2000 بیمار اوتیسم در استان اصفهان شناسایی شده اند

اختلال طیف اوتیسم را بیشتر می‌توان یک اختلال نورولوژیکی که خودش را در سال‌های اولیه رشد کودک نمایان می‌کند معرفی کرد. این اختلال در بیماران اوتیستیک باعث می‌شود مغز فرد مبتلا به اوتیسم نتواند در زمینه رفتارهای اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی به‌درستی عمل کند و مزاحم او برای یادگیری، چگونگی ارتباط و تعامل با دیگران به‌طور اجتماعی می‌شود. کودکان و بزرگسالان دارای اختلال طیف اوتیسم در زمینه ارتباط کلامی و غیرکلامی، مهارت‌های شناختی معمول، رفتارهای اجتماعی، فعالیت‌های سرگرم‌کننده و بازی دارای مشکل هستند.

علائم و نشانه های اوتیسم تا پیش از ۲ سالگی

اوتیسم در سال های اول زندگی خود را نشان می دهد؛ به صورتی که ۵۰ درصد والدین پیش از ۱۲ ماهگی و ۸۰ تا ۹۰ درصد والدین پیش از ۲۴ ماهگی متوجه علائم این اختلال در کودکشان می شوند. فرد مبتلا با چالش های رفتاری و اجتماعی زیادی رو به روست، مشکلاتی چون رفتارهای تکراری و عدم ارتباط با دنیای اطراف و نقایص گفتاری از این جمله هستند. علائم روشنتر اوتیسم در سنین بین ۲ تا ۳ سالگی خود را نشان می دهد، ولی محققین در حال بررسی و کار بر روی علائم تا پیش از ۱۸ ماهگی هستند و به نتایج تقریباً قابل استنادی دست یافته اند. مهمترین نکته در مورد کودکان اوتیستیک، تشخیص به هنگام این اختلال است تا بتوان با استفاده از تکنیک ها و رویکردهای استاندارد از دوره حساس رشد این کودکان نهایت استفاده را کرد و نقایص به وجود آمده توسط این اختلال را جبران یا پیشگیری کرد. به همین دلیل است که تشخیص به موقع برای کودک دارای اوتیسم حیاتی است. برای همین منظور والدین می بایست تا پیش از ۲ سالگی به علائم خاصی توجه کنند. البته برخی از این علائم ممکن است در کودکان دارای فرایند رشد عادی نیز دیده شود، ولی در کودکان مشکوک به اوتیسم به صورت حداکثری مشاهده می شود. این علائم عبارتند از: تا ۵ ماهگی هیچ لبخند اجتماعی یا رفتاری که نشان دهنده شادی در اثر ارتباط با دیگران باشد در کودک مبتلا به اوتیسم دیده نمی شود‌.
تا۶ ماهگی نمی خندد. تا ۶ ماهگی هیچ ارتباط چشمی در کودک مشاهده نمی شود و یا به صورت کاملاً محدود وجود دارد. تا ۸ ماهگی توجهی به بازی های دالی یا داکی ندارد و از آن لذت نمی برد. تا ۹ ماهگی هیچ آوا و صدایی وجود ندارد و همچنان کودک بدون لبخند است و ارتباط غیر کلامی نیز وجود ندارد. در این سن کودک آوا و یا حالات چهره دیگران را نیز تقلید نمی کند. تا ۱۲ ماهگی هیچگونه علامتی برای برقراری ارتباط غیر کلامی مانند اشاره برای درخواست کردن یا نشان دادن ندارد. تا ۱۲ ماهگی کودک هیچگونه پاسخی به نام خود نمی دهد. تا ۱۲ ماهگی برای آرامش و یا رفع نیاز به دنبال پدر و مادر خود نمی گردد. تا۱۶ ماهگی کودک هیچ کلمه ای نمی گوید. تا۱۸ ماهگی به صورت معمول بازی نمی کند. تا۲۴ ماهگی کودک هیچ جمله معنی دار دو کلمه ای نمی گوید و در نهایت هرگونه پسروی در مهارت گفتاری، اجتماعی و ارتباطی بعد از یک تا دو سالگی از علائم اوتیسم زیر ۲سالگی محسوب می شود.

نشانه های اختلال طیف اوتیسم(پس از ۲ سالگی)

بیشترین احتمال تشخیص در کشور ما در مقطع سنی ۲ تا ۵ سال یا به اصطلاح تا پیش از دبستان صورت می پذیرد. بر اساس فرمت استانداردی که dsm۵ برای متخصصان مشخص کرده است برای تعین سطح اختلال طیف اوتیسم پزشکان و روانشناسان بایستی دو مورد را در نظر بگیرند:
توانایی ارتباطات اجتماعی کودک و رفتار ها و علایق محدود و تکراری او.
هرچه سطح پایین تر باشد کودک به پشتیبانی کمتری نیاز پیدا می کند. به عنوان مثال افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم سطح یک علائم خفیف تری دارند و ممکن است نیاز به پشتیبانی کمتری داشته باشند. مبتلایان به اختلال طیف اوتیسم سطح ۲ و۳ علائم متوسط تا شدید داشته و نیاز به پشتیبانی به مراتب بیشتری دارند. اگرچه dsm توضیحات دقیقی را در مورد طیف اوتیسم ارائه می کند اما این توضیحات کامل نیستند و هیچگونه راهنمایی در مورد نوع خاص پشتیبانی که ممکن است کودک نیاز داشته باشد ارائه نمی کند. برخی افراد نیز به وضوح در هیچکدام از این ۳ سطح قرار نمی گیرند و از طرفی اختلال طیف اوتیسم ممکن است با گذر زمان تغییر یافته و شدید تر شود.

