بررسی چالش‌های پیاده‌سازی یادگیری سیار در دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش

فنّاوری‌های نوظهور مانند تلفن هوشمند تغییرات چشمگیری را در سبک زندگی بشر ایجاد کرده است که در ابعاد مختلف آموزشی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تأثیر زیادی گذاشته است. یکی از کارکردهای فنّاوری‌های نوین، تسهیل فرایند یاددهی و یادگیری است. موبایل به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد مانند همه‌جایی و همه‌زمانی، سهولت در انتقال، کاربردهای چندگانه داشتن، چندرسانه‌ای، ضبط و پخش انواع رسانه‌های صوتی و تصویری، اتصال به شبکه اینترنت و استفاده از برنامه بسیار متنوع و متعدد کاربردی (اپلیکیشن‌های موبایل)، بازی و دسترسی به سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی همگی باعث شده تا آن جز لاینفک زندگی بشر باشد به‌گونه‌ای که همراه نبودن آن باعث تشویش کاربران می‌شود. یکی از کارکردهای بسیار مهم موبایل یادگیری در موقعیت است که باعث می‌شود یادگیرنده به‌صورت آنی به هنگام حضور در شرایط واقعی، برای حل مشکل از آن بهره برده و عملاً هدف یادگیری را که حل مسائل زندگی است، تحقق بخشد.

بهره‌مندی از یادگیری سیار در شرایط ویژه کنونی که بلیه کرونا گریبان گیر جامعه بشری شده، ضرورت دوچندان دارد و اکنون‌که نظام‌های آموزشی به سمت مجازی شدن سوق پیدا کرده‌اند، استفاده از روش‌های نوین و غیرحضوری در اولویت کاری نظام‌های آموزشی مدرسه‌ای و آموزش عالی قرار گیرد. در شرایط فعلی شاهد آن هستیم که کلاس‌ها به‌صورت مجازی برگزار می‌شود و یادگیرندگان با استفاده از موبایل در منزل یا خارج از منزل به کلاس پیوسته و در جریان فرایند یاددهی و یادگیری قرار می‌گیرند.

«یادگیری سیار از نظر تا عمل» موضوع به تازگی موضوع برگزاری همایشی در سطح ملی شده است که با همکاری مراکز دانشگاهی و وزارت آموزش و پرورش برگزار خواهد شد. پژوهشگران عرصه تکنولوژی آموزشی و علوم تربیتی طی این رویداد علمی به ارائه تازه‌ترین یافته‌های خود در این زمینه می‌پردازند و ماحصل این یافته‌ها را طی کارگاه‌های تخصصی در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهند. جزئیات بیشتری درباره همایش را در گفت‌وگوی پانا با محمد جمشیدی مقدم، دبیر اجرایی همایش یادگیری سیار ، می‌خوانید:

یادگیری سیار چیست و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

اکنون با ورود تکنولوژی‌های جدید آموزش و توسعه فناوری‌های نوین شاهد آموزش فراگیر محور، برای هر فرد در هر زمان و هر مکان هستیم که دستیابی به این هدف نیازمند فراهم آوردن امکانات و تجهیزاتی است که بتواند برای آموزش مجازی مهیا کند. یادگیری سیار آن نوع یادگیری است که می‌تواند در هرزمان و هر مکان به کمک وسایل رایانه ای و سیار اتفاق بیفتد. یکی از مسائل مهم در یادگیری سیار این است که در یک محیط یادگیری و تدریس سیار، هر زمانی و هر مکانی تعامل داشته باشند. تعامل بین یاد گیرنده و یاد دهنده. که در نتیجه آن یادگیرندگان به دانش بیشتری دست می‌یابند.

هدف از برگزاری این همایش ارتقای سطح دانش و آگاهی و توسعه کیفیت یادگیری سیار، ارائه مبانی نظری و یافته‌های علمی در این حوزه، بحث و بررسی چالش‌های پیاده‌سازی یادگیری سیار در دانشگاه‌ها و حوزه آموزش و پرورش کشور و ارائه آخرین نوآوری‌ها در این زمینه و در نهایت توانمندسازی اساتید، محققان و مشتاقان یادگیری سیار با برگزاری کارگاه‌های آموزشی در حوزه طراحی دوره و محتوای الکترونیکی برای فرهنگ‌سازی و گسترش آن است.

