رخشانی‌مهر: ۱۲ درصد مدارس کشور نیازمند تخریب و بازسازی هستند

مهراله رخشانی مهر در برنامه تلویزیونی پرسشگر که با موضوع چالش‌های مدرسه سازی به روی آنتن شبکه آموزش سیما رفت درباره کانال کشی کولر در نمای ظاهری ساختمان مرکز سنجش وزارت آموزش وپرورش که نمای آن را نامناسب کرده گفت: ما سازمان نوسازی مدارس هستیم و ساخت مدارس ایمن، بانشاط و مقاوم جزو وظایف ماست و در برنامه زیرنظام فضا و تجهیزات سندتحول بنیادین که متولی انجام آن هستیم و مسئولیت کارگروهش به ما سپرده شده شرح وظایف ما کاملا مشخص است. نگه داری اماکن و فضاهای آموزشی و اداری بر عهده معاونت پشتیبانی و معاونان ادارات کل آموزش و پرورش و معاونان اداری و مالی مناطق است.

وی با بیان اینکه شرح وظایف مشخص است و نگه داری از فضاها و انجام تعمیرات جزئی برعهده معاونت پشتیبانی است گفت: اخیرا وزیر آموزش و پرورش شرح وظایف تفکیک شده را ابلاغ کردند. بر این اساس تعمیرات اساسی مدارس به ما واگذار شده و بابت انجام این تعمیرات بودجه در اختیار داریم ولی بودجه تعمیرات جزئی به ادارات کل استان ها ابلاغ می‌شود و دخل و تصرفی در فضاهای اداری آموزش و پرورش نداریم.

انواع مدارس

رخشانی مهر یک تقسیم بندی از انواع مدارس در این حوزه ارائه داد و گفت: در تعریفی که داریم انواع مدارس به این شرح هستند؛ اول مدارس نیازمند تخریب و بازسازی، دوم مدارس نیازمند مقاوم سازی و سوم مدارس مقاوم که بر اساس استانداردهای لازم ساهته شده و مقاومت لازم را در برابر بارهای قائمی وعمودی و جانبی دارند. ۱۲ درصد مدارس کشور نیازمند تخریب و بازسازی، ۱۸ درصد نیازمند مقاوم سازی و ۷۰ درصد مقاوم هستند.

اکنون مدرسه خشت و گلی در کشور نداریم

وی با بیان اینکه اکنون مدرسه خشت و گلی در کشور نداریم گفت: تا مهر ۱۳۹۷، یک هزار و شش کلاس درس خشتی و گلی داشتیم که بهمن ۹۸ با برنامه ریزی‌های انجام شده عملا از ادبیات عمرانی مدارس برچیده شد و دیگر مدرسه خشت و گلی نداریم.

وی درباره توزیع جغرافیایی این مدارس گفت: این میانگین ۳۰ درصدی مدارس نیازمند تخریب و بازسازی و مقاوم سازی برای کل کشور صادق است که در برخی نقاط بیشتر و در برخی نقاط کمتر است. بیشترین میزان آن یعنی ۳۵ و ۳۴ درصد متعلق به تهران، سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی و کمترین آن متعلق به استان‌های یزد و ایلام است.

معاون وزیر درباره بودجه سازمان نوسازی مدارس گفت: ظرفیت قانون بودجه ۹۹ حدود ۶۸۰۰ میلیارد تومان است که تحت عناوین بودجه‌های استانی، ملی و ردیف‌های اصلی و متفرقه تقسیم بندی می‌شود.

وی در پاسخ به اینکه آیا این بودجه کافی است؟ گفت: این عدد کم است. اما اجازه بدهید بحث را از منظر دیگر دنبال کنیم؛ اینکه موضوع مدرسه سازی یک جریان است و این را برنمی‌تابد که بگوییم که تا چه زمانی دیگر مدرسه تخریبی در کشور نداریم، چون همه مدارس در یک تاریخ ساخته نشده‌اند که همه در یک زمان فرسوده و نیازمند بازسازی شوند. مناطق و شهرک‌های جدید ساخته و نیازمند فضای جدید آموزشی می‌شوند. هروقت به صورت مقطعی اعتبارات نوسازی را با این تصور که پرونده مدرسه سازی را در یک برهه زمانی ببندیم اشتباه کرده‌ایم.

