علت صعود شاخص بورس و واقعیت اقتصاد کشور

رونق شاخص بورس از طریق سفته‌بازی بر سهامی که منشأ افزایش قیمت آن، نه در چگونگی خط تولید، بلکه در افزون طلبی نقدینگی است، می‌تواند عطش کسانی را به لزوم احساس روبراه بودن اقتصاد سیراب کند اما اقتصاد ملی از این حیث، امکان برخاستن و مشاهده رونق و تولید را نخواهد داشت.

در سایه روشن شرایط بهداشتی حاکم بر کشور و در حضور تمایل عده‌ای به بهره‌مندی از نقدینگی خویش در تناسب با اقتضائات اقتصادی امروز کشور و حکایت‌های شاخص رو به بالای بورس، تذکر نکاتی ضروری می‌نماید:

۱- اصولاً رونق بازار سرمایه و مبتنی بودن تأسیس و توسعه بنگاه‌های اقتصادی بر محور سهام داری از ویژگی‌های سیستم اقتصادی اسلام و لذا فی نفسه امری پسندیده و بایسته ترویج است.

۲- آنچه ارزشمندی بازار سرمایه یا بورس اوراق بهادار را، موجب می‌شود به‌کارگیری پول برای تبدیل آن به کالای سرمایه‌ای و سرانجام، تولید کالا و خدمت است که بازار حقیقی کالا را پر رونق و افزایش قیمت‌ها را مانع و حفظ و حتی افزایش اشتغال را تحت شرایطی میسور می‌نماید. در پایان سال مالی هم، سهام از سود حاصل از تولید و عرضه، متناسب با شرایط مورد توافق برخوردار می‌شوند و اگر زیانی هم متوجه بنگاه شده بود، منطقاً در زیان حاصله هم صاحب سهم شریک است.

۳- قابل قبول است که برخی از سهامداران بخواهند به دلایلی منتظر زمان اعلام ارقام ترازنامه مالی بنگاه و در یافت سود حاصله نمانند و به هر دلیلی سهام خویش را بر اساس سابقه بنگاه و روند سود و زیان آن در سال‌های گذشته بفروشند و از بازار خارج شوند.

۴- اما وارد شدن عده‌ای به بورس و خرید سهام شرکت یا شرکت‌هایی و فروختن آن‌ها در همان روز یا روزهای آتی به قیمت بالاتر و سپس تکرار این کار، در حالی که افزایش قیمت سهام، هیچ ارتباطی با سودآوری تولیدات بنگاه ذیربط ندارد، قماربازی با پول و نه سرمایه‌گذاری در بورس محسوب می‌شود. کاری که به خصوص در شرایطی مثل آنچه در این ایام می‌گذرد متأثر از سیاست «دارایی فروشی بخش‌های دولتی و اخیراً صاحبان بسیار محترم سهام هدیه‌ای عدالت»، خود بر اشتیاق دیگران برای برد در قمارهای ساعتی و روزانه دامن می‌زند و شاخص روزانه بورس را به علامت سنج میزان این اشتیاق به «کره گرفتن از آب نقدینگی» مبدل می‌سازد.

۵- رونق هر اقتصادی را باید در افزایش تولید، شاغل بودن متقاضیان کار، ثبات سطح عمومی قیمت‌ها و تحصیل سود از سرمایه‌گذاری جستجو کرد و این به معنای آن است که افزایش شاخص بورس به واسطه کنش‌های پولی میل به دریافت منافع بالا، آن هم در زمانی چند روزه و چند ماهه از مجاری قمار بازی روی سهام و تجربه برد و باخت از پول، نشانه اشتغال صاحبان نقدینگی به کاری غیر مولد و منافعی قمار آورده است کاری که به اقتضای ذاتش، می‌تواند طوفان باخت را هم برای بازیگرانش رقم بزند.

۶- هر چند بالا رفتن شاخص بورس از طریق قماربازی بر سهامی که منشأ افزایش قیمت خود را نه در چگونگی‌های خط تولید که در افزون طلبی‌های نقدینگی‌های مساله دار و یا عرضه دارایی‌های کم مقدار سهامداران پر شمار، رد یابی می‌کنند، می‌تواند عطش کسانی را به لزوم احساس روبراه بودن اقتصاد، سیرآب نماید اما بدون شک اقتصاد ملی از این حیث، امکان برخاستن و مشاهده رونق تولید و دریافت و پرداخت سود معطوف به تولید و نه بهره معطوف به پول را نخواهد داشت.

* اقتصاددان و عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران

منبع: مهر