تفکر واگرا
وی افزود: باید روش‌های تدریسی که ارائه می‌دهیم، در فضای مفهومی درس علوم، دیدگاه گسترده‌ای را برای دانش‌آموز باز کند و قدری ذهن دانش‌آموزان را از اهداف ما هم فراتر ببرد و تفکر واگرا را تقویت کند به همین خاطر می‌توان در روش‌ها اندکی بازاندیشی کرد.
حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری
در ادامه حمید یزدانی سرپرست حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری گفت: ما اسنادی مانند قوانین نظری، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، نقش جامعه کشور و نظام جامعه فنی و حرفه‌ای را بررسی کردیم. مخاطبان ما نیز معلمان، دانش‌آموزان، کارشناسان و خانواده‌ها هستند که بر روی آنها تمرکز کردیم.
وی ادامه داد: کار مبتنی بر شایستگی و رویکرد جهت دار با فناوری، از جمله مباحثی بود که بر روی آن تمرکز داشتیم. در بخش فناوری نیز سعی کردیم شامل فرهنگ و ارزش ما باشد به همین خاطر در بحث ایده‌های کلیدی مفاهیم، مهارت‌ها و ارزش‌ها را مدنظر قرار دادیم زیرا توجه ما به سه نوع تربیت فناورانه، آمادگی ورود به حرفه و شغل بوده است.
وی بیان کرد: نزدیک به ۸۰ درصد مشاغل ما نیاز به دانشگاه ندارند بنابراین سعی کردیم که بر این بخش تمرکز داشته باشیم. بنابراین به ارزش کار و تولید توجه ویژه‌ای داشتیم، به همین خاطر بحث توسعه انسانی و ایجاد مشاغل را در این راهنما داریم.
کاروفناوری: تقویت بُعد عملی و فناوری
حسن ملکی، رئیس سازمان در این بخش گفت: اگر بخواهیم برنامه درسی کار و فناوری را در یک جمله تعریف کنیم، باید بگوییم که تزریق عمل و مهارت بر پیکر نظر به‌شمار می‌رود، به این معنا که اگر کار و فناوری می‌خواهیم، باید بعد عملی و فناوری را در همه بخش‌ها تقویت کنیم. در وضع موجود شرایط این‌گونه است که دانش‌آموز دوره ابتدایی و دوره اول متوسطه را سپری می‌کند و در دوره دوم، شاخه فنی و حرفه‌ای را انتخاب می‌کند، اما این امر سبب می‌شود که دانش‌آموز در بدو ورود به رشته حیران بماند زیرا عملاً ورود او، شبیه به مهمان ناخوانده‌ای است که دانش و مهارت لازم برای ورود به این عرصه را ندارد زیرا در دوره‌های قبلی، بُعد کار و فناوری تزریق نشده و دانش‌آموز به این عرصه ناآشناست بنابراین سعی کردیم که کار و فناوری بر پیکر برنامه‌های درسی آموزش عمومی تزریق شود تا آرام آرام دانش‌آموزان با این مهارت‌ها آشنا می‌شوند و در دوره دوم شاخه فنی و حرفه‌ای یا کاردانش را آگاهانه‌تر انتخاب کنند.
وی ادامه داد: این کار در راستای استعدادیابی است یعنی اگر این کار بر اساس نظام مشاوره و راهنمایی در دوره ابتدایی ایجاد شود، اتفاقی که خواهد افتاد این است که دانش‌آموزان از همان آموزش عمومی آرام آرام به‌سوی شاخه‌ها و زمینه‌های تحصیلی که علاقمند هستند، هدایت می‌شوند بنابراین استعدادیابی با این مسئله یعنی ورود کار و فناوری به آموزش عمومی درآمیخته است که اتفاق بسیار مبارکی است.
حوزه تربیت و یادگیری زبان و ادبیات فارسی
ملاحت نجفی عرب در بخش سوم این جلسه به توضیح گزارش راهنمای برنامه درسی در حوزه تربیت و یادگیری زبان و ادبیات فارسی پرداخت و گفت: در بخش نخست این کار سه کارگروه تخصصی زبان‌آموزی، ادبیات و بخش هویت و فرهنگی اسلامی و ایرانی شکل گرفت. در ادامه نیز، شورای برنامه‌ریزی زبان و ادبیات فارسی را تشکیل دادیم که متخصصان مختلف در عرصه ادبیات معاصر، کودک و نوجوان، ادبیات کلاسیک و ... در آن حضور داشتند.
وی ادامه داد: ما در کارگاه‌های آموزشی طراحی و تدوین برنامه‌های درسی و حوزه‌های یادگیری شرکت کردیم و جلسات متعددی شکل گرفت که توانستیم طی آن با اسناد بالادستی آشنا شده و به مطالعه آنها بپردازیم. در مرحله بعدی محتوای این اسناد مطالعه شد و دلالت‌های تأثیرگذار بر حوزه تربیت و یادگیری زبان و ادبیات فارسی را استخراج کردیم.
نجفی عرب ادامه داد: ما درادامه پژوهش‌های مرتبط با حوزه زبان و ادبیات فارسی را مورد بررسی قرار دادیم. همچنین پژوهش‌های مختلف داخلی مانند مقالات، گزارش‌ها و ... در کنار پژوهش‌های خارجی نظیر برنامه‌های درسی کشورهای مختلف و ... مورد بررسی و استفاده قرار گرفت.
