گزارش خبری پانا/
سیل فارغالتحصیلان بیکار
طبق اعلام مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری فارغالتحصیلان آموزش عالی بالغ بر ۴۰ درصد است
تهران (پانا) - این روزها تحصیل برای رسیدن به یک شغل پر درآمد به دغدغه بزرگی برای داوطلبان ورود به دانشگاه و دانشجویان تبدیل شده است که بر اساس آن رشته‌های تحصیلی با بازار کار مناسب پرمتقاضی شده‌اند و برخی رشتهها نیز خالی از متقاضی.
طبق آخرین آماری که وزارت علوم از جمعیت دانشجویی کشور منتشر کرده است، در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ در موسسات آموزش عالی کشور سه میلیون و ۳۷۳ هزار و ۳۸۸ دانشجو در حال تحصیل هستند که بیشترین جمعیت دانشجویی در دو گروه علوم انسانی با یک میلیون و ۶۳۸ هزار و ۷۸۳ و گروه مهندسی با ۸۹۶ هزار و ۶۴۵ دانشجو هستند و کمترین جمعیت دانشجویی با ۱۲۷ هزار و ۱۳۹ نفر در گروه کشاورزی و دامپزشکی مشغول به تحصیل هستند. بررسی توزیع دانشجویان کشور در دوره‌های تحصیلی نشان می‌دهد ۵۱۱ هزار و ۹۵۰ نفر معادل ۱۸.۱۵ درصد در دوره کاردانی، ۲ میلیون و ۱۷۲ هزار و هفت نفر معادل ۸۰.۵۹ درصد در دوره کارشناسی، ۵۹۸ هزار و ۸۹۰ نفر معادل ۷۵.۱۷ درصد در دوره کارشناسی ارشد، ۹۳ هزار و ۳۳۵ نفر معادل ۷۷.۲ درصد در دوره دکتری حرفه‌ای و ۱۵۲ هزار و ۶ نفر معادل ۵۱.۴ درصد در دوره دکتری تخصصی مشغول به تحصیل هستند.
در عین حال دانشگاه آزاد اسلامی بیشترین و دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی وابسته به دستگاه‌های اجرایی کمترین تعداد ثبت نام شدگان را در بین موسسات آموزش عالی کشور دارا هستند.
دانشجویان امروز، هوشیار، آگاه به مسائل پیرامون، حساس، دغدغه‌مند و پرسشگر هستند. اگرچه همواره گفته می‌شود که دانشجویان مطالبه‌گر مشارکت سیاسی و فضای آزاداندیشی و آزادی بیان در فضای دانشگاه و جامعه هستند اما امروزه در کنار مطالبات سیاسی و فرهنگی، اشتغال و آینده شغلی به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها و مطالبات دانشجویان تبدیل شده است به طوری که قبل از ورود به دانشگاه، رشته‌های تحصیلی را انتخاب می‌کنند که آینده و بازار کار مناسبی داشته باشد. در واقع شاید تا دیروز علاقه رکن اول انتخاب رشته تحصیلی بود اما امروز بسیاری از داوطلبان کنکور قبل از ورود به دانشگاه، بازار کار و آینده شغلی را ملاک انتخاب خود برای تحصیل می‌دانند. بر این اساس مشاهده می‌شود که بسیاری از رشته‌های تحصیلی که تا دیروز پرمتقاضی بودند اما امروز به دلیل اینکه بازار شغلی مناسبی ندارند، خالی از متقاضی شده‌اند.
از طرفی طبق اعلام مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری فارغالتحصیلان آموزش عالی بالغ بر ۴۰ درصد است که نرخ بالایی است. طبق همین آمار در گروه‌های عمده رشته تحصیلی، بیشترین نرخ بیکاری به‌ترتیب مربوط به گروه‌های معماری و ساختمان (۲۶.۱درصد)، هنر (۲۴.۵درصد)، علوم‌زیستی (۲۴.۱)، فرآوری و ساخت (۲۳.۵درصد) و فناوری و ارتباطات (۲۲.۸درصد) است. آمار بالای بیکاری در مقاطع مختلف تحصیلات دانشگاهی کشور نشان می‌دهد که یکی از چالش‌های اساسی افراد هنگام انتخاب رشته باید شناسایی بازار کار آن رشته در آینده باشد چون بی‌توجهی دانشگاه‌ها در سال‌های قبل به ظرفیت‌های بازار کار موجب شده بسیاری از فارغالتحصیلان با بیکاری دست و پنجه نرم کنند.
رصد میزان اشتغال فارغالتحصیلان
محمد سعید سیف، مدیرکل دفتر ارتباط با صنعت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و فناوری پیش از این درباره چرایی آمار فارغ‌التحصیل بیکار گفته بود: نرخ بیکاری فارغالتحصیلان دانشگاهی به دلیل متناسب نبودن رشته‌های دانشگاهی با نیازهای جامعه و همچنین آموزش ندادن مهارت‌های کاربردی و خاصی است که نیازهای بازار کار را تأمین می‌کند.
وی با بیان اینکه میزان اشتغال فارغالتحصیلان رصد می‌شود، گفت: رصد اشتغال جزو سیاست‌های بالادستی است که در دستور کار قرار دارد.
به گفته وی، طبق پیمایش‌هایی که انجام شده است رشته‌های اقتصاد، مهندسی فضا، مهندسی عمران، مهندسی کامپیوتر، مهندسی مکانیک، مهندسی برق، حقوق، فیزیک، آموزش زبان انگلیسی، مهندسی مواد و متالوژی، حسابداری، شیمی، آمار و تاریخ جزو رشته‌های مقطع دکتری هستند که میزان اشتغال آن خوب است.
