سنت‌شکنی کنیم؛ یلدا در خانه بمانیم
تهران (پانا) - مراسم شب یلدا که هر سال فرصتی برای تجدید صله رحم به شمار می‌رفت امسال به بزرگ‌ترین تهدید سلامت مردم ایران تبدیل شده است که می‌تواند خطر چند برابر شدن آمار ابتلای کرونا و فوتی‌های کرونا را رقم بزند چرا که بنا به گفته مسئولان وزارت بهداشت دورهمی‌های خانوادگی در افزایش مبتلایان و فوتی‌های کرونا سهم 51 درصدی دارد.
مسئولان وزارت بهداشت و جامعه پزشکی در روزهای اخیر و در آستانه شب یلدا(۳۰ آذرماه) در اظهارات جداگانه‌ای، از مردم درخواست کرده‌اند تا امسال، هر دورهمی، مهمانی فامیلی و دوستانه را به مناسبت «شب یلدا» به روزهای پساکرونا موکول کنند تا فهرست مرگ‌های کرونایی به روزهای اوج خود بازنگردد. بنابراین هر چند دورهمی‌های شب یلدا یکی از ایرانی‌ترین آیین‌های ما ایرانیان است اما باتوجه به شیوع ویروس کرونا اگر می‌خواهیم کام خود و اطرافیانمان را تلخ نکنیم بهتر است امسال از خیر دورهمی‌های این شب بگذریم. محمدرضا ایمانی، روانشناس اجتماعی در گفت‌وگو با پانا درخصوص سنت‌شکنی برگزاری مراسم شب یلدا در سال جاری با توجه به شیوع بیماری کرونا اظهار کرد: «مساله‌ای که به طور جدی می‌توان تاکید کرد این است که آداب، رسوم، باورها و اعتقادات و مراسمی که مرسوم است فقط مختص کشور ما نیست و باید توجه کرد که این مراسم برای چه موضوعی برگزار می‌شود؟ اگر به اصل برگزاری مراسم دقت کنیم، می‌بینیم این مراسم‌ها به شکرانه اتفاقات خوب، سلامتی و ارتباطات اجتماعی سالم و حفظ آداب و رسوم برگزار می‌شود.»
این روانشناس اجتماعی با بیان اینکه منشا برگزاری مراسم‌های آیینی همچون شب یلدا از سلامت روح و روان و جسم نشأت می‌گیرد، گفت: «برگزاری مراسم‌های آیینی به پاسداشت نعمت‌های بی‌شماری است که خداوند متعال در اختیار بشر قرار داده است. وقتی اصول اولیه مراسم را برای پایداری روابط اجتماعی رعایت کنیم یعنی حفظ کردن سلامت خود و دیگران. برای پایداری روابط اجتماعی می‌توانیم دو سال تحمل کنیم و از دور با اطرافیان خود در ارتباط باشیم چون احتمال دارد بر اثر این رفت و آمدها و در کنار هم بودن‌ها موجب شویم عزیزان خود را از دست بدهیم.»
این مدرس دانشگاه ادامه داد: «هیچ کسی نمی‌خواهد که عزیز خود را از دست دهد و مراسم جشن به مراسم عزا تبدیل شود. آنهم در مراسمی که حتی نمی‌توانیم بخاطر ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هایی که وجود دارد، حضور داشته باشیم. بنابراین اگر فرد به حفظ وضعیت پایدار سلامت خود و به حفظ روابط اجتماعی فکر کند، دست به رفتارهای پر خطر نمی‌زند.»
آیا برگزاری مراسم شب یلدا به اتفاقات تلخی که پیش می‌آید، می‌ارزد
وی اضافه کرد: «همه می‌خواهیم حال خوب و یک شب خاطره‌انگیز داشته باشیم و مراسم‌هایمان به بهترین نحو ممکن برگزار شود اما آیا در اوضاع کرونا برگزاری مراسم به ما کمک می‌کند؟ ممکن است برخی بگویند ماسک می‌زنند و کنترل می‌کنند اما آیا برگزاری مراسم شب یلدا به اتفاقات تلخی که پیش می‌آید، می‌ارزد؟»
دکتر ایمانی با اشاره به مسئولیت اجتماعی در شرایط کرونا اظهار کرد: «مساله دیگری که باید به آن توجه کرد مسئولیت اجتماعی است. ما در قبال خود به عنوان سرمایه اجتماعی (پدر، برادر، خواهر، مادر و یک فرد در جامعه) مسئولیت داریم. یک فرد در برابر خود و خانواده‌اش مسئولیت دارد. از طرفی به عنوان یک کارمند یا کارگر که در جامعه زیست می‌کند و تعهداتی دارد نیز مسئولیت اجتماعی دارد.»
با پذیرش مسئولیت اجتماعی از هزینه‌هایی که ناشی از بیماری کرونا است، جلوگیری می‌کنیم
این روانشناس اجتماعی در ادامه با بیان اینکه اگر مسئولیت اجتماعی را بپذیریم و به حفظ سلامت خود فکر کنیم به پایداری خانواده کمک کرده‌ایم، گفت: «بنابراین با پذیرش مسئولیت اجتماعی از مشکلاتی که ممکن است در آینده برای خانواده پیش آید، جلوگیری و صیانت می‌کنیم. از طرفی با پذیرش مسئولیت اجتماعی از اینکه یک مجموعه، اداره، کارخانه و شرکت فرد موثر خود را از دست بدهد صیانت می‌کنیم ضمن اینکه ما در قبال کادر درمان هم مسئولیت داریم و با پذیرش مسئولیت اجتماعی از هزینه‌هایی که ناشی از بیماری کرونا برای کشور است، جلوگیری می‌کنیم.»
