چه کسی مجوز تخریب تالاب خور‌بردستان‌ را صادر کرد؟

به‌گزارش ایران، اگر جنگل‌کاری ادامه بیابد بزرگ‌ترین جنگل‌کاری حرا را دیری‌ها به‌نام خود می‌زنند. اما رؤیای دیری‌ها تحقق نیافت، همزمان با تسلط ویروس کرونا، جاده‌ای خاکی قلب تالاب خوربردستان را شکافت و دیری‌ها را در شوک برد. این جاده راه دسترسی سایت پرورش لارو میگو را به دیر باز می‌کند. جاده‌ای که نه مجوز محیط‌ زیست را دارد نه سازمان آب منطقه‌ای را. استانداری بوشهر هم مسئولیت آن را نمی‌پذیرد. این جاده، هم راه ورود آب و سیلاب را به جنگل‌های حرا می‌بندد هم بستر رودخانه دلوار را تخریب می‌کند. حریم خوربردستان را هم زخم می‌زند. مرگ تدریجی را نیز برای رؤیای سبز جنگل‌های حرا دیر می‌نویسد.

هر جای دیر که دست می‌گذاری؛ درد می‌کند
مدتی است لودرها لرزه بر تن جنگل‌های حرای دیر‌ انداخته‌اند برای جاده کشی. سایت پرورش میگو، پیش از این با تخریب بخشی از ساحل ماسه‌ای دیر زخم اول را به محیط‌ زیست دیر زد. از وسعت ۸۰ کیلومتری ساحل شنی «بندر دیر» تنها ۱۸۰۰ متر باقی مانده است. سرمایه‌گذار با‌ وجود مخالفت محیط‌ زیست، توانست ۴ هکتار از آن را بگیرد و در دو هکتار کار را شروع کند. خاک را در منطقه باتلاقی و جزر و مدی دریا ریخت و سایت پرورش میگو را کلید زد. اعتراض دیری‌ها و ورود رسانه‌ها هم کاری از پیش نبرد. این سایت نه تنها آخرین نقطه ساحل ماسه‌ای- شنی دیر را دفن کرد، بلکه جنگل‌های حرا را تهدید می‌کند. اما این داستان تلخ بی‌پایان به همین جا ختم نشد و داستان جاده دسترسی دیری‌ها را دلنگران کرد.
حالا هرجای دیر که دست می‌گذاری درد می‌کند. چشم شهر به لکه سبز جنگل‌های حرا در خوربردستان است. خیابان‌های شهر با تابلوهای بزرگ از ریه‌های تنفسی بندر می‌گویند.

رضا پرتو سنگی دبیر شبکه زیست‌محیطی مردم‌نهاد بوشهر، خور دیر بین دیر-بردستان را یکی از مهم‌ترین خورهای دیر می‌داند که بیشتر درخت‌های حرای آن را مردم شهر کاشته‌اند. همین تلاش مردمی هم باعث شد تا دیر به‌ عنوان شهر تالابی استان شناخته شود. اما خوشحالی شهروندان خیلی ادامه پیدا نکرد. یک سرمایه‌گذار محلی توانست مجوز ۴ هکتار از حریم تالاب دیر را برای پرورش میگو از کارگروه ماده ۱۱ استانداری بگیرد. داستان به همین‌جا ختم نشد. سرمایه‌گذار بولدوزر به‌جان خور انداخته تا جاده دسترسی را از سایت پرورش میگو به دیر ببرد. به‌گفته پرتوسنگی زیرساخت‌های جاده انجام گرفته است. اگر جاده آسفالت شود، مسیر ورود آب به جنگل‌های حرا قطع و درخت‌ها خشک می‌شود.

پرتو اعتقاد دارد وقتی جاده، مسیر عبور و مرور ماشین‌ها به خور و جنگل‌های حرا را باز کند، پرندگان تالابی و حرایی منطقه برای همیشه می‌کوچند. به‌ گفته یکی‌ دیگر از فعالان محیط‌ زیست منطقه، سرمایه‌گذار سایت پرورش لارو میگو از هشت سال پیش به‌دنبال گرفتن مجوزهای سایت بود اما در سال‌های گذشته با او موافقت نشد. او در سال ۹۸ موفق می‌شود مجوز بخش‌های دولتی را بگیرد. منطقه‌ای که سایت پرورش میگو در آن ساخته شده باتلاقی است. حتی سرمایه‌گذار برای ساخت سایت مجبور به خاک‌ریزی در ساحل شد. این اقدام هم خلاف قوانین محیط‌ زیست و منابع طبیعی است! به‌ گفته این فعال با‌ وجود مخالفت محیط‌ زیست، استانداری طرح را به کمیسیون کارگروه ماده ۱۱ هوای پاک برد و مجوز ساخت سایت را به سرمایه‌گذار داد. این اتفاق به ناراحتی دیری‌ها منجر شد. هم کاشته‌های خود در جنگل حرا را از دست رفته می‌بینند، هم با توجه به حرکت آب به‌ سمت شهر، این ساخت وسازها را باعث هدایت سیلاب به‌ سمت شهر برمی‌شمرند. آنها طغیان سال ۹۵ ساحل دیر به سمت شهر را از خاطر نبرده‌اند؛ پدیده‌ای که دیری‌ها به آن سونامی می‌گویند اما کارشناسان از آن به «فیش» یاد می‌کنند. دیری‌ها در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گویند که مخالف توسعه شهر و سرمایه‌گذاری در ساحل نیستند. آنها حتی یادآوری می‌کنند که دیر ۷۰ کیلومتر خط ساحلی دارد، چرا باید سایت پرورش میگو در تنها تالاب شهری دیر ساخته شود؟ ۴هکتار از این منطقه در حالی به پرورش لارو میگو اختصاص داده شد که با تبدیل این منطقه به تالاب از اسفند ۹۸ هرگونه واگذاری اراضی این منطقه خلاف قانون بوده است.