سیف تاکید کرد: همچنین در مقطع کارشناسی، آموزش زبان انگلیسی، مهندسی مکانیک، مهندسی مواد و متالوژی، مهندسی هوافضا، مهندسی عمران، مهندسی برق و کامپیوتر جزو رشته‌هایی هستند که میزان اشتغال در آنها خوب بوده است. در دوره کارشناسی ارشد نیز مهندسی کامپیوتر، مهندسی هوا فضا، حسابداری، مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی عمران، حقوق و آموزش زبان انگلیسی جزو رشته‌هایی هستند که بازار کار مناسبی داشته‌اند.
تغییر ملاک انتخاب رشته‌های دانشگاهی از سوی داوطلبان
محمد عباسی، کارشناس حوزه آموزش در گفت‌وگو با پانا درباره رشته‌های پرمتقاضی گفت: «امروزه انتخاب دانش‌آموزان برای رفتن به دانشگاه با چندسال گذشته متفاوت شده است چون بستری برای دانش‌آموزان در جامعه فراهم شده است که نسبت به آینده شغلی خود نگران باشند و اولویت خود را فقط داشتن بازار کار بدانند و بعد به علاقه فکر کنند.»
وی با بیان اینکه ۸۰ درصد جمعیت داوطلبان کشور در ۲۰ درصد رشتهها علاقهمند به ادامه تحصیل هستند، گفت: «رشته‌های کامپیوتر، مدیریت MBA، علوم آزمایشگاهی، داروسازی، دندانپزشکی، رشته‌های پزشکی و برخی رشته‌های مهندسی جزو پرمخاطب‌ترین رشته‌هایی هستند که دانش‌آموزان برای مشاوره تحصیلی انتخاب رشته در نظر دارند چرا که در این رشتهها بازار کار مناسبی پیش روی آنها قرار دارد.»
این کارشناس آموزش عالی با اشاره به اهمیت هدایت تحصیلی گفت: «هدایت تحصیلی قبل از ورود به دانشگاه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و هدایت تحصیلی باید به گونه‌ای باشد که متناسب با بازار کار، نیروی متخصص تربیت شود. متاسفانه امروز شاهد هستیم که بسیاری از خانواده‌ها علاقهمند نیستند که فرزندشان یک تکنسین ماهر شوند حتی اگر کمبود تکنسین در جامعه داشته باشیم، بنابراین هدایت تحصیلی بسیار امر مهمی در طول دوران تحصیلی دانش‌آموزان به شمار می‌رود.»
عباسی درباره اینکه چرا برخی رشته‌های تحصیلی متقاضی ندارند، گفت: «به نظر می‌رسد این مساله نیز مربوط به هدایت تحصیلی است چرا که انتخاب رشته صحیح و هدایت داوطلبان به رشته‌هایی کاربردی، تقاضا را برای ادامه تحصیل در آن رشته متوازن می‌کند، بنابراین به نظر می‌رسد رشته‌هایی که کارایی ندارد نیز باید حذف شود. دانشگاه‌ها نیز باید ماموریت‌گرا شوند و همچنین احصا کنند که چه رشته‌های در بازار کار از جمله صنعت مورد نیاز است و آن رشتهها را دایر کنند و رشته‌هایی که دانش آموخته‌های بیکار زیادی دارد را حذف کنند.»
وی خاطرنشان کرد: «معتقدم افرادی که با هدف و تلاش بیشتر، رشته‌ای را برای تحصیل انتخاب می‌کنند موفق‌تر از افرادی هستند که هدف روشنی نداشته یا علاقه خاصی را دنبال نمی‌کنند.»
به هر حال کارشناسان حوزه آموزش عالی و کارشناسان علم اقتصاد و آینده پژوهی به این نتیجه رسیده‌اند که بیکاری فارغالتحصیلان دلایل متعددی دارد. در واقع بنا به اعتقاد این کارشناسان رشد ۱۴ برابری جمعیت دارای تحصیلات عالی بعد از انقلاب و پیشرفت نکردن بازار کار متناسب با این جمعیت از دلایل بیکاری دانش‌آموختگان است. از طرفی از آنجا که جامعه برای جستجوی بهتر به سمت تحصیلات تکمیلی رفته است این مسأله علاوه بر اینکه سطح توقعات جامعه از کار و اشتغال را تغییر داده، شاغل شدن افراد را پیچیده‌تر می‌کند. همچنین با توجه به گرایش شدید به برخی رشتهها تقاضا برای کار را دشوارتر کرد به طوری که آمارها نشان می‌دهد تمایل به تحصیل در برخی از این رشتهها به صورت تصاعدی و چشمگیر افزایش یافته است اما بازار کار برای این بخش وجود ندارد. علاوه بر این نامتوازن بودن تحصیل در رشته‌های مختلف نیز دلیلی بر مسأله‌دار شدن اشتغال کارجویان تحصیلکرده تلقی می‌شود و فقدان مهارت فارغ التحصیلان دانشگاهی نیز یکی از علت های مهم در بیکاری دانشجویان است.
شاید زمان آن رسیده باشد که بخش قابل توجهی از تحصیلات پس از دیپلم متوسطه به سمت رشته‌های فنی و مهارت آموزی سوق پیدا کند. در عین حال باید گفت اگر قرار است دانشگاه‌ها به روال رقابتی جذب دانشجو ادامه دهند، باید برای بازار کار فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها نیز برنامه‌ریزی شود به نحوی که یا پذیرش میلیونی دانشجو تا چند سال متوقف شود یا اینکه فرصت‌های جدید شغلی برای ورود افراد به بازار کار فراهم شود.
ارسال دیدگاه