وی خاطرنشان کرد: «نگاه ما، نگاه گذشته‌محور است یعنی برای اتفاقاتی که می‌توانست بیفتد اما نیفتاده تاسف می‌خوریم اما نگاه نمی‌کنیم به آینده‌ای که ممکن است چه فرصت‌هایی را از دست بدهیم یا فرصت‌هایی را به دست بیاوریم. اگر فرصت‌ها و پایداری را برای خود و خانواده‌مان می‌خواهیم پایه اصلی آن سلامتی است که باعث می‌شود هم جسم سالم داشته باشیم و هم روح و روان سالمی داشته باشیم.»
فشارهای روانی خانواده‌های داغدار از کرونا تا مدت‌ها باقی می‌ماند
ایمانی به خانواده‌های داغدار در ایام کرونا اشاره کرد و گفت: «افرادی که فردی را درون خانواده از دست می‌دهند فشارهای روانی و استرس‌های کشنده‌ای وارد شریان حیاتی خانواده آنها شده است. فرزندان، همسر و اقوام در سوگی عمیق، سخت و تلخ قرار می‌گیرند و از آنجا که مراسم ختم برگزار نمی‌شود، خانواه‌ها تخلیه روانی نمی‌شوند و این مساله باعث شده تا استرس و اضطراب‌هایی که درون خانواده اتفاق می‌افتد، عمیق باشد و تا مدت‌ها با آنها بماند.»
وی تصریح کرد: «از لحاظ روانشناسی وقتی با ترس و استرس و ناراحتی مواجه هستیم، باید بدانیم همه این موارد منشا درونی دارد. یعنی ما نمی‌توانیم اندازه بگیریم که چه میزان ترس در مرد یا زن وجود دارد و فقط در مراجعات روانشناسی با آنان است که متوجه می‌شویم خواب از چشمانشان رفته، پرخاشگر شده و ناهنجاری‌های رفتاری دارند. همه اینها از کجا ناشی می‌شود؟ اگر همه مسئولیت‌پذیر باشیم و مسئولیت اجتماعی خود را بپذیریم و نگاه پیشگیرانه داشته باشیم قول می‌دهم بیماری کرونا در فرصت کوتاهی رخت بر بندد و زنجیره شیوع آن قطع شود.»
این استاد دانشگاه تاکید کرد: «اگر نگاه خودخواهانه درباره برخورد با بیماری کرونا داشته باشیم، هم به لحاظ روانشناسی اجتماعی و جامعه شناسی باید گفت ملتی به جد منفعت طلب و خودخواه شده‌ایم که همه چیز را برای خودمان می‌خواهیم حتی اگر به قیمتی باشد که حقوق دیگران هم تضییع شود. این سوال‌ها در ذهن متبلور می‌شود که چرا اینگونه شده‌ایم؟ چرا همبستگی اجتماعی ما از بین رفته است؟»
وی گفت: « در ایامی که بیماری کرونا شیوع پیدا کرده و این ایام می‌تواند فرصت مغتنمی برای پایداری روابط زناشویی و بروز عواطف و احساسات و حل مسایل درون خانواده باشد و گفتمان درون خانواده شکل بگیرد، تبدیل به چالش‌ها خشونت‌ها و درگیری‌ها شده است و امروز بچه‌هایی در خانواده‌ها وجود دارند که تحت تاثیر شکنجه‌های روانی والدین خود قرار گرفته‌اند چرا چون والدین مسایل آموزشی را بلد نیستند. بنابراین این مسایل همچون زنجیره به هم متصل هستند که اگر برای هر بخش برنامه‌ریزی شود، اتفاقات خوبی شکل می‌گیرد.»
مراسم شب یلدا را مختصر برگزار کنیم
این روانشناس اجتماعی تاکید کرد: «بنابراین نتیجه مواردی که مطرح شد این است که می‌توانیم مراسم شب یلدا را خیلی مختصر و شایسته برای خودمان در کنار اعضای خانواده برگزار کنیم. لزوما این نیست که ارتباط فیزیکی داشته باشیم بلکه امروز از طریق ارتباط تصویری از تلفن‌های همراه می‌توان با اقوام و اعضای خانواده همنشینی شب یلدا را برگزار کرد. مهم این است که قلب‌ها و افکارمان در کنار هم معنی پیدا کند و همبستگی شکل بگیرد و تخلیه روانی اتفاق بیفتد و در نتیجه مناسبات اجتماعی تصحیح شود.»
وی خاطرنشان کرد: «یکی از خصوصیات مراسم شب یلدا این است که افراد را باهم آشتی می‌دهد اما ما صورت مساله برگزاری این مراسم را در آجیل و خوراکی خلاصه کرده‌ایم اما به اصل موضوع که روابط اجتماعی و اصلاح رفتارها است توجه نمی‌کنیم.»
ارسال دیدگاه