سرلوحه کار دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش خرد جمعی و کارگروهی است

برای این منظور انجمنی متشکل از موسسان و حامیان مدارس نوین تحت عنوان «انجمن معارف» در سال ۱۲۷۵ هـ. ش تشکیل شد که بعد از تغییرات و تحولات گوناگون، اکنون ما آن را با عنوان «شورای عالی آموزش و پرورش» می شناسیم. در واقع شورای عالی آموزش و پرورش را می‌توان پایه‌گذار اساس و ساختار بنیاد فرهنگ جدید معاصر ایران به‌ طور اعم و نظام آموزش نوین به طورخاص تلقی کرد؛ به‌ طوری که حوزه ماموریت شورای عالی آموزش و پرورش تا اواسط دهه چهل عرصه گسترده‌ای از امور فرهنگی، آموزشی، علمی کشور را در برمی‌گرفت که امروزه به چندین وزرات‌خانه و سازمان واگذار شده است.

تاسیس انجمن معارف در سال ‌‌۱۲۷۵ ه.ش نقطه عطفی در تاریخ علمی و فرهنگی کشورمان بود. در این انجمن که وزیر علوم و تنی چند از فضلا و دانشمندان عضویت داشتند، علاوه برتأسیس مدارس و تالیف و تدوین چند کتاب درسی و انتشار روزنامه معارف، کتابخانه ملی نیز بنیان نهاده شد. در اسفند ۱۳۰۰ ه.ش قانون تأسیس شورای ‌عالی معارف مشتمل بر ۱۵ ماده به تصویب مجلس شورای ملی رسید و در سال ۱۳۱۶ با تصویب فرهنگستان ایران، وزارت معارف به «وزارت فرهنگ» و به تبع آن شورای‌ عالی معارف هم به «شورای‌ عالی فرهنگ» تغییر نام پیدا کرد. در دی‌ ۱۳۳۱ قانون تشکیل شورای ‌عالی فرهنگ مشتمل بر ۱۲ ماده و ۱۰ تبصره به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسید. در سال ۱۳۴۳ وزارت فرهنگ به سه وزارتخانه آموزش و پرورش، آموزش عالی، و فرهنگ و هنر تفکیک شد و شورای عالی فرهنگ نیز به «شورای عالی آموزش و پرورش» تغییر نام داد و در شهریور ۱۳۴۵ قانون تشکیل شورای ‌عالی آموزش و پرورش مشتمل بر ۹ ماده و ۵ تبصره از تصویب کمیسیون مجلسین وقت گذشت.

ضرورت و اهمیت تشکیل شورای عالی آموزش و پرورش

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و براساس مطالعات و بررسی‌های مقدماتی لزوم استمرار فعالیت این شورا احساس شد و به همین منظور لایحه قانون تشکیل شورای‌ عالی آموزش و پرورش از طرف وزارت آموزش و پرورش تهیه و برای تصویب به «شورای انقلاب اسلامی ایران» تقدیم شد. این لایحه در ۱۵ ماده و ۴ تبصره در بهمن‌ماه سال ۱۳۵۸ به تصویب شورای مذکور رسید و برای اجرا به وزارت آموزش و پرورش ابلاغ شد.

درسال ۱۳۸۱ برای ارتقای جایگاه و نقش شورای عالی در فرایند تعلیم و تربیت، اصلاحاتی در قانون شورا به عمل آمد و قانون اصلاح لایحه قانونی راجع به تشکیل شورای ‌عالی‌آموزش‌ و پرورش مشتمل بر ۵ ماده به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. براساس این اصلاحیه، تغییراتی در لایحه قانونی راجع به تشکیل شورای عالی آموزش و پرورش مصوب جلسات مورخ ۲۷/۱۱/۵۸ و ۱۶/۱/۵۹ شورای انقلاب جمهوری اسلامی و قانون اصلاح موادی از قانون تشکیل شورای عالی آموزش و پرورش مصوب ۲۵/۹/۶۵ مجلس شورای اسلامی به‌وجود آمد. براساس این تغییرات، شورای عالی آموزش و پرروش به‌ عنوان مرجع سیاست‌گذاری در حوزه آموزش عمومی و متوسطه در چارچوب سیاست‌های کلی نظام و قوانین و مقررات موضوعه شناخته شد که سازمان اداری آن با بودجه و تشکیلات مستقل زیر نظر شورای عالی آموزش و پرورش فعالیت می‌کند و وظیفه پشتیبانی علمی، پژوهشی و خدماتی متناسب با وظایف و مسئولیت شورا، نظارت بر حسن اجرای مصوبات و توسعه ارتباطات با مجریان و مردم را به عهده دارد.