سرانه فضاهای آموزشی و پرورشی اکنون بیش از ۳ برابر شده و به ۵.۲ متر مربع رسیده است

وی ادامه داد: طی برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه ۴۰۰۰ میلبارد تومان تخصیص یافت و اتفاقات خوبی در حوزه مدرسه سازی رخ داد. سرانه فضاهای آموزشی و پرورشی قبل انقلاب یک و نیم متر مربع بود که اکنون بیش از سه برابر شده و به ۵.۲ متر مربع رسیده است. البته جمعیت دانش‌آموزی قبل و بعد انقلاب تفاوت چشمگیری داشته است اما وقتی سرانه را محاسبه می‌کنند زیربنای فضاهای موجود را برجمعیت دانش‌آموزی تقسیم میکنند و هرچه جمعیت افزایش یابد باید شاهد کاهش سرانه باشیم، اما این اتفاق نیفتاده است و باوجود رشد جمعیت دانش‌آموزی سرانه بالا رفته و سرعت مدرسه سازی از سرعت رشد جمعیت دانش‌آموزی پیشی گرفته است.

رخشانی مهر با بیان اینکه در یک دوره هشت یا ۱۰ ساله ،۵۰ درصد مدارس کشور مقاوم سازی شدند گفت: در برنامه چهارم و پنجم توسعه، چهارمیلیارد دلار بابت مدرسه سازی تخصیص داده شد و ناچار بودیم استانداردهای لازم را به کمک دانشگاه‌های کشور برای مقاوم سازی احصا کنیم. استانداردها را تهیه کردیم و سازمان برنامه تایید کرد و آن را در اختیار مشاورانی که تجربه کار مقاوم سازی نداشتند قرار دادیم. در آن سال‌ها رتبه خوبی را در مقاوم سازی مدارس به دست آوردیم و سال ۱۳۸۲ همکاران ما آمار گرفتند. در آن سال ۷۰ درصد مدارس نیازمند مقاوم سازی بودند و ۳۰ درصد مقاوم بودند و در یک بازه زمانی کوتاه این عدد برعکس شده است.

وی با طرح مجدد این سوال که "آیا ۶۸۰۰ میلیارد تومان عدد خوبی است؟" گفت: اگر ما بتوانیم بودجه سازمان را به مجلس و سازمان برنامه بقبولانیم که باید متناسب با اعتبارات و افزایش قیمت مصالح ساختمانی و تورم افزایش یابد و به صورت ثابت ادامه داشته باشد می توانیم خیلی زود مسئله مدارس تخریب و بازسازی را حل کنیم. اما مقطعی عدد خوبی را تخصیص داده اند و در مقاطعی این رقم کاهش یافته است.

فقط ۱۴ هزار بخاری نفتی از ۵۳۰ هزار کلاس درس باقی مانده‌ است

رئیس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس کشور درباره وضعیت سیستم‌های گرمایشی مدارس نیز گفت: با وجود تلاش‌های انجام شده و حمایت‌های صورت گرفته قبل از سال ۱۳۹۱ هر مدرسه‌ای ساخته شده برای پایین آوردن هزینه تمام شده از بخاری نفتی عمدا استفاده شده؛ به این دلیل که سرپناه و تعداد مدرسه بیشتری ایجاد شود. یک کار غیرفنی انجام داده‌اند که مورد تایید ما نیست. مدرسه را به جای سیستم حرارتی و رادیاتور با بخاری نفتی ساخته‌اند و تحویل داده‌اند. اما از سال ۹۱ به بعد تا امروز، فقط ۱۴هزار بخاری نفتی از ۵۳۰ هزار کلاس درس باقی مانده‌ است. سال قبل ۵۰ هزار بخاری نفتی را جمع آوری کردیم و این ۱۴ هزار مورد برای مناطقی است که زیرساخت‌های لازم را نداریم و عملا آنجا گازکشی نشده است. این بخاری‌ها در نقاطی چون سیستان و بلوچستان است که گازکشی شهری انجام نشده، برای مناطق صعب العبور است که گاها برق هم ندارند. اکنون دو درصد کلاس‌های درس با بخاری نفتی گرم می شوند که عدد قابل قبولی است؛ اگرچه در تلاشیم تا آن را هم حل کنیم.

