دبیرستان هراتی نخستین مدرسه ماندگار اصفهان

به گزارش اداره اطلاع رسانی و روابط عمومی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان، در جریان زندگی پرفراز و نشیب این روزها، گاهی پیش می‌آید که به خاطرات‌مان پناه می‌بریم و دوست داریم حس‌های هر مقطع از زندگی‌مان را با خودمان مرور کنیم، برای بازخوانی دوباره آن‌ها، از هیچ کوششی دریغ نمی‌کنیم تا بلکه احوالمان اندکی تازه شود؛ بعضی اوقات به مکان‌هایی رجوع می‌کنیم که تداعی‌کننده خاطرات و لحظاتی از زندگی‌مان در دوران‌های متفاوت هستند و با حضور در چنین مکان‌هایی سرشار از ذوق، شوق و گاهی اشک می‌شویم.

بی‌شک بخش عمده‌ای از خاطرات هر یک از ما برمی‌گردد به روزهایی که پشتِ میز و نیمکت مدرسه برای رسیدن به خواسته‌ها و اهدافمان سپری کرده‌ایم؛ ۱۲ سال تحصیل در مدرسه برای خاطره‌سازی، چیز کمی نیست ‌حال اگر نتیجه‌ این سال‌ها موفقیت، سربلندی و جهش علمی باشد این خاطرات برایمان شیرین‌تر و دلنشین‌تر خواهد بود.

قدمت بسیاری از مکان‌ها وابسته به خاطرات ما انسان‌ها است، هرچه یک مکان خاطرات بیشتری برایمان خلق کرده باشد حس شیرین‌تر و نوستالژی‌تری را به‌جا می‌گذارد و قدمت و اصالت آن در ذهن ما ماندگارتر خواهد بود، در این میان مدارسی هستند که در خلق خاطرات و البته موفقیت برای دانش‌آموزان از دیگر مدارس یک سر و گردن بالاترند و حتی برای رهگذران آن حوالی به‌دلیل معماری بومی و متناسب با فرهنگ اصیل جامعه نیز احساس خوشایندی را به وجود می‌آورند.

دبیرستان نمونه دولتی شیخ‌زاده هراتی یکی از همین مدارس قدیمی و خاطره‌ساز شهر اصفهان است که در سال ۱۳۳۳ توسط مرحوم شیخ‌زاده هراتی ساخته شد و در سال ۱۳۹۴ به‌عنوان مدرسه ماندگار از سوی شورای آموزش و پرورش استان و کشور به ثبت رسیده است؛ اولین مدیر دبیرستان شادروان دکتر احمد مهران از افراد فرهیخته و نخستین گروه از دبیران آن شامل بیست و پنج تن از بهترین مدرسان با مدرک دکترا بودند. این مدرسه در سال ۱۳۴۱ به عنوان موقوفه به اداره فرهنگ اصفهان تحویل داده شد . دبیرستان طی بیش از شصت سال فعالیت محیط تربیت و شکوفایی بسیاری از اندیشمندان و متخصصان کشور بوده است. اگر درباره ماهیت این سبک از مدارس بپرسید باید بگوییم که مدارس ماندگار، مدارس یا واحدهای آموزشی قدیمی هستند ‌که بنای آن‌ها قدمتی حداقل ۵۰ساله دارد و از نظر استحکام برای انجام فعالیت‌های آموزشی مناسب به‌نظر می‌رسند و عموماً به‌صورت هیئت امنایی اداره می‌شوند.

بنای دبیرستان هراتی به‌واسطه کاشی‌کاری‌های منقش، حیاطی سرسبز با درختانی بلند و تنومند، جلوه‌ خاصی دارد که در اصل از ویژگی‌های این مکان به‌شمار می‌آید؛ کاشی‌کاری‌های بنای دبیرستان توسط محمدعلی مقضی، کاشی‌کار مشهور اصفهانی انجام شده‌ است؛ کسی که مرمت کاشی‌کاری مساجدی نظیر شیخ لطف‌الله، جامع عباسی، علیقلی‌آقا، سردر مدرسه چهارباغ و کاشی‌کاری سردر بازار هنر را در کارنامه دارد.