طرح دهکده گردشگری در تالاب خوربردستان
شهرداری و شورای شهر هم نیم نگاهی به خوربردستان دارند. می‌خواهند طرح گردشگری دیر را در این منطقه اجرا کنند. اما سرمایه‌گذار پرورش لارو میگو، گوی رقابت را از مدیریت شهری ربود. قوانین محیط‌ زیست هر دو طرح را مخالف حفاظت از ساحل می‌داند؛ هم دهکده‌ گردشگری را، هم سایت پرورش لارو میگو را.
مهران پوسه رئیس شورای شهر دیر می‌گوید: «شهرداری و شورا به‌ دنبال اجرای طرح دهکده گردشگری در منطقه خور بودند، اما پرورش‌ لارو میگو در کارگروه زیربنایی با ریاست استاندار تصویب شد و هیچ کس هم از شورا نپرسید آیا این طرح با طرح دهکده گردشگری منافات دارد یا نه.» او از مخالفت تمامی اعضای شورای شهر دیر با سایت پرورش میگو خبر می‌دهد و اعتقاد دارد که این طرح به جنگل‌های حرا آسیب می‌زند. به گفته پوسه، شورای شهر دیر به فرمانداری و استانداری اعلام مخالفت کرده است.

مدیریت‌های جزیره‌ای در تنها تالاب شهری دیر
فرهاد قلی‌نژاد مدیرکل محیط‌ زیست بوشهر از مخالفت با طرح گردشگری در تالاب دیر خبر می‌دهد. محیط‌ زیستی‌ها مشغول مخالفت با مدیریت شهری برای اجرای این طرح بودند که سایت پرورش میگو گره‌بر‌گره انداخت. قلی‌نژاد از مخالفت محیط‌ زیست با ساخت سایت پرورش لارو میگو خبر می‌دهد و می‌گوید: «آب منطقه‌ای در کارگروه ماده ۱۱ اعلام کرد ۲ هکتار از ۴ هکتار واگذار شده خارج خور است. بنابراین مجوز سایت پرورش لارو داده شد.» او درباره ساخت جاده دسترسی هم می‌گوید: «جاده را راه و شهرسازی بدون مجوز سازمان حفاظت محیط‌ زیست ساخت. چون راه و شهرسازی اعتقاد دارد شهر در حریم وظایف سازمان راه و شهرسازی است.» به‌گفته قلی‌نژاد، متولی حریم خورها هم وزارت نیرو است. با وجود این، آن‌طور که قلی‌نژاد و احمد لاهیجان‌زاده معاون محیط دریایی کشور به «ایران» می‌گویند محیط‌ زیست، شکایت به مراجع قضایی برده‌ است. آنها هم اعتقاد دارند احداث این جاده، ورود سیلاب و روان‌آب‌ها را به جنگل‌های حرا قطع می‌کند و باعث از بین رفتن جنگل‌های ارزشمند منگرو (حرا) می‌شود.

آب‌منطقه‌ای بوشهر: ما مجوز نداده‌ایم
به‌گفته فرهاد قلی‌نژاد ساخت جاده دسترسی سایت پرورش لارو میگو مجوز آب‌منطقه‌ای را دارد، اما علی محمدی مدیرکل منابع آب بوشهر صدور مجوز از سوی آب‌منطقه‌ای را رد می‌کند. محمدی می‌گوید: «حریم خور در حوزه اختیارات محیط‌ زیست است، بنابراین محیط‌ زیست باید در این زمینه پاسخگو باشد.» محمدی هم از مخالفت آب‌منطقه‌ای با ساخت جاده دسترسی خبر می‌دهد و می‌گوید این جاده بستر رودخانه دلوار و حریم خور را به‌هم می‌زند. آب‌منطقه‌ای هم به‌ گفته محمدی برای حل مسأله دست به دامان مراجع قضایی شده و شکایت به قانون برده است. او می‌گوید: «برای جاده از ما استعلام نکردند و ما هم به‌دلیل آنکه طرح در بستر رودخانه دلوار بود، پیگیری قضایی کردیم.»

استانداری مجوز برای ساخت جاده دسترسی نداده
برخی کسانی که در این گزارش با آنها گفت‌و‌گو شده، مسئول مجوز ساخت سایت پرورش میگو و جاده دسترسی را استانداری می‌دانند. آنها از کارگروهی نام می‌برند که در استانداری تشکیل شده است، اما ستوده معاون استاندار بوشهر صدور مجوز جاده دسترسی از سوی استانداری را رد می‌کند. او البته می‌گوید: «اگر جاده‌ای احداث شده است حتماً همه مجوز‌های لازم را دارد.» حال این سؤال پیش می‌آید چه کسی مسئول ناامیدی و دلنگرانی یک شهر از بابت جنگل‌های حرا است؟ آیا صادرکنندگان مجوز به این مسأله توجه دارند که تخریب جنگل حرا چه لطمه‌ای به مشارکت‌‌های اجتماعی در بندر دیر می‌زند؟