پاسخ به چند پرسش درباره تهیه و تزریق "واکسن آنفلوآنزا"

به‌گزارش ایسنا، این در حالیست که طبق تاکید متخصصان تلقیح همگانی این واکسن ضرورتی ندارد و تزریق آن تنها برای افراد در گروه‌های پرخطر توصیه می‌شود. از طرفی هم از آنجا که راه‌های پیشگیری از آنفلوآنزا مشابه پیشگیری از کروناست، به‌علت رعایت مردم در استفاده از ماسک و فاصله‌گذاری‌ها و شستن دستها و همچنین تجربه نیمکره جنوبی زمین، پیش‌بینی می‌شود که امسال در نیمکره شمالی نیز احتمالا با کاهش موارد آنفلوآنزا مواجه خواهیم بود.

در این گزارش سعی می‌کنیم به سوالاتی که این روزها پیرامون واکسن آنفلوآنزا وجود دارد، پاسخ دهیم.

وضعیت خرید واکسن آنفلوآنزا برای امسال

هر سال با نزدیک شدن به مهر ماه و فصل سرد، دغدغه‌ها برای تامین واکسن آنفلوآنزا افزایش می‌یابد. مدت زمانی طول می‌کشد تا واکسن آنفلوآنزا در بدن ایمنی ایجاد کند، دو هفته است، بنابراین باید قبل از آغاز سرما آن را تزریق کرد. بر همین اساس به دلیل احتمال همزمانی کرونا با آنفلوآنزا، رییس سازمان غذا و دارو در شهریور ماه سال‌جاری اعلام کرد "امسال پنج برابر سال گذشته واکسن آنفلوآنزا تامین می‌کنیم."

بر این اساس به‌گفته سید حیدر محمدی - مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، امسال ۲.۵ میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا برای گروه‌هایی که تزریق این واکسن برایشان ضروری است، مانند بیماران پیوندی، قلبی-تنفسی، زنان باردار و... پیش‌بینی شد و در حوزه تامین واکسن برای سایر افراد هم نسبت به سال گذشته افزایش قابل توجهی صورت گرفته؛ به طوری که تامین ۱۶ میلیون دوز واکسن پیش بینی شده است.

در عین‌حال با توجه به اینکه امسال به‌دلیل شیوع کرونا همه کشورها در تلاش بودند تا واکسن آنفلوآنزا را برای شهروندان خود تامین کنند و از طرفی با توجه به مشکلاتی که تحریم‌ها در مسیر واردات دارو و واکسن کشور ایجاد کرده، بازار تامین واکسن آنفلوآنزا هم پر دغدغه بود. به هر حال واردات بخشی از واکسنهای سفارش داده شده تا کنون انجام شده و اعلام شد که توزیع این واکسن در مرحله اول در شبکه بهداشتی از اواخر شهریور و اوایل مهر ماه آغاز می‌شود.

نحوه توزیع واکسن آنفلوآنزا چگونه است؟

بر این اساس با توجه به رقابت جهانی برای تامین واکسن آنفلوآنزا، افزایش مطالبات مردمی برای تزریق این واکسن در پاییز سخت کرونایی و از آنجایی که واکسن‌های تامین شده کفاف تمام جمعیت کشور را نمی دهند، لازم بود تا تمهیداتی در حوزه توزیع و عرضه واکسن آنفلوآنزا اتخاذ شود. بر همین اساس سازمان غذا و دارو اعلام کرد که در مرحله اول واکسن به معاونت بهداشت وزارت بهداشت جهت عرضه آن در شبکه بهداشت توزیع می‌کند تا گروه‌های در معرض خطر از جمله زنان باردار، بیماران خاص، صعب‌العلاج، مزمن و کادر درمان، بتوانند این واکسن را به صورت رایگان در مراکز بهداشت و مراکز جامع سلامت تزریق کنند. بنابراین اکنون و در مرحله اول توزیع یک و میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا در شبکه بهداشت آغاز شده است.

چه کسانی در اولویت تزریق واکسن در مراکز بهداشتی هستند؟

طبق اعلام وزارت بهداشتی‌ها سه گروه در اولویت واکسیناسیون آنفلوآنزا در پایگاه‌های بهداشت و مراکز جامع سلامت قرار دارند که شامل کارکنان مراکز بهداشتی و بیمارستانی، زنان باردار و مبتلایان به بیماری‌های خاص هستند.

در این زمینه محمد مهدی گویا- رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با اشاره به توزیع واکسن آنفلوآنزا در معاونت بهداشت و مراکز بهداشت و البته زمان‌بَر بودن توزیع، گفت: در روز شنبه ۵ مهرماه حدود نیمی از مقدار تعیین شده (تخصیص ۱.۵ میلیون دوز واکسن آنفلوانزا) به معاونت بهداشت وزارت بهداشت تحویل داده شد که بلافاصله با هماهنگی قبلی، توزیع در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور آغاز شد. باید توجه کرد که با توجه به بعد مسافت و تعدد مراکز و واحدهای عملیاتی، توزیع واکسن در سطح کشور طبعا زمانبر بوده که با تلاش شبانه روزی کارکنان شبکه های بهداشتی کشور در حال انجام است.