در تیرماه سال ۱۳۸۴، شورای‌عالی آموزش و پرورش آئین‌نامه‌ای را با عنوان «چگونگی اداره مدارس ماندگار» به‌تصویب رساند که بر اساس آن تعدادی از مدارس واجد شرایط کشور به‌عنوان «مدرسه ماندگار» معرفی شدند؛ این اقدام در اصل به‌منظور قدردانی از زحمات مؤسسان نهادهای آموزشی در گذشته انجام شد تا گامی مؤثر در جهت نمونه‌سازی مدارس باقدمت که از سوابق درخشان علمی‌، آموزشی و فرهنگی در سطح ملی یا منطقه‌ای برخوردارند، باشد.

بررسی آمار این مدارس نشان می‌دهد، از میان مدارس معرفی و بازدید شده از حدود ۲۷ استان کشور، تاکنون ۴۷ مدرسه به‌عنوان «مدرسه ماندگار» ثبت شده‌اند؛ دبیرستان هراتی نخستین مدرسه ماندگار ثبت‌شده در استان اصفهان است؛ علاوه بر این، دبیرستان‌های سعدی، ادب، بهشت آیین، ابوذر، صارمیه در اصفهان و امام خمینی(ره) کاشان از دیگر مدارس ماندگار در استان اصفهان هستند.

مدارس ماندگار به‌دلیل برخورداری از برخی ویژگی‌ها نسبت به سایر مدارس برتری دارند؛ به‌گونه‌ای که میان مدارسی که در کشور به فعالیت‌های آموزشی و پرورشی مشغولند، تعداد اندکی، به‌دلیل برخورداری از شاخص‌هایی چون قدمت، فعالیت در عرصه تعلیم و تربیت، داشتن اعتبار و پیشینه درخشان علمی‌، فرهنگی و تاریخی، برخورداری از فضای فیزیکی متناسب با شاخص‌های آموزشی و پرورشی، رعایت معماری بومی‌ ــ محلی، انطباق فضای فیزیکی مدرسه با شاخص‌ها و استانداردهای سازمان میراث فرهنگی، دانش‌آموختگان برجسته علمی‌، فرهنگی و دانشگاهی و سایر ویژگی‌های برجسته، به‌عنوان مدرسه ماندگار معرفی شده‌اند و از توجه خاص و احترام مردم برخوردارند.

یکی از ویژگی‌های مهم مدارس ماندگار این است که به‌سبب خصلت خاطره‌انگیز بودن با تقویت حس نوستالژیک زمینه جلب مشارکت فعال و مؤثر فارغ‌التحصیلان برجسته و تعامل آنان با یکدیگر را فراهم می‌کند؛ از طرفی دیگر امکان توسعه صنعت گردشگری و تبدیل آن به مرکز نمایش توانمندی‌ها و افتخارات ملی و قدردانی از گذشتگان، به‌ویژه در حوزه تعلیم و تربیت در این سبک از مدارس امکان‌پذیر است.

شهریار بغدادی، یکی از دانش‌آموختگان دبیرستان ماندگار شیخ‌زاده هراتی است که در زمان حاضر دانشجوی رشته دندان‌پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان است و گاهی اوقات به‌دلیل علاقه و تأثیری که فضای مدرسه در موفقیتش داشته به مدرسه سری می‌زند تا در این میان خاطرات برایش تداعی شود و هم گپ‌وگفتی با معلمانش داشته باشد.

دانش‌آموز سابق دبیرستان هراتی، محیط آموزشی این دبیرستان را فضایی مملو از صفا و صمیمیت توصیف می‌کند و معتقد است این مسئله ناخودآگاه به‌روی روحیه دانش‌آموزان تأثیر مثبتی می‌گذارد و موجب می‌شود آنها به‌دور از هرگونه مسائل تنش‌زا نظیر رقابت ناسالم و استرس برای رسیدن به اهداف گام بردارند؛ کادر آموزشی دبیرستان پیگیری خاص و ویژه‌ای نسبت به شرکت دانش‌آموزان در مسابقات و جشنواره‌های مختلف دارند و در این زمینه پشتوانه خوبی را نیز فراهم می‌کنند؛ همین مسئله باعث می‌شود دانش‌آموزان رشد تک‌بعدی نداشته باشند و نسبت به تقویت روحیه خلاقیت و نوآوری خود در زمینه‌ها و رشته‌های گوناگون دغدغه‌مند باشند.

علی آزادیان یکی دیگر از دانش‌آموختگان دبیرستان هراتی است که در زمان حاضر دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان است و درباره دوران تحصیلی‌اش در این دبیرستان می‌گوید: برای هر یک از ما دوران دبیرستان خاطرات بسیاری را به‌همراه دارد و به‌واسطه تأثیری که در تعیین مسیر زندگی دارد، از مهم‌ترین دوران زندگی هر یک از ما به‌شمار می‌آید. یکی از مسائل قابل‌توجه این است که نتیجه این دوران، موفقیت تحصیلی و جهش علمی باشد.

