گزارش پانا از تلاش مجلس برای طرح «واگذاری شبکه نمایش خانگی به صدا و سیما»
«حذف» و «حصر» رقیب به بهانه «نظارت»
تهران (پانا) - آمار توزیع و فروش شبکه نمایش خانگی حاکی از استقبال و علاقه مردم به آن است اما اخیرا اخباری مبنی بر واگذاری شبکه نمایش خانگی، خواب اهالی سینما را بر هم زده است.
مدتی است که واگذاری شبکه نمایش خانگی به صداوسیما نقل مجالس اهالی سینمایی شده است، یعنی هر آنچه در شبکه نمایش خانگی رخ خواهد داد در انحصار سازمان صداوسیما قرار خواهد گرفت. این مساله‌ای است که با واکنش‌های بسیاری همراه بود، ریشه درخواست دادن شبکه نمایش خانگی به صداوسیما از کجا آب می‌خورد؟ در ابتدا صداوسیما عنوان می‌کرد هرآنچه برنامه زنده و سریالی که از شبکه نمایش خانگی و پلتفرم برای مخاطبین پخش میشود به دلیل ماهیت تصویری آن باید به صداوسیما سپرده شود این اتفاق باعث میشود برنامه‌هایی همچون امشو، آپارات و ... نیز زیر نظر خط قرمزها و ممیزی‌های صداوسیما درآیند و ماهیت اصلی این برنامه‌ها تغییر کند یا حتی پخش آنها متوقف شود. در ابتدا باید از تمامی برنامه‌سازانی که در شبکه نمایش خانگی حضور دارند پرسید چه دلیلی دارد که به دنبال ساخت برنامه در پلتفرم صداوسیما هستند که البته جواب آن ساده و واضح است. در روزگار فعلی مردم اکثر وقتشان را در فضای مجازی می‌گذارند آنها بیشتر ترجیح می‌دهند اوقات فراغتشان را با استفاده از همان پلتفرم‌ها از طریق تلفن همراه خود بگذرانند همچنین جامعه فعلی دیگر تحمل سانسورها و ممیزی‌های صداوسیما را ندارد.
نگاه حزبی در برنامه سازی صداوسیما بیداد می‌کند
بسیاری از هنرمندان تصور می‌کنند صداوسیما روزانه خط قرمزهایش تغییر می‌کند، آنها به نکته دیگری نیز اشاره می‌کنند و عقیده دارند نگاه حزبی در برنامه سازی صداوسیما بیداد می‌کند. همه این نکات و مسائل دیگر باعث شده که چشم بسیاری از هنرمندان از این اتفاق بترسد زیرا درصورت اعمال این تصمیم، تمامی تولیدات شبکه نمایش خانگی زیر نظر صداوسیما درخواهد آمد و بر آنها نظارت خواهد داشت. در ابتدا باید از صداوسیما و مدیران آن پرسید که آنها چگونه با در اختیار داشتن بیش از ۴۰ شبکه تلویزیونی و رادیویی به دنبال شبکه نمایش خانگی هستند و چرا حال که به گفته خودشان قرار است مجوزهای سریال های این شبکه ها را آنها بدهند چرا سریال‌های تلویزیونی در سال‌های گذشته نتوانسته‌اند نظر مردم را به خود جذب کنند و آنها را از پای ماهواره‌ها یا دیگر رسانه‌های به سمت شبکه های وطنی ببرند.