وی تاکید کرد: اولویت دریافت واکسن آنفلوآنزا برای سه گروه کارکنان مراکز بیمارستانی، زنان باردار و مبتلایان به بیماری‌های خاص است. افرادیکه جزو گروه‌های در معرض خطر بیماری آنفلوانزا هستند به‌صورت تلفنی با مراکز بهداشتی هماهنگی قبلی انجام دهند و ضمن اخذ نوبت مراجعه کنند تا در زمان مراجعه از خدمات سریع‌تر، اتلاف وقت کمتر و همچنین بدون تجمع و ازدحام بهره‌مند شوند.

شاید یک سوال آن باشد که چگونه باید تحت پوشش شبکه بهداشت قرار گرفت؟ در این‌باره باید گفت که جمعیت روستایی سال‌هاست که تحت پوشش خانه‌های بهداشت قرار دارند و خدمات لازم را از این طریق و سطح‌بندی شده دریافت می‌کنند. سایر افراد نیز می‌توانند با مراجعه به پایگاه‌های خدمات جامع سلامت در شهرها و مراکز بهداشت و با تشکیل پرونده الکترونیک، تحت پوشش نظام مراقبت‌های اولیه بهداشتی درآیند. البته باید توجه کرد که لزوما تحت پوشش بودن افراد در شبکه بهداشتی منجر به واکسیناسیون آنها نخواهد شد. در مجموع برای واکسیناسیون آنفلوآنزا در سال‌جاری و در مرحله اول از طریق شبکه بهداشت، سه گروه اعلام شده از سوی وزارت بهداشت یعنی کارکنان مراکز بیمارستانی، زنان باردار و مبتلایان به بیماری‌های خاص در اولویت دریافت و تزریق واکسن هستند. این افراد می‌توانند با مراجعه به مراکز بهداشت به‌صورت رایگان واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند.

واکسن آنفلوآنزا در داروخانه‌ها موجود است؟

باید توجه کرد که واکسن آنفلوآنزا هنوز در داروخانه‌ها توزیع نشده است. بر اساس اعلام سازمان غذا و دارو، قرار بر این شد که فاز اول توزیع واکسن از ابتدای مهر ماه در شبکه بهداشت انجام شود که این اتفاق افتاد. حال فاز بعدی توزیع واکسن آنفلوآنزا، عرضه آن به داروخانه‌هاست که البته هنوز این توزیع انجام نشده است.

در این زمینه حیدر محمدی- مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو گفت: واکسن آنفلوانزا هنوز در داروخانه‌ها توزیع نشده است. در فاز دوم توزیع این واکسن که زمان آن به زودی اعلام می‌شود، واکسن آنفلوانزا بین داروخانه‌ها هم توزیع می‌شود.

کیانوش جهانپور-سخنگوی سازمان ذا و دارو نیز تاکید کرد: هم‌‌اکنون هیچ‌گونه توزیعی در حوزه واکسن آنفلوآنزا در بین داروخانه‌ها انجام نشده است. بنابراین مرم برای دریافت واکسن قبل از اعلام رسمی سازمان غذا و دارو، به داروخانه‌ها مراجعه نکنند. تاکید می‌کنم اکنون واکسیناسیون آنفلوآنزا در مراکز جامع خدمات سلامت و صرفا برای کادر بهداشت و درمان، مادران باردار و بیماران خاص انجام خواهد شد و به هیچ وجه در اختیار دیگر گروه‌ها و افراد قرار نخواهد گرفت.

چه کسانی در اولویت دریافت واکسن از داروخانه‌ها هستند؟

بنابر ضرورت تامین واکسن برای گروه‌هایی که در معرض ریسک بیشتر ابتلا به آنفلوآنزا و شدت بیشتر بیماری قرار دارند، سازمان غذا و دارو اعلام کرده است که بعد از توزیع واکسن آنفلوآنزا در داروخانه‌ها، این واکسن به افراد بالای ۶۵ سال و کودکان بین ۶ ماه تا ۵ سال با ارائه کارت ملی و ثبت اطلاعات، ارایه می‌شود.

قیمت واکسن آنفلوآنزا چقدر است؟

باید توجه کرد که واکسن آنفلوآنزایی که در مراکز بهداشتی در اختیار گروه‌های در معرض خطر گذاشته می‌شود، رایگان است، اما برای تهیه واکسن از داروخانه‌ها باید هزینه پرداخت شود.

بر اساس اعلام سازمان غذا و دارو، از آنجایی که اکنون واکسن با ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی تامین شده است، قیمت تمام شده آن برای مردم در داروخانه‌ها، ۴۴ هزار تومان خواهد بود. البته در صورتی که بعد از این، تصمیمی مبنی‌بر واردات واکسن با ارز نیمایی اتخاذ شود، قیمت واکسن تامین شده با ارز نیمایی از سوی سازمان غذا و دارو اطلاع رسانی می‌شود.

