تشریح دو علت اصلی در بوی نامطبوع تهران

علی بیت‌اللهی در کانال تلگرامی خود نوشت: «در تحقیق مفصلی که در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ بر روی بوی بد تهران انجام دادیم، مشخص شد دو پارامتر، با بوی بد تهران مرتبط هستند. ۱- گاز so۲ و ۲- رطوبت هوا. رطوبت هوا بدون افزایش تراکم گاز گوگرد دی اکساید، عملا نقشی در ایجاد و پخش بوی بد و نامطبوع تهران ندارد، اما ترکیب گاز so۲ با آب(رطوبت هوا)، منجر به تشکیل اسیدهای گوگردی با قدرت تجزیه کنندگی مواد آلی، فاضلابی و ... موجود در چاه‌ها و شبکه‌های فاضلابی می‌شود و در واقع پس از این فعل و انفعالات شیمیایی است که بوی بد را بصورت گسترده (و نه نقطه‌ای) در فضای تهران احساس می‌کنیم.»

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی افزود: «مکانیسم پخش همگن بوی بد تهران هم بدین قرار است که ابتدا و به‌صورت تصادفی و حادثه‌ای میزان گاز so۲ (که توسط ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای شهرداری تهران، به‌طور پیوسته ثبت می‌شود)، به‌طور غیر منتظره‌ای گاه تا ۴ تا ۱۰ برابر مقدار زمینه و عادی خود، افزایش جهشی می‌یابد اما بوی بد همزمان با افزایش ناگهانی so۲ ایجاد و احساس نمی‌شود. بلکه پس از چندین ساعت و گاه یک شبانه روز، در حضور رطوبت هوا که ترکیب اسیدی پیدا می‌کند، ایجاد می‌شود.»

وی ادامه داد: «گاز so۲ پس از افزایش ناگهانی و غیر منتظره، با جریان هوا پوشش وسیع و همگنی را در هوای بالای سر تهران پیدا می‌کند و نواحی وسیعی را در بر می‌گیرد سپس و پس از گذشت چندین ساعت، با ترکیب با آب و رطوبت هوا، ترکیب اسیدگوگردی را پیدا می‌کند، اسید حاصله در تماس با سطح زمین و ورود به چاه‌ها و شبکه‌های فاضلابی و چاه‌های جذبی فاضلاب که در سطح تهران پراکنده‌اند، موجب تجزیه مواد آلی و فاضلابی و متصاعد شدن گازهای آمونیاکی و فاضلابی بسیار بد بویی می‌شوند.»

بیت‌اللهی تصریح کرد: «معتقدم در واقع این فعل و انفعالات عامل اصلی بوی بد تهران است. اما سوال مهمی که باقی مانده است این است که به چه دلیل گاز so۲ به‌طور ناگهانی در هوا شهر تهران و به میزان تا ۱۰ برابر مقدار زمینه و عادی خود افزایش پیدا می‌کند. اگر شکل بالا را نگاه کنید مشاهده می‌کنید که در سال ۱۳۹۸ در روز اول دی ماه بوی بسیار نامطبوعی در تهران (در مناطق مرکزی، شرق و شمال شرقی تهران) به‌طور گسترده احساس شد. در آن زمان بررسی مقادیر so۲ در تمامی ایستگاه‌های سنجش نشان داد که در تعدادی ایستگاه گاز گوگرد دی اکساید، به میزان چشمگیری بالا رفته است و بیشترین مقدار در ایستگاه دانشگاه تربیت مدرس بود.»

این استاد دانشگاه ادامه داد: «در اولین واقعه انتشار بوی بد در تاریخ تهران که در ۱۲ دی ماه ۱۳۹۷ روی داد ایستگاه شادآباد منطقه ۱۸ بیشترین مقدار so۲ را ثبت کرده بود. بررسی جزیی‌تر تغییرات مقدار so۲ ثبت شده در ایستگاه شادآباد در سال ۱۳۹۷ نشان داد که بوی بد احساس شده در تهران در روز ۱۲ دیماه ۱۳۹۷ چندین ساعت بعد از افزایش ناگهانی so۲ بوده است( بنابر ساعت تماس شهروندان تهرانی با سامانه های شهرداری)، این شیفت زمانی بین پخش ناگهانی so۲ و بوی بد در ۱ دی‌ماه ۱۳۹۸ نیز با بررسی مقادیر ثبت شده غلظت گاز گوگرد دی اکساید، اثبات شد. بنابراین بوی بد تهران بدون تردید با افزایش ناگهانی میزان گاز so۲ در هوای مرطوب مرتبط است و مجهول اصلی در بررسی بوی بد تهران، منشا و علت افزایش حادثه وار و غیر طبیعی گاز so۲ است.»

وی خاطرنشان کرد: «تعدادی از مسئولان به کارخانه‌ها، مراکز دامی و یا محل دفن زباله‌های تهران و ... اشاره می‌کنند. به‌نظر من، موارد روزمره، مانند فعالیت همان کارخانه‌ها و مراکز و محل تجمع زباله‌ها نمی‌تواند دلیل بوی بد تهران باشد چرا که فعالیت این مراکز هر روزه است و رطوبت و نمناکی هوا در خیلی از روزهای سال وجود دارد در این صورت بوی بد تهران باید در خیلی از ایام سال احساس می‌شد. چرا فقط در یک روز در سال ۱۳۹۷ و در دو یا سه روز در سال ۱۳۹۸ و در یک روز(البته تاکنون) در سال ۱۳۹۹ این بوی نامطبوع احساس می‌شود؟ بنابراین ضرورت ویژه دارد که بر روی دلایل افزایش ناگهانی گاز so۲ تمرکز کرده و علت آن را دریابیم.»