از زمان تغییر عنوان شورای عالی از شورای فرهنگ به شورای عالی آموزش و پرورش تاکنون ۹۷۵ جلسه تشکیل داده که از این تعداد ۸۱۵ جلسه آن برای بررسی مسائل و مشکلات و تسهیل امر آموزش و پرورش بعد از انقلاب اسلامی بوده که نتایج حاصله از این جلسات ۷۸۲ مصوبه می باشد، این مصوبات هر دو سال یک بار در کتابی به نام «مجموعه مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش» چاپ و منتشر می شود.

بر اساس مواد ۱و ۴ و ۶ قانون تشکیل شورای عالی آموزش و پرورش، مرجع سیاست گذاری، تصویب برنامه ها، آئین نامه ها، اساسنامه هاو مقررات تحصیلی و تربیتی مورد نیاز آموزش و پرورش است و هیچ یک از مقررات آموزشی و پرورشی کشور که با وظایف شورای عالی آموزش و پرورش مربوط است، قبل از تصویب در شورا رسمیت ندارند.

شورای عالی آموزش و پرورش با توجه به نقش و جایگاه و تاثیرگذاری آن در نظام آموزشی و پرورشی کشور بدور از هیاهوهای سیاسی و سیاسی کاری سعی می کند منطبق با وظایف و اختیارات خود مسائل و مشکلات آموزش و پرورش را با کمک صاحب نظران حوزه تعلیم و تربیت، اندیشمندان و فرهنگیان عزیز، بررسی و راهکارهای لازم در قالب مصوبات با تایید رئیس شورای عالی(رئیس جمهور) برای اجرا به وزارت آموزش و پرورش ابلاغ نماید.

در این شورا افراد با تجربه، اندیشه ورز، توانمند، تاثیرگذار، صاحب نظر در حوزه های مختلف تعلیم و تربیت و مهم تر از آن بدور از جناح بندی های سیاسی و... عضویت دارند و با توجه به ضرورت طرح موضوعات در کمیسیونها و کارگروهها قبل از ارائه به صحن علنی شورای عالی؛ استفاده از افراد با تجربه، متخصص و توانمند امری بدیهی است که در ترکیب اعضای کارگروهها و کمیسیونها به این موضوع توجه شده و ان شاء الله امیدواریم در آینده نیز این روند ادامه داشته باشد.

در تهیه و تدوین سند تحول بنیادین و بسیاری از مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش(مانند اساسنامه ها، آئین نامه ها و...) سعی شده است از بهترین و برجسته ترین افراد صاحب نظر در حوزه آموزش و پرورش و فرهنگیان با تجربه و متخصص استفاده شود و ترکیب اعضای کارگروهها و کمیته های دبیرخانه شورای عالی خود نیز گواه این واقعیت است.

جلسات شورای عالی آموزش و پرورش هر دو هفته یک بار و گاهی اوقات هر هفته با دستور کار مشخص برگزار می شود، قبل از ورود به دستور کار مسائل و موضوعات مهم آموزش و پرورش مورد بحث و بررسی قرار می گیرد و در مورد آنها راه کار لازم ارائه می گردد؛ در ادامه جلسه، شورا وارد دستور کار شده و موضوعات پیشنهادی برای تصویب؛ بررسی و تصمیم لازم اتخاذ می گردد، در صورت لزوم برای بررسی بیشتر و انجام کارکارشناسی دقیق تر به کمیسیونهای تخصصی شورای عالی ارجاع داده می شود تا در اسرع وقت برای رفع آن مشکل و یا معضل راهکار مناسب ارائه داده و مصوب شود.