مدیران سیما از محبوبیت مجری ها و برنامه های آنها در هراسند و به همین دلیل این برنامه‌های موفق تعطیل شده‌اند
با نگاهی به سریال های تلویزیونی به این نتیجه می‌رسیم جز چند سریال که در سال‌های اخیر با موضوع جذاب و عامه‌پسند ازجمله «پایتخت»، «مختارنامه»، «یوسف پیامبر»، «زیر آسمان شهر» یا «ستایش» که در ذهن مردم ماندگار شدند چند سریال پرمخاطب دیگر می‌توان نام برد که مردم نامشان را در ذهن به یاد داشته باشند و با علاقه از داستان و بازیگران آن سریال یاد کنند. صداوسیما مدت‌هاست نه فقط در زمینه جذب مخاطب موفق عمل نکرده بلکه باعث ریزش تعداد مخاطبان خود نیز شده است. آنها در سال‌های گذشته برنامه های موفقی چون ۹۰، حالا خورشید و .... را بنا به دلایل بسیاری دیگر در کنداکتور پخش ندارند و بسیاری معتقدند که این مدیران از محبوبیت مجری ها و برنامه های آنها در هراسند و به همین دلیل این برنامه‌های موفق تعطیل شده‌اند. سوال دیگر از صداو سیما این است که تلویزیون با ۲۱ شبکه سراسری، ۳۳ شبکه محلی و ۱۵ شبکه برون مرزی سالانه چند فیلم و سریال تولید می‌کند و همین تولیدات انگشت‌شمار چند مخاطب دارند؟
ابتذال این است که به سلیقه و ذائقه اصلی مخاطب توجه نشود
خبر واگذاری یا بهتر است بگوییم حذف رقیب صداوسیما ابتدا از طریق فضای مجازی پخش شد و شائبه‌ها آنقدر زیاد شد که صدای اهالی فرهنگ و هنر درباره این موضوع درآمد و اعتراض شدیدی درباره این موضوع کردند. ازجمله کسانی که مخالفت خود را درباره این موضوع صراحتا اعلام کرد بیژن بیرنگ بود که در اعتراض به حرف یکی از مسئولان صداوسیما که تولیدات شبکه نمایش خانگی را مبتذل خوانده بود، موضوع ابتذال شبکه نمایش خانگی و سینما را کاملا رد کرد و معتقد است وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بی‌دلیل به کسی مجوز نمی‌دهد.
او می گوید: «ابتذال معنی بسیار گسترده‌ای دارد، ابتذال در دو فرم محتوایی و ظاهری صورت می‌گیرد. ممکن است زمانی فکر کنیم چیزی مبتذل است اما درواقع اینطور نباشد ودقیقا همان چیزی باشد که در دل جامعه رخ می‌دهد. به نظرم ابتذال در اصل این است که به مشکلات و ذائقه اصلی مخاطبان و مردم جامعه توجه نشود، درست نیست که ما به عنوان وکیل وصی مردم از جانب خودمان بگوییم نیاز مردم همین چیزی است که من تشخیص می‌دهم پس کسی هم نباید اعتراض کند صدایتان هم درنیاید.»
بیرنگ همچنین درباره نگاه سلیقه‌ای مسئولان صداوسیما می گوید: «مسئولان صداوسیما بر مبنای سلیقه یک سری خط قرمزها درست کرده‌اند و حالا می‌گویند اگر مردم خارج از این خط قرمزها حرکت کنند ابتذال محسوب میشود، ابتذال می‌تواند در شکل ظاهری یا محتوایی باشد. ممکن است خیلی چیزها خوب باشند اما ظاهر بدی داشته باشند و با سلیقه هر کسی جور نباشد. سال‌هاست است که این بحث را داریم، سال‌هاست درباره این بحث بی‌نتیجه حرف می‌زنیم.»
او ادامه می دهد: «سعی می‌کنیم رفتارها را طوری در رسانه نشان دهیم که واقعیت ندارند زیرا می‌خواهیم بگوییم ما همچین مملکتی هستیم اما آن موضوع در جامعه عینیت ندارد که این هم خودش نمونه دیگری از ابتذال محسوب میشود، از طرفی ممکن است تماشاگر آن را بپسندد که باز آن هم ابتذال است.»
این کارگردان می افزاید: «در دنیا انواع فیلم‌ها و برنامه‌ها در کانال‌های مختلف ساخته میشود، چه در تلویزیون چه در سینما و این مخاطب است که تصمیم می‌گیرد چه چیزی را ببیند. اینکه بخواهیم مخاطب را برای اینکه چیز مبتذل نبیند محدود کنیم نگاه درستی نیست زیرا در این قسمت وارد حیطه آزادی بیان و رسانه می‌شویم، سال‌هاست این کار را به شکلی انجام داده‌ایم. تلویزیون، وزارت ارشاد و باقی نهادهای تصمیم گیرنده در قالب و شکل خودشان این کار را کرده‌اند و هر کسی ساز خودش را زده است.»
