روحانی و ظریف «کار تمام‌نشده» را به سرانجام می‌رسانند

علی صوفی در ارزیابی خود از تصویب ضربتی یک طرح در مجلس و شورای نگهبان و ابلاغ قانون راهبردی لغو تحریم‌ها به رئیس‌جمهوری، و نیز بیانیه دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی درباره این قانون، در حالی که رئیس شورای عالی امنیت ملی مخالفت خود را با این قانون از پیش اعلام کرده بود، به پانا گفت: «در یک مقطع زمانی خاصی هستیم، انتخابات مجلس در سال گذشته برگزار شد و کاملاً به گونه‌ای بود که اساساً رقابتی وجود نداشت. یکسری کاندیداها از رانت استفاده کردند و با حداقل رای نسبت به تمام انتخابات پیش از آن، وارد مجلس شدند؛ بنابراین طبیعی است که نتیجه چنین انتخاباتی، مجلس کارآمدی نخواهد بود، چون افراد کارآمد از صحنه رقابت به صورت جنایی حذف شدند و از صحنه رقابت کنار گذاشته شدند. این مجلس هنوز هم از رانت جناحی خود استفاده می‌کند و ما می‌بینیم که به صورت بی‌سابقه‌ای یک قانونی تصویب می‌شود و بلافاصله تایید می‌شود و معلوم نیست که اصلاً مجال بررسی داشته است!. حتی اگر هم می‌خواستند از رو بخوانند، بیش از این طول می‌کشید. بالاخره باید جلسه‌ای تشکیل می‌شد، قانون را می‌خواندند، نقد می‌کردند، اما در این مورد مشاهده می‌کنیم که اصلاً زمان معنا نداشته است و کاملاً یک کار تشریفاتی صورت گرفته است.»

برخی فکر می‌کنند انتخابات ۱۴۰۰ را باخته‌اند

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب ادامه داد: «در این مقطع، انتخابات ۱۴۰۰ را هم پیش رو داریم؛ همان جریانی که انتخابات مجلس گذشته را به آن شیوه پیروز شد، کاملاً خیالش راحت بود که به همان شیوه انتخابات آینده را هم خواهد برد. جریان مقابل برای حضور در انتخابات کاملاً بی‌انگیزه است و مردم هم به دلیل نارضایتی‌هایی که پیش آمده و به خاطر تنگناهای معیشتی، خنثی هستند، اینگونه فکر می‌کردند و کاملا خیال‌شان راحت بود که این دو عامل مهم از پیش روی آن‌ها برداشته شده و انتخابات را پیروز می‌شوند. اما ناگهان اوضاع تغییر کرد؛ انتخابات آمریکا برخلاف پیش‌بینی همین جریان، چرخشی کرد و ترامپ ناگهان سقوط کرد. این سقوط به شدت در جامعه ایران اثر گذاشت. جامعه ایران با توجه به تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی، به شدت نسبت به تغییر و تحولات آمریکا واکنش نشان می‌داد، به ویژه ترامپ که عامل فشار حداکثری و این تحریم‌ها بود. هم بازار واکنش نشان می‌داد و هم جامعه. در این فضا ناگهان یک جرقه امیدی زده شد و به نظر رسید که این وضعیت می‌تواند تغییر کند. طبیعی هم بود به هر حال باب مذاکره باز می‌شود، دولت دوباره ابتکار عمل را در دست می‌گیرد، به ویژه اینکه یک پیشینه موفقی هم در مذاکرات داشته و تیم موفقی هم در این زمینه دارد. بنابراین با همه انتقاداتی که به دولت می‌شد، همه امیدوار هستند در این زمینه دولت تاثیرگذار باشد و در فرصت کم باقیمانده کار را تمام کند. در نتیجه همین وضعیت می‌تواند در ۱۴۰۰ هم اثر بگذارد. همین شرایط است که باعث شده اینها فکر کنند یک انتخابات برده را از دست خواهند داد. مثل همان اتفاقی که در سال ۷۶ افتاد، همان زمان هم جریان راست فکر می‌کردند که پیروز انتخابات خواهند شد و رقیبی ندارند، اما ناگهان مردم آمدند و اوضاع را تغییر دادند. الان هم طیف راست که کاملاً همین احساس را کرده بودند و حتی داشتند کابینه را هم می‌چیدند، ناگهان اوضاع برایشان تغییر کرد و آن‌ها احساس می‌کنند انتخابات را باخته‌اند یا ممکن است ببازند.»