اصول و سیاست‌های حاکم بر شورای عالی آموزش و پرورش

اصول و سیاست‌های حاکم بر این شورا تدوین سیاست‌ها، خط‌مشی‌ها و ضوابط و مقررات مورد نیاز برای ارتقای کیفیت فرایند تعلیم و تربیت و استقرار و نهادینه‌سازی تحول بنیادین آموزش و پرورش است. این اصول و سیاست‌ها به شرح زیر است:

 تأکید بر نقش سیاست‌گذاری به موازات نقش قانونگذاری شورای عالی
 التزام به قانون شورای عالی، مفاد سند تحول بنیادین و سایر قوانین و اسناد بالادستی
 آینده‌نگری مبتنی بر اهداف سندتحول بنیادین
 پژوهش‌محوری و استفاده از یافته‌های علمی پژوهشی
 جامع نگری، انسجام و هماهنگی
 برنامه محوری، نوآوری و پویایی
 مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌گویی
 گسترش تعامل و مشارکت سازنده با عوامل سهیم و موثر در نظام تعلیم و تربیت
 کاهش تمرکز و مشارکتپذیری
 واقع‌بینی و توجه به امکانات و منابع
 پایش مستمر مصوبات و تقویت نقش نظارتی شورا
 و....

برخی از پژوهش‌های انجام شده در دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش( در راستای مصوبات شورای عالی)
در راستای پشتیبانی علمی و پژوهشی از مصوبات و برنامه‌های شورای عالی آموزش و پرورش، گسترش فرهنگ پژوهش و تقویت فرایند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری، پژوهش‌های متعددی به سفارش این شورا توسط صاحب‌نظران حوزه تعلیم و تربیت انجام پذیرفته است که اهم آن به شرح زیر است:

۱. مطالعه و بررسی اسناد و مصوبات شورای عالی، سال ۱۳۸۴
۲. بررسی وتحلیل راهبردهای تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش مبتنی بر دیدگاه مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، حضرت امام‌خمینی (ره) و صاحب‌نظران تعلیم و تربیت، سال ۱۳۸۶
۳. بررسی روش‌های توسعه اختیارات مدیریت واحدهای آموزشی، سال ۱۳۸۶
۴. بررسی و تحلیل ویژگی‌ها و طراحی نظام جامع مشارکت در آموزش و پرورش، سال ۱۳۸۶
۵. فراتحلیل پژوهش‌های موجود درزمینه آسیب‌شناسی نظام برنامه‌ریزی درسی درآموزش و پرورش ایران، سال ۱۳۸۷
۶. ارزشیابی وضعیت دروس انتخابی دوره متوسطه، سال ۱۳۸۷
۷. بررسی جداول ساعات درسی دوره‌های تحصیلی و نحوه اجرای آن، سال ۱۳۸۷
۸. بررسی ویژگی‌های مدرسه مطلوب در نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، سال ۱۳۸۷
۹. ارزشیابی آموزشگاه‌های علمی آزاد، سال ۱۳۸۷
۱۰. مطالعات مؤلفه‌های اصلی آموزش و پرورش برای تدوین سند ملی، سال ۱۳۸۷
۱۱. تلفیق مطالعات و بررسی‌های کمیته‌های شش‌گانه مؤلفه‌های سند ملی، سال ۱۳۸۷
۱۲. بررسی اهداف و خط‌مشی‌های آموزشی تربیتی، سال ۱۳۸۷
۱۳. بررسی و ویرایش متون، فلسفه، رهنامه و سند ملی آموزش و پرورش، سال ۱۳۸۷
۱۴. طراحی مدل ردیابی مبانی نظری وفلسفی در تدوین برنامه‌های آموزش و پرورش، سال ۱۳۸۷
۱۵. بررسی تاثیر پیش دبستانی در بهبود دوره ابتدایی و شناسایی موانع فراروی توسعه آن، سال ۱۳۸۸

