نرخ فرونشست زمین در استان اصفهان۳۵ سانتی متر در سال تخمین زده شده است

منصور شیشه فروش، مدیر کل ستاد مدیریت بحران استان اصفهان در گفت و گو با پانا گفت: به علت دوره های خشکسالی در کشور، کم بارشی در چند سال گذشته، مصرف آب های زیرزمینی از سفره های آب زیرزمین خیلی زیاد شده است. زیرا بخش های مختلف مثل بخش صنعتی و کشاورزی، برای شرب و دیگر مصارف از این آبهای زیرزمینی استفاده کرده اند. استفاده نامتعارف از این سفره های آب زیرزمینی منجر به فرونشست زمین در طی سالیان اخیر شده است.

او تاکید کرد: اثرات فرونشست زمین در نقاط مختلف استان پیدا شده است. به عنوان مثال خانه های ساخته شده در شهر دامنه به صورت ناگهانی ترک برداشت. بعد از بررسی مشخص شد که برداشت بی رویه از سفره های آب زیرمینی آن منطقه باعث این اتفاق شده است. یک طرح مطالعاتی در آن ناحیه صورت گرفت و ناحیۀ خطر شناسایی شد و بازسازی خانه ها یا انتقال خانه ها از منطقه پرخطر به منطقه امن در دستور کار قرار گرفت و اجرا شد.

وی در ادامه افزود: میزان کسری مخزن آب در شبکه های آب زیرمینی توسط سازمان آب منطقه ای بررسی شد و توسط چاه های ایزومتریک مورد بررسی قرار گرفت. ۳۵ دشت مطالعاتی در استان وجود دارد که فقط از هشت دشت آن می توان به عنوان دشت آزاد یاد کرد و از دیگر دشت ها نمی توان آب برداشت کرد و شرایط آن ها بحرانی اعلام شده است. در این دشت ها متوسط افت آب های زیرزمینی ۸ سانتی متر است.

شیشه فروش تصریح کرد: راهکارهایی برای جلوگیری از مسئله فرونشست وجود دارد. جلسات اضطراری برای مبحث فرونشست زمین گرفته شد و از سازمان زمین شناسی خواسته شد تا پایش این فرونشست را انجام دهد. ۵ تیم عملیاتی سازمان زمین شناسی وارد استان شدند و بررسی و پایش کردند و قرار است که بیست و چهار ایستگاه جی-پی-اس را در مناطق مختلف مستقر بکنند با هدف بررسی نرخ فرونشست زمین. سازمان نقشه برداری کشور هم مطالعات نرخ فرونشست زمین را در دشت مهیار مطالعه کرده است. شرکت آب منطقه ای نیز موظف شد کارگروهی عملیاتی را در جهت پیشگیری و کنترل فرونشست زمین در استان ایجاد کند.

وی در ادامه گفت: جلساتی به نام شورای حفاظت از منابع آب تشکیل شده در استان و شهرستان که به صورت مرتب، ماهیانه تشکیل جلسه می دهد. به عنوان طرح تعادل بخشی منابع آب کارهای مهمی صورت گرفته است از جمله پر و مسدودسازی چاه های غیر مجاز. ۶۴ گروه گشت و بازرسی، دشت های استان را بررسی و چاه های غیر مجاز را شناسایی می کنند و با همکاری قوه قضایه و اخذ حکم نسبت به پر کردن آنها اقدام می کنند.

او بیان کرد: از سال ۹۸ تا به حال حدود ۱۱۲۰ چاه مسدود شده است. اصلاح و تعدیل پروانه های بهره وری چاه ها برای کشاورزان و صنایع صورت گرفت. از سال گذشته تا به حال بیش از ۳۵۰۰ چاه تعدیل شد. نصب کنتورهای هوشمند در چاه ها نیز صورت گرفته است که با توجه به ظرفیت برداشت از چاه، از برداشت بیش از ظرفیت و غیرمجاز جلوگیری به عمل آورده می شود. از سال گذشته تا به حال بیش از ۹۰۰ کنتر بر روی چاه های استان نصب شده است. ادوات و ابزار آلات غیر مجاز حفاری شناسایی و توقیف می شوند که از سال گذشته تا به حال حدود ۷۰۰ عدد از این ابزارآلات توقیف شده است.