نهاد صادرکننده پروانه نمایش برای ما اهمیت دارد
مهدی گلستانه درباره احتمال انتقال مدیریت شبکه نمایش خانگی به سازمان صداوسیما و تأثیر آن در ساخت و کیفیت آثار نمایش خانگی می‌گوید: «تصور شخصی من این است که در حوزه صدور مجوز هیچ تفاوتی بین وزارت ارشاد و صداوسیما وجود ندارد. حتی گاهی در وزارت ارشاد و شورای پروانه ساخت، مراحل سخت‌تری را نسبت به صداوسیما می‌گذرانیم؛ یعنی برای ما نهاد صادرکننده پروانه ساخت اهمیت چندانی ندارد و بیشتر از هر چیزی نهاد صادرکننده پروانه نمایش مهم است. چون آنجاست که به‌طور معمول همه چیز با حرف‌هایی که قبلاً زده شده، هم‌خوانی ندارد و حتی ممکن است هزار و یک بلا سر طرحی بیاید که در ابتدا تصویب شده است.»
صداوسیما برای طیف خاصی از جامعه برنامه‌سازی می‌کند
مرتضی شایسته، سخنگوی شورای صنفی نیز درباره این موضوع گفته است: «من مخالفم که صداوسیما بر شبکه خانگی نظارت داشته باشد چرا که این امر وظیفه وزارت ارشاد است. وظایف صداوسیما مشخص است و باید برای طیف خاصی از جامعه برنامه‌سازی کند. در وزارت ارشاد بخش‌های مختلفی وجود دارد که هر کدام از این بخش‌ها می‌توانند یک فعالیت مشخصی را انجام دهند و اگرصداوسیما در هربخش نقدی ببینند باید به وزارت ارشاد اطلاع دهند. برخی از سریال‌های تلویزیونی را تماشا می‌کنم، اما متاسفانه برخی ازاین سریال‌ها برای رسانه ملی خیلی کوچک هستند.»
باید منتظر ریزش مخاطبان شبکه نمایش خانگی باشیم
بهمن ارک، کارگردان سینما نیز درباره واگذاری شبکه نمایش خانگی به صداوسیما می‌گوید: «در تلویزیون خط قرمزها زیاد است و به واسطه آنها کارگردانان به هر موضوعی نمی‌توانند وارد شوند. اگر شبکه خانگی تحت نظر صداوسیما دربیاید قطعا سانسورها بیشتر میشود و موضوع سریال‌ها، همان موضوع سریال‌های تلویزیونی خواهند شد بنابراین مخاطبان آن ریزش خواهند کرد. مردم جذب شبکه نمایش خانگی شده‌اند و سریال‌ها را دنبال می‌کنند زیرا در آنها به مسائلی پرداخته میشود که در تلویزیون ممنوع است.»
تعامل ۲سازمان، خروجی بهتر و باکیفیت‌تر
صادق یاری تهیه‌کننده سریال نمایش خانگی، از ارزیابی‌اش درباره انتقال مدیریت شبکه نمایش خانگی به صداوسیما و محقق شدن این اتفاق می‌گوید: «به نظرم اگر سازمان صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این ماجرا به یک تعامل دوجانبه و دوطرفه برسند، خروجی آن می‌تواند محصول خیلی خوب و مناسب‌تری باشد. سازمان صداوسیما جایگاه ویژه خود را در کشور دارد؛ وزارت فرهنگ و ارشاد نیز همین‌طور. اما از آنجا که هر دو یک مسیر را می‌خواهند طی کنند و مسیرشان نیز تولیدهای محصول‌های فرهنگی و ارائه آن در کشور است، پس بهتر است با یکدیگر تعامل داشته باشند.»
دوری از سریال‌های ترکیه‌ای با بزرگتر شدن این عرصه
او در پاسخ به این پرسش که آیا فکر نمی‌کنید موضوع‌های سریال‌های ساخته شده در شبکه نمایش خانگی و دور شدن آنها از کیفیت آثار نخستین سبب این تصمیم‌گیری‌ها شده است، تاکید می‌کند: «شاید نقدهایی به حق وجود داشته باشد، اما برخی از نقدها ناحق است. در هر حال، هدف صداوسیما و وزارت ارشاد یکی است و چه بهتر که مردم سریال‌های داخل کشور را ببینند تا اینکه به سمت دیدن سریال‌های ترکیه‌ای و مجموعه‌هایی بروند که مضامین‌شان به فرهنگ کشور و خانواده‌ها ضربه می‌زند؛ همان‌طور که این اتفاق افتاده است. اما با تولیدهای سریال‌های شبکه نمایش خانگی و با تعامل این دو سازمان، خروجی هر چه باشد بهتر است از اینکه مردم به سمت سریال‌های ترکیه‌ای بروند.»