وی در پاسخ به سوال مجری برنامه درباره برخی اخبار با این مضمون که " درمدارس سیستان و بلوچستان نیمی از دانش‌آموزان تا قبل از متوسطه دوم ترک تحصیل می‌کنند و دیگر آنکه در یک جامعه هدف در سیستان و بلوچستان از ۱۵ هزار نفر تنها ۱۵۰ نفر دیپلم گرفته‌اند" و ارتباط آن با فیزیک مدارس گفت: حوزه تخصصی‌ام، عمران است. حتما موضوع ترک تحصیل در برخی دانش‌آموزان سیستان و بلوچستان با نبود مدرسه و کمبود سرانه فضای آموزشی مرتبط است. ۱۰ استان زیرخط میانگین سرانه آموزشی دارند که استان آخر، البرز و قبل از آن سیستان و بلوچستان و آذربایجان غربی و تهران قرار دارند. بیشترین مدارس تخریبی متعلق به شمال تهران است و استان تهران کمترین سرانه آموزشی را دارد.

وچود ۱۴ هزار بخاری نفتی

رخشانی مهر درباره اینکه سهم هر مدرسه از بودجه ۱۳۵۰ میلیاردی تخصیصی از محل عوارض گاز که در راستای استانداردسازی سیستم های گرمایشی صرف می‌شود چقدر است؟ گفت: ۱۴ هزار بخاری نفتی داریم که برخی می‌تواند در راهروها باشد و یا بسته به زیربنا ممکن است در یک کلاس دو بخاری باشد. به عبارتی دو درصد کلاس‌ها با بخاری گرم می‌شوند.

وی افزود: بحث دوم، بحث بخاری‌های گازی است؛ حدود ۶۳ هزار بخاری گازی داریم. بنا بر ضوابط نظام مهندسی، ورود شعله مستقیم آتش داخل کلاس ممنوع است. وقتی اولویت بندی می‌کنیم پرخطر ها بخاری نفتی و باخطر کمترها، بخاری گازی هستند. این اعتبار ۱۳۵۰ میلیارد تومان را برای جمع آوری بخاری‌های گازی نیاز داریم که برای هرکلاس درس به طور میانگین ۲۵ تا ۳۰ میلیون می شود.ممکن است برخی بپرسند چرا این عدد بالاست. علت این است که مبنای ما کلاس درس است اما داخل راهروها، سالن‌ها، نمازخانه، سرایداری‌ها و... هم نصب می‌شود.

رئیس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس کشور افزود: این عدد ۱۳۵۰ میلیارد تومان برای ۴۰ هزار کلاس درس کفایت می‌کند و همه کلاس‌ها را در سال ۹۹ نمی‌توانیم استانداردسازی کنیم. اگر این رقم تخصیص یابد بخش جدی از کار حل می‌شود. اما مسئله این است که در شش ماه اول امسال هنوز تخصیص نداشته‌ایم. الیته با سازمان هدفمندی جلسه داشتیم و قول مساعد داده شده است که این تخصیصی تحقق یابد. سال قبل هم این ردیف۸۰۰ میلیارد تومان بود که همه آن وصول شد. یک علت به وجود آمدن این مشکل در سال جاری این است که پول به شرکت گاز می‌رود، شرکت گاز پول را به سازمان هدفمندی می‌دهد و ما باید تخصیص از سازمان برنامه به سازمان هدفمندی بگیریم و سازکان هدفمندی به خزانه بدهد و خزانه برای ما واریز کند. قرار شده است درباره این بودجه هفته آینده اولین تخصیص را داشته باشیم.

وی با بیان اینکه حضور دکتر منادی فرصت مغتنمی برای همکاران ما است و ایشان از ما جدی تر و علاقه‌مند تر هستند و هرکاری از دستشان بر بیاید نهایت همکاری را خواهند داشت گفت: تعامل با کمیسیون آموزش خوب است و موضوع را پیش می‌بریم.

