سقوط آزاد اقتصاد آمریکا و آدرس غلط ترامپ

ترامپ هر چند نتوانست حمایت سیاسی از جمله از طرف هم حزبیهای خود در این خصوص جلب کند، اما دست کم توانست توجه همه طیف‌های سیاسی و رسانهها را به این موضوع جهت دهد. نکته مهم این بود که توییت رئیس جمهور آمریکا حدود ۱۶ دقیقه پس از انتشار گزارش درباره وضعیت بد اقتصادی آمریکا منتشر شد. آمار و ارقام اقتصادی اخبار خوشی را برای رئیس جمهور تاجر مسلک آمریکا نداشتند؛ فردی که مهمترین دستاورد خود را بهبود وضعیت اقتصادی و معیشت مردم آمریکا می داند.

با وجود اینکه برای مدتی بحث تعویق انتخابات به خبر اول رسانه ها تبدیل شد، اما کم کم برخی از رسانه ها تلاش کردند که خود را از این چرخه خارج کنند. روزنامه های نیویورک تایمز و واشنگتن پست ۳۱ جولای خبر اول صفحه یک خود را به تشدید اوضاع اقتصادی اختصاص دادند تا تلویحا این موضوع را بیان کنند که فریب ترامپ را نخورده و در دام بازی رسانهای او نیفتادهاند. روزنامه نیویورک تایمز نموداری را در صفحه اول خود منتشر کرد که اوضاع اقتصادی را از سال ۱۹۵۰ نشان داده بود و روزنامه واشنگتن پست از سال ۱۹۲۰ شروع کرده بود. هدف این روزنامه ها این بود که بگویند که افت شدید اقتصادی آمریکا تاریخی و در بازه زمانی طولانی مدت بدترین بوده است. شاید اگر صفحه جا داشت، این روزنامهها نمودار و بازه زمانی طولانیتری را به تصویر می کشیدند.

طبق اطلاعات دفتر پژوهش های اقتصادی آمریکا، تولید ناخالص داخلی که شاخص فعالیت اقتصادی در این کشور است، ۳۲.۹ درصد کاهش یافته است.

قبل از آغاز همه گیری ویروس کرونا، بیشترین کاهش تولید ناخالص داخلی در آمریکا مربوط به سه ماهه اول سال ۱۹۵۸ می‌شد. تولید ناخالص داخلی آمریکا در آن زمان ۱۰ درصد به صورت سالانه کاهش یافت. شوک اقتصادی به وجود آمده در سه‌ماهه‌ دوم سال جاری میلادی ۴ برابر شدیدتر از بدترین رکود فصلی طی رکود بزرگ سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ بود .

طبق اطلاعات این دفتر، تولید ناخالص داخلی در آمریکا ۵ درصد در سه ماهه اول ۲۰۲۰ کاهش یافته است.

آنچه اوضاع را در آمریکا بغرنجتر میکند این است که رکود فعلی در این کشور یک رکود معمولی و روتین نیست. ترکیب بحران اقتصادی و سلامت امری بی سابقه است و این اعداد و نمودارها به سادگی نمیتوانند مشکلات مردم آمریکا را بیان کنند یا به تصویر بکشند.

با تعطیلی نهادهای اقتصادی و خانه نشینی بسیاری از مردم، فقط در ماه آوریل ۲۰ میلیون شغل در آمریکا نابود شد. این میزان بیشترین میزان کاهش و افت اشتغال در ۸۰ سال گذشته بوده است؛ یعنی از زمان آغاز ثبت آمار اشتغال در آمریکا، این بدترین عدد و رکورد بوده است.

اقتصاد آمریکا در حال حاضر دچار یک سقوط آزاد شده است و هنوز مشخص نیست که از این دره عمیق بحران نجات دهد. نمودار زیر که بر اساس داده های دفتر پژوهش های اقتصادی آمریکا تنظیم شد، شیب افت و خیز پس از رکود بزرگ در ۱۹۲۹ و بحران اقتصادی ۲۰۰۸ را نشان داده است. در این نمودار رنگ قرمز مربوط به سال ۲۰۲۰ و دوران کرونا است که فعلا در حال افت بوده و با شیب تند روند نزولی را طی می کند.

روزنامه نیویورک تایمز در یادداشت در اوایل بهار امسال به گونه ای دیگر سقوط آزاد اقتصاد آمریکا را بیان کرده است. این یادداشت تیتر خود را «ما به پایین، پایین، پایین، پایین، پایین می رویم» انتخاب کرده است.

این امر می تواند صحنه سیاسی در آمریکا را دستخوش تغییر کند. برای همین آقای ترامپ نگران پرداختن به چنین خبری در رسانه های آمریکاست. چرا که در بازه زمانی چند سال اخیر و با رجوع به گزارشهای فصلی دفتر پژوهشهای اقتصادی آمریکا چنین اتفاقی کاملا ملموس و محسوس است. به نمودار زیر دقت کنید.

اما در افت تولید ناخالص داخلی و کاهش فعالیت های اقتصادی همه بخش ها سهیم بوده اند؛ هم بخش دولتی و هم خصوصی هر دو روند نزولی را طی کرده اند. نمودار زیر این گزاره را به خوبی به تصویر کشیده است.

تغییر ماهانه درآمد مردم هم در بازه زمانی ژانویه تا ژوئن هم قابل بررسی است. نمودار زیر این تغییرات را نشان میدهد که در ماه می به منفی ۴.۴ درصد رسیده بود.

با شیوع کرونا واردات و صادرات در آمریکا تنزل یافت، اما سرعت و شدت افت صادرات از واردات بیشتر بوده است. این امر باعث شده که کسری تجاری ماهانه آمریکا نیز روند صعودی پیدا کند. کسری تجاری در ماه آوریل ۴۹.۸ میلیارد دلار بود که در ماه می به ۵۴.۶ میلیارد دلار رسید.

سرمایهگذاری مستقیم خارجی جدید که آمار آن به صورت سالانه ارائه شده نشان میدهد که در سال ۲۰۱۹ نسبت به سال قبلی آن با کاهش روبرو بوده است. سرمایهگذاران خارجی در سال ۲۰۱۸ حدود ۳۱۲.۵ میلیارد دلار در آمریکا سرمایهگذاری کردند که با کاهش ۳۷.۷ درصدی در سال ۲۰۱۹ به ۱۹۴.۷ میلیارد تنزل پیدا کرد. در نمودار زیر می توانید آمار مربوط به سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۹ را مشاهده کنید.

در میانه این بحران بنگاههای کوچک اقتصادی در آمریکا به طور قابل توجهی متضرر شده و بخش قابل توجهی از آنان کارکنان خود را به خانه فرستاده اند. در حالی که هنوز افق مشخصی درباره کوچ کرونا وجود ندارد، به نظر می رسد حتی با رفتن این ویروس اقتصاد آمریکا به این راحتی ها از بحران خارج نشود. شاید با عبور از این بحران سلامت اقتصاد آمریکا به تدریج سعی کند خود را بازیابد، اما اقتصاددانان بر این باورند که حتی با آن پیشرفت های احتمالی بحران فعلی به راحتی پایان نخواهد یافت.