مخالفت صریح وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با طرح مجلس برای مدیریت شبکه نمایش خانگی
بر همین اساس معاون حقوقی، امور مجلس و استان‌ها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نامه‌ای خطاب به معاون پارلمانی رئیس جمهور، بر مخالفت رسمی وزارت متبوع با طرح ۲۶ نماینده مجلس برای نظارت صدا و سیما بر شبکه نمایش خانگی و VOD تاکید کرد. علی اصغر کاراندیش دربند اول این نامه مشروح که در ۶ صفحه و ۱۶ بند تدوین شده است و به تناقض‌ها و تضادهای طرح مذکور با قوانین مرتبط با شرح وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرده است نوشت:
۱-در مقدمه یا دلایل توجیهی طرح یاد شده به مرقومه مقام معظم رهبری (مدظله العالی) مبنی بر مسئولیت سازمان صدا و سیما درحوزه تنظیم مقررات، صدور مجوز و نظارت بر صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی اشاره شده است؛ دراین خصوص موارد ذیل حایز اهمیت است:
۱-۱- به موجب ابلاغیه شماره ۲۸۷۰۶/۱ مورخ ۲۲/۶/۱۳۹۴ مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) خطاب به ریاست محترم جمهوری و رییس شورای عالی فضای مجازی، ابتدا بر«مسئولیت هماهنگی و نظارت مرکز ملی فضای مجازی» نسبت به «نقش و سهم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران، دستگاه های فرهنگ و نیز نهادهای مردمی و بخش خصوصی» درموضوع «خدمات و محتوا» تصریح شده و سپس بر راهبرد «انحصار سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی نسبت به صوت و تصویر فراگیر درفضای مجازی» تاکید شده است پس با توجه به تعیین مرجع خاص از سوی معظم له برای سهم و نقش دستگاه های مربوطه نیازی به قانون گذاری نیست و مارا از منویات ایشان درخصوص این مسئله دور می کند.
۲-۱- حسب نص صریح صدور و بند (۲) حکم مورخ ۱۴/۶/۱۳۹۴ مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) به اعضای شورای عالی فضای مجازی وظیفه «سیاست گذاری و تصمیم گیری های لازم» و ایجاد «هماهنگی میان وزارتخانه ها، سازمان ها و نهادهای مختلف ذی ربط در ابعاد اقتصادی و حقوقی مرتبط با فضای مجازی» به ترتیب به «شورای عالی فضای مجازی» و «مرکز ملی فضای مجازی» محول شده است؛ لذا با عنایت به این مسئله مرجع هماهنگ کنند و تصمیم ساز اصلی در حوزه فضای مجازی توسط معظم له مشخص و تعیین گردیده و وضع قانون و تعیین مرجع دیگر بدون در نظر گرفتن صریح حکم صادره پیش گفته در واقع مغایر با منویات ایشان است.
۳-۱- آنچه در عمل مورد اختلاف است و سال ها است که وزارت متبوع پیگیر آن و خواستار حل و فصل موضوع شده است، بحث ارایه تعریف و تعیین مصادیق صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی است و قویاً معتقدیم که مجوزهای صادره از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مصداق صوت و تصویر فراگیر نیست و با عنایت به فرامین مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) اساساً این وظیفه به عهده شورای عالی فضای مجازی است و ممکن است وضع هر نوع قانون و یا مقرره بدون لحاظ تعریف و نقش مرجع اصلی آن، تبعات منفی برای حوزه تولید و همچنین فعالین این حوزه داشته باشد؛ چرا که برابر فرمان مورخ ۱۷/۱۲/۱۳۹۰ معظم له «کلیه دستگاه های کشور موظف به همکاری همه جانبه با مرکز ملی فضای مجازی می باشند» و هدف از تاسیس شورای مزبور را «سیاست گذاری، تصمیم گیری و هماهنگی در فضای مجازی» و با «اختیارات کافی» عنوان و تاکید نموده اند که «به کلیه مصوبات شورا ترتیب اثر قانونی داده شود» دراین خصوص نظر جنابعالی را به نامه شماره ۱۰۰۶۰۷/۹۵/ش مورخ ۲۲/۲/۱۳۹۵ دبیر محترم شورای عالی و رییس مرکز ملی فضای مجازی جلب می‌نمایم.