با این توصیفات در خصوص مشکلات خانواده های دارای کودکان اوتیسم در دوران کرونا، با محسن الماسی رییس اداره کل آموزش و پرورش استثنایی استان اصفهان گفت و گو داشتیم.

محسن الماسی به پانا گفت: اداره بهزیستی استان تعداد ۲۰۰۰ معلول اوتیسم را به اداره کل استثنایی معرفی کرده که ۱۸۰ نفر از آن ها زیر نظر اداره آموزش و پرورش استثنایی هستند و بحث آموزش برای آن ها پیگیری می شود.
وی درادامه افزود: آموزش بچه های اوتیسم دو زیر بنای اصلی و پیش نیاز دارد، اولین زیر بنا بحث ارتباط است. یعنی اینکه دانش آموز اوتیسم بتواند ارتباط خوبی با معلم بگیرد. زیر بنای بعدی فرمان پذیری است که بچه های اوتیسم در این دو مورد مشکل دارند. برای بچه هایی که در زمان ورود به مدرسه هستند مشکلاتی وجود دارد که البته به دلیل بازگشایی زودهنگام مدارس توانستیم بحث مشکل ارتباط و فرمان پذیری را تا حدی کاهش دهیم.

الماسی تصریح کرد: محتوای مورد نیاز این دانش آموزان در فضای مجازی آموزش داده می شود و در صورتی که شرایط کرونا متعادل تر شود سعی می کنیم شرایط حضور بچه ها را با رعایت پروتکل های بهداشتی فراهم کنیم.
وی در ادامه گفت: مهمترین نقطه ضعف آموزش مجازی برای این دانش آموزان بحث توانبخشی است. این دانش آموزان نیاز به توانبخشی تخصصی دارند. مادر دانش آموز به اندازه کافی در مورد بحث توانبخشی اطلاعات ندارد که بتواند با کودک اوتیسم کار کند و اگر شرایط آموزش حضور دانش آموز در مراکز توانبخشی وجود داشته باشد، آنقدر هزینه های آن زیاد است که بسیاری از خانواده هایی که معلول اوتیسمی دارند از تامین پرداخت مخارج آن عاجز هستند.

الماسی افزود: فرآیند های توانبخشی مستلزم زمان است و مانند آن نیست که بگوییم فرد برای ۱۰ روز روزی یک کپسول بخورد تا بهبود پیدا کند. باید مداوم باشد تا تاثیر گذار شود. همچنین باید به سن طلایی کودک توجه کرد و نیاز های توانبخشی در پایه های اول که هنوز اندام بچه شکل نگرفته است و از فعالیت هایی که باعث به کارگیری اندام دانش آموز می شود و آن را تقویت می کند، بتوانیم استفاده کنیم تا مشکلات جسمی این دانش آموزان به حداقل برسد.

وی توضیح داد: مشکل دیگر این دانش آموزان این است که چون در فضای مجازی امکان ارتباط نیست و برای توانبخشی نیاز به حضور فیزیکی دانش آموز است و دانش آموز باید با یک مربی کار کند، به خاطر کمبود نیروی انسانی امکان دادن همه خدمات در مدارس وجود ندارد و خانواده ها مجبورند از خدمات بیرون از مدرسه استفاده کنند. همچنان که ذکر شد هزینه های توانبخشی بسیار گران است و در صورتی که بخواهیم فرایند توانبخشی ادامه دار باشد فشار اقتصادی بسیار زیادی به خانواده ها وارد می شود.

وی در ادامه گفت: مقاطع که دانش آموزان اوتیسیم در آن تحصیل می کنند به صورت ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم است.

الماسی تاکید کرد: تنها مجموعه ای در کل کشور هستیم که پایه پیش دبستانی جزو پایه های اجباری است که دانش آموز حتما باید آن پایه را گذرانده باشد تا بتواند وارد مدرسه شود و از ۲ سالگی اطلاعات لازم به خانواده ها برای توانمندسازی دانش آموزان اوتیسمی داده می شود، که این خود باعث می شود اطلاعات ما در خصوص کودک اوتیسمی در بدو تولد افزایش داشته باشد و ما بتوانیم به دانش آموزان آموزش های حرکتی و عضلانی مورد نیاز را بدهیم که وقتی کودک مبتلا به اوتیسم وارد مدرسه می شود خیلی از مشکلاتش کمتر می شود.

رییس اداره کل آموزش و پرورش استثنایی اصفهان افزود: ممکن است دوره پیش دبستانی برای یک کودک سه ماه باشد و برای دانش آموز دیگر سه سال، که این بستگی به دانش آموز داد که چه زمانی بتواند مهارت های مورد نیاز را برای ورود به پایه اول به دست آورد.

وی تاکید کرد: خانواده ها باید این بیماری را بپذیریند. مانند هر بیماری جسمی دیگری که ممکن است برای فرد اتفاق بیفتد، و نیاز به درمان دارد و اگر به موقع درمان شود، می تواند از ضایعات بعدی جلوگیری کند. خانواده حتما با مراجعه به اداره استثنایی، هم از خدماتی که اداره استثنایی به این دانش آموزان می دهد بهره مند شوند و هم به توانبخشی کودکان خود کمک کنند. همچنین در بحث خدمات درمانی مانند یارانه های دولتی، به خانواده ها کمک شود و آموزش نیز به موقع انجام شود، تا دانش آموزان سن طلایی آموزش را از دست ندهند و در ادامه تحصیل دچار توقف و ترک تحصیل نشوند.