۱۶. بررسی و طراحی نظام مدیریت و رهبری آموزش و پرورش مبتنی بر نظریه اسلامی تعلیم و تربیت، سال ۱۳۸۸
۱۷. طراحی مدل اجرایی تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش، سال ۱۳۸۸
۱۸. بررسی و تدوین و ترسیم راهبردهای تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، سال ۱۳۸۸
۱۹. بررسی و شناسایی مصوبات، منسوخ، اجرا نشده، ناقص اجرا شده، در تعارض، سال ۱۳۸۸
۲۰. مطالعه تطبیقی بررسی موضوع مشاوره و راهنمایی تربیتی تحصیلی ایران و ژاپن، سال ۱۳۸۸
۲۱. بازنگری مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش به منظور ارتقای کیفیت آموزش و پرورش (با ۴ رویکرد)، سال ۱۳۸۹
۲۲. آسیب‌شناسی آموزش علوم انسانی در نظام آموزشی و پرورشی موجود، سال۱۳۹۰
۲۳. بازپردازی آیین‌نامه‌های آموزشی و اجرایی دوره متوسطه و پیش‌دانشگاهی و بازپروری مؤلفه‌های مدیریت آموزشی، سال ۱۳۹۰
۲۴. بررسی و شناسایی مشکلات کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و راهنمایی از دید معلمان، سال ۱۳۹۱.
۲۵. آسیب‌شناسی و بازنگری آرای کمیسیون معین به منظور تدوین ضوابط واگذاری و ایجاد وحدت رویه، سال ۱۳۹۱
۲۶. بررسی زمینه‌های نقش‌آفرینی شورای عالی آموزش و پرورش درتحول بنیادی نظام آموزش و پرورش، سال ۱۳۹۳
۲۷. بررسی و تبیین مفهوم زمینه‌سازی در اسناد تحولی، سال ۱۳۹۶
۲۸. بررسی و ارائه راهکارهای تقویت انسجام اجتماعی و وحدت ملی و احیای هویت افتخارآمیز اسلامی ایرانی در دانش‌آموزان، سال ۱۳۹۷
۲۹. بررسی و تبیین مفهوم موقعیت در اسناد تحولی آموزش و پرورش، سال ۱۳۹۷
۳۰. بررسی و تبیین مفهوم رویکرد فرهنگی و تربیتی، سال۱۳۹۷
تالیفات و انتشارات

تالیفات مجموعه‌ای از محصولات یک فکر، یک اندیشه، یک ذوق، یک هنر و همچنین مجموعه‌ای از یافته‌هاست که باید مغتنم شمرده شود. در این خصوص شورای عالی آموزش و پرورش در راستای ارتقای کیفیت مصوبات و ارج نهادن و استفاده بهینه از یافته‌های علمی و پژوهشی محققان و پژوهشگران به انتشار پژوهش‌های مطالعاتی خود پرداخته است که در زیر به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:

۱- سیر تحول برنامه‌های درس ابتدایی و راهنمایی در ایران ( ۱۳۰۱ تا ۱۳۸۴)، جمیله‌السادات حسینی روح الامینی، نورالثقلین، ۱۳۸۴
۲- سیر تحول برنامه‌های درسی دوره ابتدایی و راهنمایی تحصیلی در ایران (از ۱۳۰۱ الی ۱۳۸۴)، جمیله‌السادات حسینی روح‌الامینی، دبیرخانه شورای عالی، ۱۳۸۴
۳- توسعه صلاحیت‌های کلیدی در آموزش و پرورش: درس‌هایی چند از تجارب بین‌المللی و ملی، فریده مشایخ و محمدجعفر جوادی (مترجمان)، دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش، بهار ۱۳۸۵
۴- فهرست مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش، جواد شرکایی اردکانی، دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش،‌ اسفند ۱۳۸۶
۵- نظام معلمی، سال ۱۳۸۷
۶- خلاصه گزارش تحقیقات دبیرخانه شورای ‌عالی آموزش و پرورش، علی رستمی و همکاران، نورالثقلین، ۱۳۸۸
۷- تربیت‌معلم به روایت اسناد شورای ‌عالی‌آموزش و پرورش، ۱۳۸۸
۸- تاریخ تطور و تحول شورای ‌عالی آموزش و پرورش (۱۲۷۵ تا ۱۳۸۸)، مصطفی کهندانی، نورالثقلین، ۱۳۸۸
۹- دانشگاهها و مراکز آموزش عالی در آینه اسناد شورای عالی آموزش و پرورش، جواد شرکایی اردکانی، دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش،‌ ۱۳۸۸
۱۰- سندکاوی و سامان‌دهی موضوعی صورت مذاکرات شورای عالی آموزش و پرورش از سال ۱۳۰۱ تا ۱۳۵۷، سال ۱۳۸۹
۱۱- مبانی تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش مبتنی بر دیدگاه امام‌خمینی (ره)، مقام معظم رهبری و صاحب‌نظران تعلیم و تربیت، حسین خنیفر و همکاران، نورالثقلین، ۱۳۸۹
۱۲- مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران، با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۱۳۹۰
۱۳- سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، ۱۳۹۰
۱۴- تحلیل اجمالی مصوبات شورای‌ عالی آموزش و پرورش در راستای تحول بنیادین از تاریخ ۲۳/۹/۸۸ الی ۳۱/۳/۹۱، مدرسه، ۱۳۹۰
۱۵- حیات طیبه، هدف غایی تعلیم و تربیت اسلامی، حسن علی‎اکبری، نسل کوثر، ۱۳۹۰
۱۶- مجموعه مصوبات شورای ‌عالی‌آموزش و پرورش، ویژه مدارس، مدرسه، ۱۳۹۲
۱۷- مطالعات نظری ساختار نظام آموزش و پرورش، آمنه احمدی و همکاران، اسپید قلم، ۱۳۹۲
۱۸- سیاست‌گذاری آموزشی (فرایند، مباحث و تاثیرات)، لس بل و هوارد استونسون، ترجمه محمد ابوالقاسمی و کورش فتحی واجارگاه، نورالثقلین، ۱۳۹۲
۱۹- مطالعات نظری ساختار نظام آموزش و پرورش، آمنه احمدی، دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش، ۱۳۹۲
۲۰- روش‌شناسی و فرایند تدوین سند ملی آموزش و پرورش، عبدالحسین نفیسی و همکاران، با همکاری دانشگاه تربیت‌معلم، ۱۳۹۳
۲۱- قانون تشکیل شورای ‌عالی‌ آموزش و پرورش، به‌انضمام آیین‌نامه داخلی و آیین‌نامه کمیسیون‌های شورا، اردیبهشت ۱۳۹۳
۲۲- واژه نامه تخصصی (ترمینولوژی) آموزش و پرورش، احمد عابدینی، سادس، ۱۳۹۳
۲۳- بنیان‌های دینی و فلسفی نظام تعلیم و تربیت اسلامی، رویکرد توصیفی تحلیلی (مجموعه مقالات)، عباسعلی شاملی و شهناز یوسفی، سادس، ۱۳۹۴

