پاهایی که روی مین می‌مانند
تهران (پانا) - اتوبوس قبل از عبور از مرز ایران توقف کوتاهی می‌کند. مسافران به سمت ساختمانی هدایت می‌شوند که روی آن نوشته شده «مرکز پیش‌آگاهی از خطرات مین و مواد منفجره». بعضی‌هایشان با پای مصنوعی و بعضی لنگ‌لنگان روی صندلی می‌نشینند.
به‌گزارش شهروند، بچه‌ها به کلاس‌های مخصوص خودشان هدایت می‌شوند. زن‌ها و مردها هم در کلاس‌های جداگانه‌ای. آنها که تجربه آسیب‌دیدن از انفجار مین را داشته‌اند، با دقت بیشتری به مربی‌ها گوش می‌کنند.
گاهی چند کلمه‌ای حرف می‌زنند و می‌گویند اگر سال‌ها پیش این آموزش‌ها را دیده بودند، شاید الان مجبور به تحمل جای خالی عضوی از بدن‌شان نبودند. ۱۵سال است که این کلاس‌ها به صورت روزانه برای تمام مسافران مرزی افغانستان که از مرز تایباد به افغانستان می‌روند، برگزار می‌شود؛
کلاس‌هایی که به گفته مرکز مین افغانستان آمار کشته‌شدگان ماهیانه این مین‌ها را از ۱۷۲نفر به ۴۰نفر کاهش داده است.
از سال ۲۰۰۵ ماهیانه ۱۷۲نفر از شهروندان افغانستان بر اثر برخورد با مین جان خود را از دست داده‌اند. روستاهای اشغال‌شده در دوران جنگ، جاده‌ها و دشت‌ها، و هرکجا که بعد از سال‌ها از اشغال نظامی و جنگ در افغانستان مین و مواد منفجره کاشته شده است، هنوز هم در این کشور قربانی می‌گیرد.
روستاهای متروکه و جاده‌های کم‌تردد و بسیاری نقاط دیگر در این کشور هنوز از مین پاکسازی نشده است. علاوه بر آن، بمب‌گذاری و حملات تروریستی در شهرها و مراکز شلوغ شهر همچنان جان شهروندان عادی و غیرنظامیان را تهدید می‌کند.
همه اینها بهانه‌ای بود برای اینکه کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ از سال ۱۳۸۴ مسئولیت آموزش شهروندان افغانستانی که از مرز ایران وارد افغانستان می‌شود را برعهده هلال‌احمر بگذارد.
«هادی رمضانی» رئیس شعبه هلال‌احمر تایباد می‌گوید: «مرز دوغارون فعال‌ترین منطقه مرزی برای آموزش شهروندان افغانستانی است. بیش از ۱۵سال است که هر روز برای مسافران تمام اتوبوس‌هایی که می‌خواهند وارد خاک افغانستان شوند، این آموزش‌ها را برگزار می‌کنیم.
این آموزش‌ها طبق توافق با اداره اتباع و همچنین مرکز مین کشور افغانستان ارایه می‌شود. همه مسافران باید قبل از خروج از مرز در این کلاس‌ها شرکت کنند و داشتن مهر شرکت در این کلاس‌ها روی برگه خروج آنها چک می‌شود.»
یک‌سال گذشته به دلیل شیوع کرونا تعداد مسافران مرزی کمتر از قبل شده است. با این حال، روزانه بین ۲۰ تا ۸۵ اتوبوس مسافربری از این مرز وارد کشور افغانستان می‌شوند و با توقف در دوغارون، در کلاس آموزش پیش‌آگاهی از خطرات مین و مواد منفجره شرکت می‌کنند.
قبل از خروج
مرکز پیش‌آگاهی از خطرات مین و مواد منفجره ساختمان مستقلی در مرزی دوغارون دارد. ۴ مربی هر روز در این مرکز به شهروندان افغانستان آموزش می‌دهند؛ کلیپ‌های کوتاه و عکس‌ها تصاویر این مین‌ها و مواد منفجره را به آنها نشان می‌دهد. «داوود مرغزاری» امدادگر ۳۳سالهای است که بیش از ۸سال از فعالیتش در هلال‌احمر تایباد می‌گذرد.
او می‌گوید: «مربی‌های این مرکز دوره‌های آموزشی‌ای زیرنظر اداره اتباع و کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ دارند. در این دوره‌ها مناطق پرخطر و نحوه مواجهه افراد با مواد منفجره و مین‌های خنثی‌نشده را به ما آموزش می‌دهند تا ما به شهروندان افغانستانی آموزش دهیم.
به این افراد تأکید می‌کنیم که به محض دیدن این مین‌ها و مواد منفجره با مراکز خنثی مین تماس بگیرند و خودشان از آن محل دور شوند.»