وی افزود: لازمه این اتفاق این است که در ابتدای مسیر با تکیه بر خودباوری، یک هدف‌گذاری متناسب با توانمندی‌هایمان داشته باشیم و تلاشمان را به‌طور تدریجی ارتقا دهیم. کنار تلاش و پشتکار برای موفقیت، فضای آموزشی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و من موفقیت خودم را متأثر از فعالیت دبیرانی می‌دانم که فضایی بدون استرس و رقابت را برای ما فراهم می‌کردند.

محمدعلی پوربافرانی، مدیر دبیرستان ماندگار نمونه دولتی شیخ‌زاده هراتی، وجود کادر آموزش حرفه‌ای را یکی از عوامل مهم و کلیدی در پیشرفت علمی دانش‌آموزان می‌داند و می‌گوید: از همان آغاز فعالیت رسمی مدرسه هراتی در سال ۱۳۳۳، دکتر احمد مهران نخستین مدیر این مرکز، نسبت به استخدام دبیران و استادان متخصص و متعهد اهتمام ویژه‌ای داشته‌ است و این مسئله در دوره‌های مدیریتی دیگر افراد نیز تداوم داشته است؛ طی دهه‌های گذشته این دبیرستان به‌صورت ملی، دولتی، نمونه مردمی و نمونه دولتی به فعالیت‌های آموزشی پرداخته است.

وی درباره افتخارات این دبیرستان در زمینه‌های علمی و پژوهشی گفت: هر سال در دبیرستان ماندگار هراتی تعداد بسیاری از دانش‌آموزان در جشنواره‌های خوارزمی، المپیادهای کشوری، مسابقات فرهنگی، آموزشی، ورزشی و کنکور سراسری رتبه‌های ممتازی را کسب می‌کنند؛ به‌عنوان نمونه علی سلطانی دانش‌آموز این دبیرستان در المپیاد فیزیک ۹۷ موفق به دریافت مدال برنز شد؛ هم‌چنین آمار قبولی سالانه دانش‌آموزان در دانشگاه‌های معتبر دولتی حدود ۸۰ تا ۱۰۰ نفر است؛ برخی از دانش‌آموزان به‌واسطه‌ آموزش و ذهن خلاق موفق به اختراع و نوآوری در زمینه‌های مختلف شده‌اند و در همین راستا رتبه‌های ممتازی را در جشنواره‌های استانی و ملی کسب کرده‌اند.

پوربافرانی با یادآوری این‌نکته که نخبگان اصلی دبیرستان ماندگار هراتی، شهدای دانش‌آموز هستند گفت: بیش از ۵۰ شهید سرافراز از دبیرستان هراتی تقدیم به میهن اسلامی ایران شده‌اند که بی‌شک از افتخارات جاودان این دبیرستان هستند؛ کسانی که سنگر علم و دانش را رها کردند و به سنگر جهاد رفتند تا شرایط را برای تحصیل و موفقیت نسل‌های بعدی فراهم کنند؛ این روحیه فداکاری و شجاعت میان دانش‌آموزان و دانش‌آموختگان همچنان تداوم دارد؛ آن‌گونه که در سال ۹۷ سرگرد خلبان شهید علی ودعی دانش‌آموخته دبیرستان هراتی در حادثه سقوط بالگرد هوانیروز در جریان امدادرسانی اورژانس هوایی به درجه رفیع شهادت نائل آمد.

در پایان به این نکته اشاره می کنیم که بررسی مدارس ماندگار کشور نشان می‌دهد این مدارس در حقیقت بخشی از شناسنامه فرهنگی و هویت نظام آموزشی پرورشی کشور هستند و توسعه آنها می‌تواند اقدامی در جهت حفظ و انتقال میراث فرهنگی و تعلیم و تربیت به نسل‌های بعدی باشد.

مدارس ماندگار به‌عنوان نخستین مجتمع‌های آموزشی کشور هم از لحاظ معماری و زیبایی‌شناختی و هم از نظر فرهنگی و آموزشی برای سایر مدارس کشور یک الگوی موفق و بااصالت هستند و امروز موجبات افزایش افتخار ملی را فراهم می‌کنند.