برای اجرایی شدن سندتحول حرکت‌های خوبی شروع شده است

رخشانی مهر در پاسخ به اینکه بودجه ریزی بر اساس کلاس‌هاست، مشاعات چه می‌شوند؟ برخی معتقدند فضاهایی که ساخته می‌شود شبیه مدرسه نیست و از تعابیری مانند زندان برای مدرسه‌ها استفاه می‌کنند؟ گفت: تکلیف ما را در این موضوع سندتحول روشن کرده است و خوشبختانه با فرمایشات رهبری و تاکید وزیر برای اجرایی شدن سندتحول حرکت‌های خوبی شروع شده است. زیرنظام فضا و تجهیزات یک برنامه فاخر است. نگاه سندتحول به برنامه زیرنظام فضا و تجهیزات نگاه فاخری است و سندتحول از ما خواسته فضای ایمن، بانشاط، دوستدار محیط زیست، بهره مند از انرژی های تجدیدپذیر و دوست داشتنی بسازیم.

وی افزود: شاید ۲۰،۳۰ سال قبل که استانداردهای لازم را نداشتیم و خیلی عقب بودیم و ناچار بودیم به سرعت فضاهای جدید بسازیم و دانش‌آموز را از کپر برداریم و در کلاس معمولی بنشانیم. زمانی مدارس سه و چهار شیفت در دهه ۵۰ و ۶۰ داشتیم و همکاران ما بودند سراغ ساخت فضاهای تیپ بروند و این روند سرعت گرفت ولی این کار امروز دیگر از ما پذیرفته نمی‌شود و باید به سمت ساخت فضای روز و نوین برویم. در حوزه هویت بخشی به معماری مدارس و معماری ایرانی اسلامی اتفاقات خوبی رخ داده است.

معاون وزیر افزود: به سراغ ساخت فضاهای آموزشی و مجتمع‌های بزرگ رفته‌ایم و می‌خواهیم مشاعات را افزایش دهیم. ۳۱۰ فضای نیمه تمام در کرمان نیمه کاره و رها شده مانده بود که ۲۹۰ مورد آن فعال شده است. در معماری فضاها اتفاقات خوبی افتاده است. جمع کردن مدارس کوچک از آرزوهای سندتحول است. در کشور ما ۵۰ درصد دانش‌آموزان ما در مدارس با کمتر از ۵۰ دانش آموز مشغول به تحصیل‌اند. این اشکالی ندارد و حداقل حق بچه محروم یک سرپناه است؛ اما در جایی که امکان پذیر است مایلیم اینها را تجمیع کنیم.

ساخت ۱۳۰ هزار کلاس درس از سوی خیرین

رخشانی مهر درباره مشکل کمبود فضای آموزشی درمنطقه ۲۲ تهران اظهار کرد: جامعه خیرین مدرسه ساز قدیمی ترین و منسجم ترین مجموعه خیری است که از سال ۷۷ فعالیت می‌کند و ۱۳۰ هزار کلاس درس را ساخته‌اند. بنیاد برکت و بنیاد علوی، بانک ها و موسسات هم سالانه مدارسی می‌سازند و تحویل می‌دهند اما وزارت راه وقتی می‌خواهد شهری جدید ایجاد کند باید مدرسه را نیز لحاظ کنند. مسکن مهر ساخته می‌شود و بعد از مستقر شدن مردم فکر مدرسه میفتیم. انتظار این است بر اساس قوانین وزارت راه کامل مدرسه بسازد و تحویل بدهد اما ۳۰ درصد آن را می‍سازد.

رئیس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس کشور افزود: وزارت راه یک مسئولیتی دارد و شهرداری هم در حوزه مناطق شهری باید این الزام را رعایت کند. بر اساس ماده ۱۸ قانون شوراهای آموزش و پرورش که متاسفانه اصلاحات بدی روی آن انجام شد؛ انبوه سازان ملزم به درنظر گرفتن و ساخت فضاهای آموزشی هستند اما در منطقه ۲۲ حتی زمین با کاربری آموزشی وجود ندارد که خیّر را برای ساخت مدرسه به آنجا ببریم. نه تنها مدرسه ایجاد نمی‌کنند بلکه زمین مناسب هم دراختیار نگذاشتند. دکتر حاجی میرزایی یک برنامه ابتکاری گفت‌وگوی هفته ترتیب داده که شهردار تهران هم آمده است و کارگروهی شکل گرفته است که مسئله را با وزارت راه و شهرداری حل کنیم.