هنر گوی‌بافی نوش آباد، در فهرست میراث ناملموس به ثبت رسید

یک پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی در گفت و گو با پانا گفت: گوی بافی، گوبافی یا گو دوزی یکی از صنایع‌دستی نوش‌آباد است هرچند از پیشینه آن اطلاع دقیقی در دست نیست، اما استاد علی‌اکبر بنایی که بیش از ۸۰ سال سن دارد، این هنر را ابتکار خود می داند.

محمد مشهدی نوش آبادی اظهار کرد: در روزگار قدیم، بازی «مِردی» یا "گوی زیر زَن" در نوش آباد مرسوم بوده که یک بازی شبیه بیس‌بال آمریکایی است که توپ آن از پارچه ساخته می شد. به خاطر مشکلاتی که در این ‌گوی‌ها پیش‌آمده بود با ابتکار خود این مشکل را حل می کند.

وی افزود: استاد علی اکبر بنایی که معماری پیشه خاندان اوست، بعد از ساخت توپ مِردی که از برهم پیچیدن پارچه ها، درست شده بود، تصمیم می گیرد آن را مقاوم کرده و کیفیتش را بالا ببرد. بنابراین با استفاده از امکانات موجود، به ساخت توپی جدید اقدام کرد.

این استاد دانشگاه کاشان تصریح کرد: برای ساخت این گوی، ابتدا باید سر قیچی‌های خیاطی را گندله کرده و دور آن را پود ریز قالی‌ ‌پیچد تا گردی آن شکل بگیرد، به‌وسیله چله قالی، دو رشته محکم به‌صورت متقاطع و عمودی و یک‌رشته به‌صورت افقی بر قطرهای گوی پیچید.

وی گفت: وقتی که هشت فضای مثلثی شکل از تقاطع چله ها به وجود ‌آمد، پارچه‌ها محکم و ثابت می شود. گاهی نیز چهار رشته عمودی بر قطر گوی استوار می‌شوند و گوی به هشت قسمت عمودی تقسیم می‌شود.سپس آن را می دوزد.

وی در مورد دوخت روی توپ افزود: ابتدا این سه رشته چله ای را بر گوی دوخته و آن را ثابت می‌کنند، سپس هشتگانه مثلثی فواصل آن را که به تعبیر نوش‌آبادی‌ها به شکل گُلجه در آمده است، با نخ‌های قالی بر گوی می‌دوزند. بدین ترتیب علاوه بر اینکه گوی بسیار محکم می‌شود، طرحی متنوع و فر‌ی زیبایی به آن می‌دهد.

وی اظهار کرد: آنچه در ساخت این گوی ها مورد توجه است، کاربرد انواع رنگ‌های گلی، سبز، آبی، سورمه‌ای، طلایی ، سفید است که رنگ‌بندی زیبایی به دست می‌دهد و امروز مورد توجه روان شناسان در ساخت اسباب بازی قرار دارد.

وی تصریح کرد: همه موادی که برای تهیه این توپ استفاده می‌شود بازیافتی است. از سر قیچی‌های پارچه تا بازمانده پود، چله و نخ قالی که معمولاً پس از پایان هر قالی اضافه آمده و مصرفی ندارد. ازاین‌رو به لحاظ اقتصادی انجام این هنر، مقرون‌به‌صرفه است و هنرمند تقریباً پولی بابت تهیه مواد اولیه گوی نمی‌دهد.

رییس پیشین مرکز کاشان شناسی دانشگاه کاشان تاکید کرد: بازی مِردی، تا چند دهه قبل در نوش‌آباد مرسوم بوده و این توپ مشتری زیاد داشت و برای بازی کودکان هم به کار می‌رفت، اما امروزه این گوی به‌عنوان صنعتی دستی و زیبا مشتریان خاص خودش را دارد و بیشتر برای تزئین اتاق و دیگر مکان‌ها خریداری می‌شود.

مشهدی نوش آبادی گفت: هنر گوی بافی، منحصر به خانواده بنایی است که توسط دختر و پسر استاد علی اکبر بنایی، پیگیری می شود و احتیاج به معرفی دارد و می‌تواند یکی از جاذبه‌های گردشگری نوش‌آباد و استان اصفهان باشد.