۲۴- سلسله مقالات تحول بنیادین آموزش و پرورش، الگوی نظری زیرنظام برنامه درسی و آموزش، دکتر محمود مهرمحمدی و همکاران، سادس، ۱۳۹۴
۲۵- طرح جامع منابع انسانی آموزش و پرورش، کمیسیون برنامه‌های توسعه و منابع انسانی شورای عالی آموزش و پرورش، مدیر طرح: احمد عابدینی، مهر ۱۳۹۴
۲۶- مجموعه مصوبات شورای ‌عالی‌آموزش و پرورش، مدرسه، ۱۳۹۶
۲۷- نظام سنجش صلاحیت و رتبه‌بندی معلمان، سال ۱۳۹۶
۲۸- برنامه زیرنظام برنامه درسی، سال ۱۳۹۶
۲۹- برنامه زیر نظام تربیت‌معلم و تأمین منابع انسانی، سال ۱۳۹۷
۳۰- برنامه زیرنظام تأمین و تخصیص منابع مالی، سال ۱۳۹۷
۳۱- برنامه زیرنظام راهبری و مدیریت، سال ۱۳۹۷
۳۲- برنامه زیرنظام پژوهش و ارزشیابی، سال ۱۳۹۷
۳۳- برنامه زیرنظام تأمین فضا، تجهیزات و فناوری، سال ۱۳۹۷
۳۴- مفهوم موقعیت در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، سال ۱۳۹۷
۳۵- کتاب جایگاه نظام آموزش و پرورش رسمی عمومی ایران در بین کشورهای همسایه، سال ۱۳۹۸

برخی از مهم‌ترین مصوبات شورای عالی

شورای ‌عالی آموزش ‌و ‌پرورش به‌ عنوان مرجع سیاست‌گذار در حوزه آموزش عمومی و متوسطه کشور وظیفه دارد با تعیین خط‌مشی‌های آموزشی، تصویب‌ برنامه‌های درسی و تربیتی، تصویب مقررات آموزشی، انضباطی، اجرایی مدارس و... بسترهای قانونی برای اجرای سیاست‌ها و در نهایت دستیابی به اهداف نظام آموزش‌ و‌ پرورش را فراهم آورد. بی‌تردید عرضه خدمات آموزشی و تربیتی به دانش آموزان نیازمند تصویب مقرراتی است تا مجریان و دست‌اندرکاران نظام تعلیم و تربیت بتوانند در چارچوب قوانین و مقررات به ایفای مسئولیت خود بپردازند. این قوانین و مقررات پس از بررسی‌های کارشناسی در قالب اساسنامه، آیین‌نامه و... به تصویب می‌رسد و پس از تایید رئیس شورا، لازم‌الاجراست. در اینجا به برخی از مهم‌ترین مصوبات به طور اجمالی اشاره می‌شود.