می‌خواهند از مجلس هم به عنوان ابزار استفاده کنند

استاندار سابق گیلان در دولت اول و وزیر سابق تعاون در دولت دوم اصلاحات در همین راستا افزود: «بنابراین به تکاپو افتادند و اینجا کاملا دیده می‌شود که تحرکات سیاسی شروع شده است. ابزارهایی هم در اختیار دارد. مگر این جریان از شورای نگهبان به عنوان یک ابزار استفاده نکرد که این مجلس را تشکیل داد؟ همین جریان می‌خواهد از مجلس هم به عنوان ابزار استفاده کند. در حالیکه اگر رویکرد در یک فضای تعامل و هماهنگی باشد، می‌توان از هر کدام از این ابزارها در جای خودش برای دستیابی به منافع ملی استفاده کرد، یعنی دولت، مجلس و سایر قوا باید در مقابل طرف مذاکره‌کننده یکی فشار بیاورد، یکی شعار بدهد و یکی نرمش نشان دهد بتوانند مدیریت کنند اما کاملا مشخص است که به این صورت نیست.»

درباره یک موضوع رئیس شورای عالی امنیت ملی یک نظر دارد و دبیر شورا نظر دیگری!؟

استاندار سابق کهگیلویه و بویر احمد در دولت اول آیت‌الله هاشمی رفسنجانی درباره بیانیه دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی نیز گفت: «اقدام آقای شمخانی هم بسیار بحث برانگیز است. چطور ممکن است رئیس‌جمهور و مجموعه وزارت امور خارجه که صاحب نظر هستند در رابطه با این موضوع یک نظر داشته باشند و دبیر شورای عالی امنیت ملی یک نظر دیگر داشته باشد؟! بیانیه دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، بسیار ابتدایی و حتی از نظر ادبیات هم شکل و شمایل درستی نداشته و به نظر می‌رسید فقط خواسته‌اند دفع مقدر کنند، چیزی بنویسند و سریع منتشر کنند، یا تحت فشار قرار گرفتند که خودتان بیایید عکس‌العمل نشان دهید. چنین تصمیماتی باید در سطح رهبری گرفته شود ولی به یکباره شورای عالی امنیت ملی اعلام می‌کند که با ما هماهنگ شده است. همین اقدام تاثیر منفی داشته است، امید مردم داشت افزایش پیدا می‌کرد، این موضوع متاسفانه به امید مردم ضربه زده است.»

علی صوفی گفت: «آن‌ها هم همین را می‌خواهند. می‌خواهند که مردم نسبت به آینده امیدوار نباشند. یا نه اگر قرار است مذاکره انجام شود، این مذاکره را اجازه ندهند این دولت برگزار کند و خودشان در دولت بعدی، که خودشان هستند، برگزار کنند! ولی اصلا معلوم نیست که در دولت بعدی آنها باشند. ارزیابی من این است که این اقدام، یک کار کارشناسی نیست. می‌خواهیم بگوییم که مجلس هستند، حق دارند قانون تصویب کنند، در این مسائل حساس دخالت کنند، تصمیم بگیرند، اما اگر این فضا نبود، شاید اصلاً این مقدار حساسیت ایجاد نمی‌شد. اگر آن امید در مردم ایجاد نمی‌شد و جامعه و اقتصاد به آن حساسیت نشان نمی‌داد، شاید خیلی مسئله مهمی نبود. اگر در یک شرایط دیگری چنین تصمیمی گرفته می‌شد، اگر ما در بحبوحه مذاکره نبودیم، شرایط کنونی طور دیگری بود. بالاخره یک فضای مذاکره‌ای باز شده است، فضایی که طرفین منتظر آن بودند، آن‌ها نتوانسته بودند از آن فشار حداکثری، نتیجه‌ای را که انتظار داشتند بگیرند و ما هم نتوانستیم، فشار را از روی دوش مردم برداریم. الان کل حاکمیت احساس می‌کنند که باید فکری کنند و چاره‌ای بیاندیشند و طرفین از زیر بار یک تصمیم بسیار نابجا و غلطی که آمریکا گرفته است، نجات پیدا کنند. ولی ما می‌بینیم این قانون حالت بازدارندگی دارد تا اینکه بخواهد کمکی به گشایش و حل مشکلات مردم داشته باشد.»