مشروح این نامه را اینجا مطالعه کنید.
واگذاری شبکه نمایش خانگی به صداوسیما منطقی نیست
فرهاد نجفی کارگردان سریال خانگی «آسپرین» نیز در همین باره می گوید: «به‌نظرم توقف صدور مجوز برای سریال‌های شبکه خانگی و سپردن آن به صداوسیما اصلا حرفه‌ای نیست، در تمام دنیا سریال‌های مختلفی ساخته میشود و هر کسی بخواهد می‌بیند و هر کسی هم که علاقه نداشته باشد تماشا نمی‌کند. قطعا هر سریالی که بیشتر دیده شود درآمد بیشتری خواهد داشت و اگر استقبال مخاطبان از آنها کم باشد دستمزد عوامل آن تیم کم خواهد بود و تمام ضرر و زیان‌های مالی آن به چشم تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار همان کارها خواهد رفت.»
این کارگردان با اشاره به غلط بودن توقف صدور مجوز برای نمایش‌های خانگی عنوان کرد: «نباید سلیقه‌ای عمل کنیم و یک روز بگوییم فیلم و سریال بسازید و روز دیگر جلوی تولید آنها را بگیریم جوانانی در این کشور زحمت کشیده‌اند و سریال ساخته‌اند و حالا کارشان آماده انتشار شده است حیف است آنها را مد نظر قرار ندهیم.»
به گفته او توقف صدور مجوز برای فیلم‌های نمایش خانگی راه حل درستی نیست، ساختار شبکه نمایش خانگی باید درست شود. ندادن مجوز به کارگردانان به صورت ناگهانی منطقی نیست زیرا تعداد بسیار زیادی از هنرمندان از این طریق درآمدزایی می‌کنند.
مخاطب می‌خواهد زیبایی ببیند و این موضوع را با تماشای شبکه خانگی ثابت کرده است
الیکا عبدالرزاقی بازیگر سینما و تلویزیون درباره ذائقه مردم ایران می گوید:«مردم شهرهای بزرگ کشورمان به تمام شبکه‌های جهان دسترسی دارند، مخاطبان دوست دارند اگر از تلویزیون سریال شبانه تماشا می‌کنند در کنارش زیبایی ببینند و این موضوع را با تماشای شبکه‌های مختلف ثابت کرده‌اند. مخاطب واقعی ما همین دسته از کسانی هستند که در سریال به دنبال زیبایی می‌گردند و باید سعی کنیم آنها را پای تلویزیون بنشانیم.»
اعتراض اصناف سینمایی به واگذاری مسئولیت شبکه نمایش خانگی
همچنین اصناف سینمایی با صدور بیانیه اعتراضی مشترکی به واگذاری مسئولیت شبکه نمایش خانگی از وزارت ارشاد به سازمان صداوسیما انتقاد کردند. در بخشی از متن این پیام آمده است، «ما اعضای صنوف سینمای ایران که حرفه و معیشت خود و خانواده‌هایمان مستقیماً وابسته به تولید محصولات فرهنگی تصویری است، اعتراض شدید خود را نسبت به انتقال مسئولیت شبکه نمایش خانگی از سازمان سینمایی به صدا و سیما اعلام می‌داریم. فرصتهای شغلی بوجود آمده از تولید محصولات شبکه نمایش خانگی و پلتفرمهای "وی او دی" بالغ بر سه تا پنج هزار فرصت شغلی مستقیم و غیر مستقیم در سال است که سیاست‌های غیر پاسخگوی صدا و سیما بدون شک باعث فرار سرمایه از این صنعت شده و ضرر معیشتی هنگفتی به اهالی سینما وارد خواهد کرد. سپردن سرنوشت این پدیده نوپای تولید و توزیع به سازمانی که خود رقیب آن است تصمیمی اشتباه و غیر قابل جبران خواهد بود.»
متن کامل این بیانیه را می‌توانید اینجا بخوانید.
به نظر می‌رسد صداوسیما برای بقا و حفظ مخاطبانش با پرهیز از رقابت انحصار را پیشه کار خود کرده است پس تعجبی هم ندارد که به چنین روزی افتاده که دندان برای رقیبان خود تیز می‌کند. در پایان فقط باید یک چیز گفت، صداوسیما اگر بیل‌زن بود باغچه خود را بیل می‌زد.
گزارش از نرگس ذکایی
ارسال دیدگاه