اساسنامه‌ها

 اساسنامه مراکز تربیت‌معلم، مصوبه ۳۱۱، سال ۱۳۶۲
 اساسنامه دانش‌سراهای تربیت‌معلم، مصوبه ۳۳۳، سال ۱۳۶۲
 اساسنامه کانون‌های فرهنگی و تربیتی دانش آموزان، مصوبه ۵۰۳، سال ۱۳۶۸
 اساسنامه مدارس ایثارگران، مصوبه ۵۱۴، سال ۱۳۶۹
 اساسنامه دارالقرآن (خانه قرآن)، مصوبه ۲۱۳، سال ۱۳۷۸
 اساسنامه دوره پیش‌دبستانی، مصوبه ۶۹۹، سال ۱۳۸۲
 اساسنامه مدارس ورزش، مصوبه ۷۲۴، سال ۱۳۸۴
 اساسنامه مدارس بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، مصوبه ۷۷۲، سال۱۳۸۷
 اساسنامه مدارس شبانه‌روزی، مصوبه ۶۳۴، سال ۱۳۸۷
 اساسنامه مدارس نمونه‌دولتی، مصوبه ۸۴۷، سال ۱۳۹۰
 اساسنامه مدارس عشایری، مصوبه ۹۰۸، سال ۱۳۹۳
 اساسنامه پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی، مصوبه ۹۰۱، سال ۱۳۹۳
آیین‌نامه‌ها
 آیین‌نامه کانون زبان ایران، مصوبه (کمیسیون معین) ۱۱، سال ۱۳۶۸
 آیین‌نامه فعالیت‌های تابستانی دانش‌آموزان، مصوبه (کمیسیون معین) ۱۶۰، سال ۱۳۷۷
 آیین‌نامه آموزشی دوره متوسطه آموزش از راه دور، مصوبه ۷۸۰، سال۱۳۷۸
 آیین‌نامه اجرایی مدارس، مصوبه ۸۵۹، سال ۱۳۷۹
 آیین‌نامه تشکیل مجلس دانش‌آموزی، مصوبه ۶۷۲، سال ۱۳۸۰
 آیین‌نامه آموزشی دوره متوسطه سالی واحدی و نیم‌سالی واحدی، مصوبه ۷۵۳، سال ۱۳۸۰
 آیین‌نامه آموزش و پرورش تلفیقی فراگیر دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، مصوبه ۷۳۴، سال ۱۳۸۵
 آیین‌نامه توسعه مشارکت‌های مردمی به شیوه مدیریت هیئت‌امنایی در مدارس، مصوبه ۷۸۸، سال ۱۳۸۸
 آیین‌نامه ارزشیابی پیشرفت تحصیلی تربیتی دوره ابتدایی (کیفی توصیفی)، مصوبه ۷۹۳، سال ۱۳۸۸
 آیین‌نامه مجتمع‌های آموزشی و پرورشی، مصوبه ۸۴۱، سال۱۳۹۰
 آیین‌نامه آموزشی دوره پیش‌دانشگاهی، مصوبه ۸۶۴، سال ۱۳۹۰
 آیین‌نامه نحوه راه‌اندازی مدارس قرآنی، مصوبه ۸۶۱، سال۱۳۹۱
 آیین‌نامه کلاس‌های چندپایه، مصوبه ۸۹۵، سال ۱۳۹۳
 آیین‌نامه گروههای آموزشی و تربیتی، مصوبه ۹۱۴، سال ۱۳۹۴
 آیین‌نامه سامان‌دهی وظایف کمیسیون‌های خاص، مصوبه ۶۴۴، سال۱۳۹۴
 آیین‌نامه هدایت تحصیلی دانش‌آموزان، مصوبه ۹۲۷، سال ۱۳۹۴
سایر مصوبات
 شرایط احراز مدیریت مدارس، مصوبه ۶۷۳، سال ۱۳۸۱
 نحوه تاسیس دبیرستان‌های علوم و معارف اسلامی، مصوبه ۶۷۷، سال۱۳۸۱
 آموزش زبان‌های خارجی آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیولی و روسی، مصوبه ۶۷۸، سال ۱۳۸۱
 توسعه آموزش و پرورش در عصر ارتباطات و اطلاعات، مصوبه ۷۱۰، سال ۱۳۸۳
 اصول حاکم بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، مصوبه ۷۱۳، سال ۱۳۸۳
 شاخص‌های ارزشیابی نظام آموزش و پرورش، مصوبه ۷۲۰، سال۱۳۸۶
 سند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش، مصوبه ۷۴۷، سال۱۳۸۶
 طراحی نظام معلمی جمهوری اسلامی ایران، مصوبه ۷۶۴، سال ۱۳۸۷
 اهداف و خط‌مشی‌های وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران در مبادلات منطقه‌ای و بین‌المللی، مصوبه ۷۶۵، سال ۱۳۸۷
 سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، مصوبه ۸۲۶، سال۱۳۸۹
 سامان‌دهی زمان آموزش، مصوبه ۸۳۴، سال ۱۳۸۹