قانون مجلس دست دولت و تیم مذاکره‌کننده را می‌بندد یا مذاکره را عقب می‌اندازد

وی تاکید کرد: «فضای روانی و جوی که آن جریان و جناح اصولگرایان تندرو ایجاد کرده که واکنش‌هایی را بلافاصله نسبت به مذاکره از خود نشان داده و پشت سر آن هم چنین تصمیمی گرفته است، نشان می‌دهد که حالت بازدارندگی این قانون به مراتب از از گشایش بیشتر است و دست دولت یا دست تیم مذاکره کننده را می‌بندد یا ممکن است برای مدتی مذاکره را به عقب بیندازد. به قول آقای ظریف مردم چه گناهی کرد‌ه‌اند، به جای اینکه مشکل مردم، این رنج مردم چند ماه زودتر تمام شود، باید چند ماه دیرتر حل شود، اجازه بدهید مردم زودتر به راحتی و آسایش برسند.»

حسن روحانی اعتنایی نخواهد کرد/ مذاکره می‌تواند انتخابات ۱۴۰۰ را دوقطبی کند/ از دو قطبی شدن انتخابات نگران هستند

دبیرکل حزب پیشروی اصلاحات درباره تصمیم احتمالی رئیس‌جمهوری درباره این قانون نیز گفت: «من فکر می‌کنم آقای روحانی هیچ اعتنا نخواهد کرد و تا آخرین لحظه سعی خواهد کرد که در مذاکرات حضور داشته باشد و بتواند از مذاکره بهره لازم را برای مردم ببرد. امید و تحلیل من این است، چون دولت سرمایه‌گذاری زیادی در این مسئله کرده است. چند وقت اخیر که با لحن تندی به رئیس‌جمهور حمله شد و اهانت‌آمیز بود، مقام معظم رهبری واکنش نشان دادند و یکی از فرمایشات ایشان این بود که نخیر دولت باید تا آخر بماند و کارهای نیمه‌تمامی را که دارد به سرانجام برساند. من همان زمان در جلسات مختلف و دیدارهای متعدد و گروه‌های مختلف، این فرمایش رهبری را به مذاکره تعبیر کردم. من صحبت‌هایی با برخی از مقامات هم داشتم و این گونه احساس می‌شد که ما الان به صورت اضطرار باید مذاکره‌ای را شروع کنیم. تعبیر و برداشت من از اینکه ایشان فرمودند دولت کار نیمه‌تمام دارد، همین است، ایشان این قابلیت را در این دولت دیدند، در جریان مذاکرات قبلی هم در مقابل فشارها ایستادند، از دولت حمایت کردند، از تیم مذاکره‌کننده به کرات حمایت کردند، از برجام حمایت کردند و به نظر می‌رسید ایشان بر مبنای قابلیتی که در این دولت وجود دارد، کار مهم مذاکره‌ای را هم که در پیش است، فرمودند که باید دولت بماند و کار نیمه تمام‌اش را تمام کند. بنابراین برداشت من این است که دولت این کار را باید به هر شکل ممکن به سرانجام برساند و آقای روحانی هم حتما این را می‌داند، ظریف هم می‌داند. اما حساسیت کار همین انتخابات ۱۴۰۰ است که این مذاکره می‌تواند در انتخابات ۱۴۰۰ به یک دوقطبی تبدیل شود؛ دو قطبی مذاکره و رفع تحریم‌ها در مقابل مقابله و تشدید تحریم‌ها. حساسیتی که مردم به وضعیت معیشتی پیدا کرده‌اند و تاثیری که این مذاکرات می‌تواند در بهبود زندگی مردم داشته باشد، انتخابات آینده را می‌تواند دوقطبی کند و نگرانی این افراد هم از همین است.»