حسن ملکی پس از ارائه پیشنهادات مدیران حاضر در جلسه، گفت: از چند جهت باید یک توازن در برنامه زبان و ادبیات فارسی برقرار شود. ما در برنامه تحولی زبان و ادبیات فارسی، انتظار داریم که این بخش محصور در اهداف ویژه خود نباشد و بستر و امکانی فراهم کند که دانش‌آموزان به هویت ملی و اسلامی خود، دست پیدا کنند.
وی افزود: ما باید این امر را در انتخاب شعرا، نویسندگان و ... مبنا قرار دهیم. ادبیات مقاومت و پایداری نیز، در این عرصه نباید فراموش شود زیرا امری ضروری و ارزشمند است البته یکی از ویژگی‌های خوب کتاب‌های فعلی ما نیز همین امر است.
حوزه تربیت و یادگیری آداب و مهارت‌های زندگی و بنیان خانواده
در بخش پایانی این جلسه سجاد مهدیزاده، به تشریح راهنمای درسی حوزه تربیت و یادگیری آداب و مهارت‌های زندگی و بنیان خانواده پرداخت و گفت: مهم‌ترین مسئله و مشکل ما در این بخش، نبود یک دیسیپلین و روند مشخص در این حوزه بود بر همین مبنا و در این مسیر علاوه بر مطالعه اسناد بالادستی، سعی کردیم بیش از اینکه به قلمرو ثبت شده، به ادبیات علمی بپردازیم.
او ادامه داد: اصولاً ساختار آموزش ما به گونه‌ای است که گاهی افراد با داشتن مدرک دکترا و مهندسی نیز، در مهارت‌های زیست فردی و ارتباطی دچار مشکل هستند بنابراین تلاش ما این بود که این حوزه تا حدودی چنین مواردی را شفاف و روشن کند. در این مسیر ما، هر سند و پژوهشی که در این سال‌ها درون سازمان پژوهش انجام شد و سیاست‌های بالادستی و سیاست‌های عرصه زنان و خانواده را مورد بررسی قرار دادیم.
این مقام مسؤول تأکید کرد: این حوزه مبتنی بر زندگی است بر همین مبنا نیز ما در حوزه سبک و مهارت زندگی، با یک گستردگی موضوعی مواجه هستیم و در این عرصه برخلاف بسیاری حوزه‌های دیگر، جهان بینی بسیار پررنگ است. در عین حال عمر آموزش مهارت زندگی در ایران و جهان نسبت به سایر حوزه‌ها کمتر است و همه این مسائل برای ما مسیری ناهموار را ایجاد کرد. در این عرصه علاوه بر آموزش و پرورش، بخش‌های دیگر نیز باید وارد عمل شوند زیرا این عرصه دارای ابعاد مختلفی نظیر امداد، آموزش والدین و ... نیز هست با این وجود ما تمام سعی خود را کردیم که به یک اشباع در این عرصه دست پیدا کنیم.
بررسی و تصویب راهنماهای برنامه درسی کاری جهادی بود
ملکی نیز در پایان این جلسه، بررسی ۱۱ حوزه را کاری جهادی دانست و گفت: این برنامه یک ویژگی دارد که در ۱۰ حوزه دیگر نیست یا بسیار کم رنگ‌تر است زیرا این برنامه خود زندگی است و این کار را پیچیده می‌کند. به همین دلیل نیز، پیچیدگی خود زندگی در این حوزه نیز متجلی است و جمع کردن ابعاد عمیق و وسیع این کار سخت است زیرا حوزه‌ای عریض و طویل است اما به هر حال باید این عرصه را مهندسی کرد و هندسه‌ای به کار داد زیرا راهی جز این نیست.
وی افزود: دفاع غیرعامل که مربوط به دفاع غیر نظامی است از جمله موضوعاتی است که باید بدانیم در این برنامه چه جایگاهی دارد؟ آسیب‌های نو پدید نه مواردی که معروف هستند و به نحوی کهنه شده‌اند، منظور آسیب‌های اخلاقی در کجای این برنامه است؟ سبک زندگی نیز مسئله بسیار مهمی است زیرا یکی از برنامه‌های دشمنان این نظام تغییر ذائقه فرزندان ماست که متأسفانه در برخی نقاط پیشروی‌هایی هم داشته است. هجوم رسانه‌ای، غرب‌زدگی، سواد خانوادگی، پیری جمعیت و ... حقایقی هستند که باید در این درس به آن پرداخته شود. هر چند در مطالعات اجتماعی و حتی در ادبیات فارسی هم باید دنبال شود اما ظرف اصلی این درس است. ارتباط با معاونت پرورشی در این درس بسیار ضروری است و ما باید با معاونت پرورشی هماهنگی محتوایی داشته باشیم زیرا این درس صرفاً با کتاب پیش نمی‌رود و بسته تربیتی آن باید فعالیت محور باشد. ما باید خود را برای متمم این درس آماده کنیم زیرا این بخش پایان کار ما نیست.
در این نشست شورای هماهنگی علمی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی علاوه بر مسؤولان و همکاران سازمانی، نمایندگانی از معاونت‌ها و بخش‌های مختلف حوزه ستادی نیز به صورت حضوری و یا مجازی حضور داشتند.
ارسال دیدگاه