وی افزود: به تمامی دستگاه ها اعلام کردیم که نسبت به تاب آوری سیستم ها و تأسیسات خودشان در برابر فرونشست زمین اقدام کنند. به عنوان مثال، شرکت های آب، گاز، برق و ... تأسیسات خود را در مناطق پرخطر تاب آور کنند. به دستگاه هایی که قصد توسعه دارند، اعلام کردیم که قبل از انجام هرگونه عملیات به شرکت آب منطقه ای و مرکز تحقیقات راه و شهرسازی مراجعه کنند و از محدوده هایی که تحت تأثیر فرونشست زمین هستند اطلاع یابند. همچنین به جهاد کشاورزی اعلام کردیم راهکار های صرفه جویی در مصرف آب را در بخش های مختلف اعلام کند. جهاد کشاورزی اعلام کرده است: در ۱۲۰ هزار هکتار زمین، اجرای روش های نوین آبیاری انجام شده است و بیش از ۲ هزار گلخانه توسعه داده شده است.

مدیر کل بحران اصفهان تاکید کرد: در بخش صنعت هم به صنایع ابلاغ کردیم که موظفند خودشان را از منابع آب جاری جدا کنند و از پسآب استفاده کنند و همچنین روش های بازچرخانی آب داشته باشند. در فضای سبز به شهرداری ها اعلام کردیم که آب فضای سبز را از آب شرب جدا کنند که خوشبختانه در تمامی شهرداری های شهر اصفهان این اقدام صورت گرفت. این اقدام در ۱۰۸ شهر از استان اصفهان نیز انجام شده است. همچنین به شهرداری ها اعلام کردیم گونه های گیاهی زیرکشت به شوری و خشکی مقاوم باشند. پنجاه درصد از شهرداری ها، سیستم های مدرن آبیاری را اجرا کردند و پنجاه درصد دیگر نیز در حال پیگیری است. در بخش شرب هم به تمامی مشترکین اعلام کردیم که مصرف بهینه آب را در دستور کار خود قرار دهند. به ادارۀ آبخیزداری هم اعلام کردیم که در تمامی مناطق طرح های آبخیزداری را انجام دهد. سال قبل ۳۵ طرح و امسال قرار است ۱۳ طرح آبخیزداری انجام شود و با هدف تزریق آب به سفره های آب زیرزمینی و پیشگیری از سیلاب این اقدامات در حال انجام شدن هستند.

شیشه فروش در ادامه تصریح کرد: به وزارت نیرو و شرکت آب منطقه ای هم گفته شده که تسریع در تأمین آب حوزۀ زاینده رود را انجام دهد. در اینجا از وزارت نیرو درخواست می کنیم برای جلوگیری از تشدید آثار فرونشست زمین رودخانۀ زاینده‌رود باید همیشه آب داشته باشد. بنابراین وزارت نیرو باید حق آبه های زیست محیطی و حق آبه های تالاب گاوخونی و حق آبه های زاینده رود را بدهد. وزارت نیرو باید در طرح های تأمین آب حوزۀ زاینده رود تسریع کند و از نهادهای ذیربط درخواست داریم نسبت به احیای تالاب گاوخونی اقدام کنند. هم اکنون چهار درصد از تالاب گاوخونی آب دارد که می تواند تهدیدی برای بیش از پنج استان باشد. یعنی می تواند در استان های اصفهان، قم، یزد، سمنان، مرکزی و تهران، منبع گرد و غبار باشد.

خبرنگار : حسن تقیان