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب اضافه کرد: «من فکر می‌کنم هر دو طرف، هم آمریکا و هم ایران و حتی اعضای برجام همگی راغب هستند که این مذاکره انجام شود و رفع تنش صورت بگیرد و برداشت من این است که همه تلاش خواهند کرد که در این مدت این کار انجام شود. چون اگر انجام نشود و آن چیزی که مجلس تصویب کرده است، اتفاق بیفتد؛ یعنی اعلام جنگ. این خیلی خطرناک است، این یعنی بن‌بست و انداختن سنگی در چاه که هزار عاقل هم نتوانند آن را بیرون بیاورند.»

صوفی یادآور شد: «یک نکته خیلی مهم است، معمولاً این کسانی که سنگ ولایت را به سینه می‌زنند، در نظر نمی‌گیرند و در واقع نمی‌دانند که چه تفاوتی هست بین اینکه مقام معظم رهبری بخواهند موضعی بگیرد یا اینکه دولت موضعی بگیرد یا مجلس موضع بگیرد. من خاطرم هست که آن زمانی که فاجعه مکه اتفاق افتاد، حضرت امام فرمودند که اگر ما از صدام بگذریم از آل سعود نخواهیم گذشت، یعنی اینکه رابطه بین ایران و عربستان قطع شد و ما به هیچ وجه از آل سعود نخواهیم گذشت و با عربستان هم ارتباط برقرار نخواهیم کرد. زمانی شد که شرایط دیگری پیش آمد و پیش حضرت امام رفتند و گفتند که شما چنین چیزی فرمودید، معنای آن این است که ما اصلا رابطه برقرار نکنیم. گفتند من در موضع رهبری نظر خود را می‌گویم، شما در موضع دولت باید دیپلماسی خود را داشته باشید، من در موضع رهبری هستم و شما باید کار خود را انجام دهید. حال مقام معظم رهبری وقتی می‌فرمایند من اعتماد ندارم، این را همیشه می‌گفتند، در مذاکرات هم ایشان می‌گفتند که من اعتماد ندارم، ولی بروید مذاکره کنید، ایشان می‌گفتند من اعتماد ندارم ولی نرمش قهرمانانه؛ این‌ها معنا دارد، مفهوم دارد. یعنی اینکه تشخیص من این است و شناخت من از این‌ها این است ولی این معنا ندارد که شما مذاکره نکنید، شما دیپلماسی‌تان را تعطیل کنید. شما کارتان را انجام دهید ولی من به این طرف اعتماد ندارم. اعتماد ندارم یعنی نه اینکه مذاکره نکنید. بروید مذاکره کنید ولی محکم مذاکره کنید. بنابراین باید مذاکره انجام شود، دستگاه دیپلماسی ما باید فعال شود، فعالیت‌های دیپلماسی ما در این رابطه باید شکل بگیرد و دنیا را هم به شهادت بگیریم که ما آمدیم، مذاکره کردیم و به تعهدات خود عمل کردیم و الان هم حاضر هستیم که بنشینیم و گفت‌وگو کنیم، صحبت کنیم. کما اینکه ما ایران‌هراسی را توانستیم از بین ببریم، ما توانتسیم آن اجماع بین‌المللی را از بین ببریم، توانستیم ۶ قطعنامه در سازمان ملل را لغو کنیم، اجازه ندادیم ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد برویم. این‌ها کارهای بزرگی بود که صورت گرفت. برجام دستاوردی است که هنوز پابرجاست فقط آن چیزی که در ارتباط با تحریم‌ها و در ارتباط با آمریکا قرار بود محقق شود، محقق نشد اما در رابطه با اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد و اعضای برجام، ایران توانست خوب عمل کند، توانستیم اعتماد آنها را جلب کنیم، ولی ‌توان آن‌ها در همین حد بوده و بیش از این نتوانستند به ما کمک کنند یا اگر مثلاً نمی‌توانستند معذوریت‌هایی داشتند.»