آیا همه مردم نیاز به تزریق واکسن آنفلوآنزا دارند؟

باید توجه کرد که میزان ایمنی واکسن آنفلوانزا بین ۳۰ تا ۳۵ درصد است. بنابراین فقط افراد پر خطر مانند سالمندان بالای ۶۵ سال، کودکان، بیماران قلبی_عروقی، افراد مبتلا به بیماری‌های نقص ایمنی، کادر بهداشت و درمان و... که ممکن است امکان و شدت ابتلا به آنفلوآنزا در آنها بیشتر باشد، نیاز به تزریق این واکسن دارند و نیازی به تزریق واکسن آنفلوانزا از سوی همه افراد نیست.

از طرفی بر اساس گفته کارشناسان بهداشت و درمان با توجه به اینکه هم‌اکنون عمده مردم در جهت پیشگیری از ابتلا به کرونا، پروتکل‌های بهداشتی نظیر استفاده از ماسک، حفظ فاصله فیزیکی از دیگران، شستن مداوم دست‌ها، عدم تماس دست آلوده با چشم، دهان و بینی و... را رعایت می‌کنند، احتمال شیوع آنفلوآنزا طی امسال کمتر خواهد بود. این تجربه‌ای است که در نیمکره جنوبی که فصل سرما را گذرانده نیز دیده شده است؛ به طوری که طبق اعلام کمیته اپیدمیولوژی کرونا در وزارت بهداشت، محدودیت‌ها در هنگ‌کنگ، گسترش آنفلوآنزا را سرکوب کرده و در زمستان امسال در استرالیا، شیوع آنفلوآنزا بسیار پایین بوده است. در کشورهای دیگر نیم‌کره جنوبی، از جمله شیلی و آفریقای جنوبی نیز یک تصویر مشابه در مورد آنفلوآنزا و سایر بیماری‌های زمستانی، در شش ماهه اول سال که زمستان را تجربه کرده‌اند، وجود داشته است.

هرچند که نمی‌توان با اطمینان گفت که در زمستان نیم‌کره شمالی نیز همین الگو اتفاق افتد، اما به‌نظر می‌رسد که بهترین کار این است که اجازه دهیم افراد در معرض خطر واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند و باوجود بیشتر رعایت پروتکل‌های بهداشتی را که این روزها مقداری نزولی شده، مدنظر قرار دهیم تا هم از آنفلوآنزا در امان بمانیم، هم از کرونا.

می‌توان واکسن آنفلوآنزا را از بازار آزاد و یا به صورت اینترنتی خرید؟

متاسفانه در آستانه فصل آنفلوآنزا که نگرانی‌هایی از احتمال همزمانی ابتلا به کرونا و آنفلوآنزا مطرح می‌شود، عده‌ای برای پول‌های مردم کیسه دوختند. به طوری که یا در بازار آزاد و یا به صورت اینترنتی، با قیمت‌های چند صد هزار تومانی نسبت به فروش واکسن آنفلوآنزا اقدام می‌کنند. این درحالیست که واکسن‌هایی که از مراکز غیرمجاز و یا به صورت اینترنتی تهیه می‌شوند، نه‌تنها ممکن است تقلبی بوده و منجر به عارضه‌ای در فرد شوند، بلکه حتی اگر تقلبی نباشند، قاچاق هستند و ممکن است به درستی نگهداری و حمل نشده باشند.

در این زمینه علی فاطمی-نایب رییس انجمن داروسازان ایران، چندی پیش گفت: باید توجه کرد که واکسن آنفلوآنزا، واکسنی است که باید تحت زنجیره سرد نگهداری شود و اگر از یخچال خارج شود، کارایی‌اش را از دست می‌دهد. بر همین اساس مهم است که بلافاصله بعد از خروج واکسن آنفلوآنزا از یخچال به‌سرعت آن را تزریق کرد. بر همین اساس در بسیاری از کشورهای دنیا تزریق واکسن آنفلوآنزا را در داروخانه‌ها انجام می‌دهند تا خروج آن از زنجیره سرد تا زمان تزریق، طولانی نشود.

وی تاکید کرد: اکنون هم واکسن آنفلوآنزا و هم واکسن کرونای تقلبی در بازار وجود دارد و شیادانی هستند که با این موارد از مردم کلاهبرداری می‌کنند.

سازمان غذا و دارو هم در این زمینه طی اطلاعیه‌ای نسبت به فروش واکسن‌ آنفلوآنزا تقلبی در بازار هشدار داد و اعلام کرد: "مردم به‌هیچ‌عنوان نباید اسیر تبلیغات عرضه این دارو در خارج از مراکز بهداشتی و داروخانه‌ها شوند، زیرا سلامت این واکسن‌ها به‌ هیچ‌ عنوان مورد تأیید این سازمان نیست. به مردم اطمینان خاطر داده می‌شود که واکسن مورد نیاز تمامی افراد پرخطر، در چند فاز از طریق شبکه بهداشتی و داروخانه‌ها عرضه خواهد شد، بنابراین از مردم می‌خواهیم اخبار را از مراجع معتبر دنبال کرده و طبق اعلام سازمان غذا و دارو نسبت به تهیه آن اقدام کنند. "