از شهروندان افغانستانی می‌گوید که سالهای گذشته به دلیل انفجار همین مین‌ها عضوی از بدن خود را از دست داده‌اند یا خانواده‌شان را: «در میان افرادی که در کلاس حاضر می‌شوند، تعداد زیادی را می‌بینیم که با عصا و ویلچر حرکت می‌کنند یا دست و چشم خود را از دست داده‌اند.
اغلب این افراد در کلاس از تجربه خود برای دیگران می‌گویند. همیشه می‌گویند اگر این آموزش‌ها را زودتر دیده بودند، شاید امروز دست‌وپایشان را از دست نمی‌دادند یا انفجار مین اعضای خانواده‌شان را از آنها نمی‌گرفت.
این آموزش‌ها در ۱۵سال گذشته تأثیر زیادی در کاهش تلفات و مصدومیت‌های ناشی از مین و مواد منفجره در افغانستان داشته است. در این مرکز دو مربی از اهالی افغانستان هم در کنار ما حضور دارند، چون مسافرانی که اینجا آموزش می‌بینند، ممکن است با آنها راحت‌تر ارتباط برقرار کنند.»
اسباب‌بازی‌های خطرناک
از ابتدای امسال تا پایان بهمن‌ماه ۲۲۰هزار و۶۶۷ نفر در کلاس‌های مرکز پیش‌آگاهی از خطرات مین و مواد منفجره شرکت کرده‌اند. کودکان در کارگاه‌های نقاشی و قصه‌گویی، آموزش‌های اولیه‌ای برای خطراتی که ممکن است تهدیدشان کند، می‌بینند.
آموزش‌های این مرکز تنها مربوط به آشنایی با مین‌های خنثی‌نشده نیست. «نصیراحمد تاجیک» که از آغاز فعالیت‌های مرکز به‌عنوان مربی در اینجا مشغول آموزش است، با لهجه افغانستانی می‌گوید: «مناطق مختلف کم‌خطر و پرخطر در افغانستان با سنگ‌چین‌های سبز و قرمز و… مشخص شده است.
ما به افراد هشدار می‌دهیم که وارد مناطق قرمز نشوند و هنگام نزدیک‌شدن به این مناطق باید چه کار کنند. شهروندانی هستند که سال‌ها پیش در کلاس‌ها شرکت داشتند و وقتی دوباره گذرشان به مرز دوغارون و این کلاس‌ها افتاده، می‌گویند که چطور با همین دوره کوتاه، متوجه علامت‌گذاری‌های مناطق پرخطر شده‌اند و خود و خانواده‌شان را نجات داده‌اند.»
مربیان به کودکان یاد می‌دهند هر وسیله‌ای که یک غریبه به آنها می‌دهد، می‌تواند خطرناک باشد، به‌خصوص اسباب‌بازی‌هایی که مواد منفجره در آن کار گذاشته شده است، یا هر بسته دیگری که باید به چشم شک به آن نگاه کرد: «خطر مین و مواد منفجره تنها در مناطق جنگ‌زده نیست.
گروهک‌های تروریستی در شهرها و مراکز شلوغ خرابکاری‌های زیادی می‌کنند که اگر افراد در این زمینه آموزش دیده باشند، شاید بتوانند به جلوگیری از انفجار و کشته‌شدن شمار زیادی از شهروندان کمک کنند. ما به مردم آموزش می‌دهیم که چه بسته‌هایی ممکن است مشکوک باشد و در مواجهه با این بسته‌ها باید چه کار کرد.»
مین‌های زمین‌های کشاورزی
بروشورهای آموزشی شکل مواد منفجره خطرناکی که ممکن است در مناطق جنگی باقی مانده باشند را به دست شهروندان افغانستانی که راهی کشورشان هستند، می‌رساند. تاجیک می‌گوید: «مردم اصلا با ظاهر مین‌های خنثی‌نشده و خمپاره‌ها آشنا نیستند.
افرادی که تجربه صدمه‌دیدن از این انفجارها را دارند یا روی این مین‌ها رفته‌اند یا با مواجهه با آن، مین و خمپاره‌ها را دستکاری کرده‌اند. ما با افرادی مواجه بودیم که گلوله خمپاره را دستکاری کرده‌اند و باعث انفجارش شده‌اند، یا سر این گلوله‌ها را برداشته‌اند که به‌عنوان ضایعات بفروشند.
مین‌هایی بودند که در زمین‌های کشاورزی کار گذاشته شده‌اند و در حین شخم‌زدن این زمین‌ها، ضربه و تکان شدید باعث انفجارشان شده است. آگاهی کوچکی از این مناطق پرخطر و نحوه روبه‌روشدن با آن در سالهای گذشته کمک کرده تا جان عده زیادی از شهروندان افغانستانی از خطر حفظ شود.»
ارسال دیدگاه