ضرورت برگزاری همایش یادگیری سیار چیست و این همایش با همکاری چه سازمان‌ها و نهادهایی برگزار می‌شود؟

هسته پژوهشی یادگیری سیار، با هدف انجام پژوهش‌های برنامه محور در جهت اعتلای جایگاه علمی و دستیابی به یافته‌های نوین علمی و تلاش در کاربردی شدن نتایج پژوهش و بکارگیری آن در جامعه علمی کشور تشکیل شد. هسته پژوهشی یادگیری سیار در راستای فعالیت‌های پژوهشی خود، با توجه به شرایط بحرانی شیوع بیماری کرونا، ضرورت برگزاری همایش یادگیری سیار را احساس کرد. این همایش به عنوان اولین همایش ملی یادگیری سیار با همکاری گروه تکنولوژی آموزشی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی و سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزش وزارت آموزش و پرورش در حال انجام است.

با ایجاد بحران پاندمی کووید ۱۹، یادگیری‌های سیار چه نقشی را در نظام آموزش عمومی و عالی در دنیا و ایران ایفا می‌کند و از چه جنبه‌هایی موضوع پژوهش‌های علمی قرار گرفته است؟

مدارس و دانشگاه‌ها میزبان دانش‌آموزان و دانشجویانی است که به اقتضای شرایط کنونی و وجود بیماری کرونا آموزش را به صورت مجازی برگزار می‌کنند که این آموزش بیشتر از طریق وسایل سیار از جمله تلفن همراه ، تبلت، لپ تاپ و ..... انجام می‌شود و اکنون محیط آموزشی مدارس و دانشگاه‌ها به منازل سوق پیدا کرده و آموزش بصورت آنلاین برگزار می‌شود.

تغییر رویکرد یکباره نظام آموزشی کشور به فضای آموزش مجازی ممکن است مشکلاتی را برای نظام آموزشی و یادگیرندگان بوجود بیاورد که باید به آنها پرداخته شود. مشکلاتی مانند افسردگی کودکان و نوجوانان، کاهش فعالیت بدنی، محدود شدن تفریحات و از طرفی محدودیت دسترسی همه دانش‌آموزان به امکانات و تجهیزات و زیرساخت‌های فناوری آموزشی ممکن است عملکرد تحصیلی یاد گیرندگان را تحت تاثیر دهد.

آیا جایی نیز برای طرح تجربه‌های عملی یک سال اخیر در نظام آموزش و پرورش کشور در این همایش درنظر گرفته شده است؟

این همایش سعی دارد از تجارب صاحب نظران و مدیران، به خصوص معلمان، برای رفع مشکلات و آسیب‌های به‌وجود آمده استفاده کند. بنابراین علاوه بر دریافت مقالات در محورهای معین مطرح شده از طرف پژوهشگران، به دریافت تجربیات زیسته معلمان مربیان آموزش وپرورش نیز اقدام خواهد کرد.

کارگاه‌های تخصصی این همایش از چه جهت برای معلمان کشور مفید و موثر خواهد بود؟

برای افزایش حضور شناختی و حضور اجتماعی یادگیرندگان، معلم می‌تواند با بهره گیری بهینه از کلاس‌های آنلاین و مجازی، زمینه یادگیری مشارکتی، پرسش و پاسخ‌ها و تکالیف و حتی بحث در کلاس را فراهم کرده و بستر مناسبی را برای درگیری شناختی فعال و درگیری هیجانی در یادگیرنده ایجاد کند. این همایش در دو روز برگزار می‌شود که روز اول به ارائه ارائه مقالات و تجارب صاحب نظران اختصاص دارد و در روز دوم همایش که کارگاه‌ها اجرا می‌شود، سعی بر این است که این کارگاه کاربردی و در جهت اهداف همایش و رفع نیازهای معلمان و مربیان برگزار شود.

همین جا از تمام پژوهشگران، معلمان و صاحب نظران گرامی تقاضا می‌کنم پژوهش‌ها، آثار و تجربیات خود را در قالب مقالات و تجربه نگاری به دبیرخانه این همایش ارسال کنند تا در پشبرد اهداف نظام آموزشی کشور بهره برد.

آیا همایش به صورت حضوری برگزار خواهد شد؟

با توجه به شرایط موجود و شروع بیماری کرونا و اعلام ستاد ملی مقابله با کرونا، این همایش به‌صورت مجازی برگزار می شود.

توجه به درخواست کمیته علمی همایش و با تایید معاونت پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی تهران، زمان برگزاری همایش از ۲۲ و ۲۳ آبان ماه به ۲۹ و ۳۰ بهمن ماه ۱۳۹۹ تغییر یافت.