طرح «پیشگیری از اعتیاد در محلات پرخطر» به کجا رسید؟

یکی از مصوبات جلسه ۱۳۴ ستاد مبارزه با مواد مخدر و تاکیدات مقام معظم رهبری این بوده است که طرح‌های تحولی و فوق العاده‌ای در حوزه مواد مخدر توسط دستگاه‌های مختلف اجرا شود. چند طرح فوق العاده نیز بر عهده سازمان بهزیستی قرار داده شد که یکی از آنها اجرای برنامه‌های پیشگیرانه در محلات آسیب‌خیز و پر خطر است. این در حالی است که بر اساس اعلام وزارت راه و شهرسازی بیش از ۳۰۰۰ محله آسیب خیز در کشور وجود دارد و این محلات همان مناطق حاشیه‌ای و پرخطر هستند که احتمال دارد به دلیل ماهیت ویژه‌شان آسیب‌های اجتماعی به ویژه اعتیاد در آنها بیشتر فرصت نمود و بروز داشته باشد.

ماریت قازاریان در گفت‌وگو با پانا درباره اجرای طرح ارتقای مهارت‌های شناختی اعتیاد در محلات پرخطر اظهار کرد: «اجرای این طرح حدود دو سال است که آغاز شده و سال اول به صورت پایلوت در دو استان اجرا شد و سال دوم نیز دو استان دیگر به آن اضافه شد. این طرح به صورت پایلوت در استان‌های تهران، اصفهان، سیستان و بلوچستان(زاهدان) و خراسان رضوی (مشهد) اجرا شده است.»

رئیس گروه پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: «طرح پیشگیری از اعتیاد در محلات پر خطر که عنوان آن پیشگیری اولیه از اعتیاد و ارتقای توانمندی‌های شناختی و رفتاری در مناطق آسیب‌خیز است با حمایت خیرین انجام می‌شود. البته اعتبارات طرح را سازمان بهزیستی تامین می‌کند اما جمعیتی که تحت پوشش خیرین هستند در این برنامه‌ها آموزش تحت آموزش قرار می‌گیرند. در واقع خیرینی که در مناطق آسیب خیز هستند و یکسری افراد را تحت پوشش دارند، در این برنامه شرکت می‌دهند و تحت آموزش قرار می‌گیرند.»

رئیس گروه پیشگیری از اعتیاد در دفتر پیشگیری و درمان سازمان بهزیستی کشور تاکید کرد: «آموزش‌ها در قالب مهارت‌های زندگی و ارتقای مهارت‌های رفتاری و شناختی افراد پیش‌بینی شده است و عمدتا زنان در محلات آسیب‌خیز در این دوره‌ها شرکت می‌کنند و تعداد مردان نسبت به زنان کمتر است. این دوره‌ها در قالب ۸ جلسه آموزشی برگزار می‌شود که به طور ساختاریافته برای این افراد برنامه‌ریزی شده است و این دوره‌ها در یک فرایند مشخص برای افراد برگزار می‌شود.»

طرح پیشگیری از اعتیاد در محلات پر خطر سراسری می‌شود

وی با اشاره به استقبال از برنامه پیشگیری از اعتیاد در مناطق آسیب‌خیز گفت: «وقتی بیماری کرونا شیوع پیدا کرد، این برنامه و سایر برنامه‌های اجتماع‌محور متوقف شد اما جمعیت زیادی پیگیر هستند که این برنامه چه زمانی از سر گرفته می‌شود. استقابل از این برنامه مطلوب بوده است و برنامه ما این است که طرح مذکور در آینده در تمام استان‌ها گسترش پیدا کند و امسال در نظر داشتیم این طرح سراسری اجرا شود که به دلیل شیوع کرونا متوقف شد.»

قازاریان در ادامه درباره ارزیابی و آسیب‌شناسی طرح پیشگیری از اعتیاد نیز گفت: «ارزیابی در استان‌هایی که طرح به صورت پایلوت اجرا شده، صورت گرفته است که آیا این دوره‌ها در ارتقای مهارت‌های رفتاری اثرگذار بوده است یا خیر. این ارزیابی به روشی علمی صورت گرفته و پس از اینکه نتیجه آن مطلوب بود تصمیم گرفته شد تا طرح در سایر استان‌ها نیز ادامه داشته باشد.»

وی اضافه کرد: «ارزیابی برای ادامه طرح چند قسمت دارد. پرسشنامه‌ای در اختیار افراد قرار گرفت و علاوه بر آن از آنها مصاحبه شد که چه اندازه محتواها در زندگی‌شان تاثیرگذار بوده و کاربرد داشته است. به عنوان مثال آیا کنترل هیجان و خشم و استرس را در سبک زندگی آنها اثرگذار بوده است یا خیر. نتیجه ارزیابی مثبت بوده است و این افراد مشتاق ادامه دوره‌ها هستند. ضمن اینکه اصولا برنامه‌هایی که در دفتر اعتیاد به صورت پایلوت اجرا می‌شوند اگر نتیجه ارزیابی آنها مطلوب نباشد، برای تداوم طرح اعتبار و بودجه‌ای لحاظ نمی‌شود.»

تربیت ۴۰ مربی در طرح پیشگیری از اعتیاد در محلات پر خطر

رئیس گروه پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه برای اجرای طرح پیشگیری از اعتیاد در محلات پرخطر حدود ۴۰ مربی تربیت شده است، گفت: «این مربیان تسهیل‌گر و از کارشناسان بهزیستی هستند. علاوه بر این محتواهای درسی برای دوره‌ها تدوین شده است که همراه با تمرین و کار علمی با تیم متخصص در ۸ جلسه به گروه‌های متقاضی ارائه می‌شود.»

وی درباره آموزش مهارت‌های شناختی به نوجوانان در این دوره‌ها نیز گفت: «در این بسته‌ها معمولا مهارت‌هایی ارائه می‌شود که در زندگی شرکت کنندگان کارایی لازم را داشته باشد و اصلی‌ترین آن مهارت‌های زندگی با تکیه بر پیشگیری از اعتیاد است اما مهارت‌های ارتباطی بین والدین و فرزند نیز ارائه می‌شود تا برای متقاضیان اثرگذار باشد.»

زمان از سرگیری طرح‌های پیشگیری از اعتیاد

رئیس گروه پیشگیری از اعتیاد در دفتر پیشگیری و درمان سازمان بهزیستی کشور درباره زمان ازسرگیری دوره‌های آموزشی طرح مذکور اظهار کرد: «با توجه به اینکه پایان شیوع بیماری کرونا مشخص نیست، اجرای این طرح‌ها نیز بستگی به کرونا دارد. باید شرایط برگزاری دوره‌ها مناسب باشد تا اجرای این دوره‌ها به سلامت افراد آسیب نرساند. البته در نظر داریم تا محتواها را برای برخی خانواده‌ها به صورت الکترونیک ارائه دهیم اما از آنجا که تاثیر کلاس‌های حضوری بسیار اهمیت دارد، باید منتظر پایان بیماری کرونا بود که امیدواریم هر چه سریعتر این دوره به پایان برسد چون اگر بین برنامه‌ها فاصله بیفتد خوشایند نیست.»