 ساختار آموزشی مرحله اول آموزش بزرگسالان (نهضت سواد آموزی)، مصوبه ۸۳۳، سال ۱۳۸۹
 برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران، مصوبه ۸۷۲، سال ۱۳۹۱
 طرح جامع تقویت و تعمیق فرهنگ اقامه نماز در مراکز آموزشی و تربیتی، مصوبه ۸۷۹، سال ۱۳۹۱
 کلیات نظام تربیت استعدادهای برتر در آموزش و پرورش، مصوبه ۹۰۴، سال۱۳۹۳
 سوگندنامه معلمی، مصوبه ۹۲۹، سال ۱۳۹۵
 برنامه زیرنظام راهبری و مدیریت تربیتی، مصوبه ۹۴۸، سال ۱۳۹۶
 برنامه زیرنظام پژوهش و ارزشیابی، مصوبه ۹۴۷، سال ۱۳۹۶
 برنامه زیرنظام تأمین فضا، تجهیزات و فناوری، مصوبه ۹۳۳، سال ۱۳۹۵
 اهداف دوره‌های تحصیلی، مصوبه ۹۵۲، سال ۱۳۹۷
 برنامه زیرنظام تأمین و تخصیص منابع مالی، مصوبه ۹۴۸، سال ۱۳۹۷
 برنامه زیرنظام تربیت‌معلم و تأمین منابع انسانی، مصوبه ۹۶۵، سال ۱۳۹۸
مهم ترین دستاورد شورای عالی آموزش و پرورش

یکی از مهم ترین دستاوردهای شورای عالی آموزش و پرورش سند تحول بنیادین است، این سند مورد تایید نظام و تاکید مقام معظم رهبری است که می فرماید:«سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ... یک سند عالمانه، جامع، منسجم، پیشرو و قابل افتخار است» و یا در جای دیگری می فرمایند:« رسالت اصلی آموزش و پرورش اجرای سند تحول بنیادین است» و باز هم می فرمایند:«سند تحول بنیادین آموزش و پرورش یک ریل گذاری است، سند تحول می تواند آموزش و پرورش را به آن سر منزل مورد نظر برساند، سند، سند بسیار خوبی است».

بنابر این سند یکی از مهم ترین اسناد بالادستی است که برای بازمهندسی، تغییر و تحول نظام آموزش و پرورش تهیه و تدوین شده و مبنا و اساس تغییر و تحول در آموزش و پرورش است.

ضرورت مشارکت دستگاه‌ها برای اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

برای اجرای سند تحول بنیادین؛ آموزش و پرورش نیازمند مشارکت و همکاری و همراهی دستگاهها و نهادهای مختلف است، آموزش و پرورش به تنهایی قادر به اجرای این سند نیست و از توان این دستگاه خارج است، مجلس محترم با تصویب بودجه مستقل برای آن، دولت با اولویت دادن آموزش و پرورش و پیش بینی بودجه صد درصدی برای اجرای سند تحول و سایر دستگاهها با همراهی و مشارکت با آموزش و پرورش برای اجرای آن باید اقدام نمایند و تحول خواهی و تحول آفرینی در آموزش و پرورش باید به یک مطالبه عمومی از نظام جمهوری اسلامی تبدیل شود و به فرموده رهبر معظم انقلاب اسلامی همه باید به کمک آموزش و پرورش بیایند. بنابر این تا این اتفاق نیفتاد نمی توان انتظاری بیش از این از آموزش و پرورش داشت، چون ۹۸ درصد بودجه آموزش و پرورش صرف هزینه های پرسنلی می شود. آیا با ۲ درصد بودجه باقی مانده می توان انتظار تحول در آموزش و پرورش را داشت.
برخی از قوانین خارج از شورای عالی آموزش و پرورش تصویب می شود.

برخی از قوانین و مقررات خارج از شورای عالی آموزش و پرورش و توسط سایر مراجع قانونی برای نظام تعلیم وتربیت تصویب و ابلاغ می شود، مانند تقویم آموزشی کشور که مصوب مجلس محترم شورای اسلامی است، در این تقویم آغاز و پایان سال تحصیلی مشخص است، تقویم آموزشی با همکاری مجلس محترم و شورای عالی آموزش و پرورش باید تغییر نموده و متناسب با شرایط محیطی و جغرافیایی کشور از انعطاف لازم برخوردار باشد، هر چند شورای عالی آموزش و پرورش چندین بار نظرات و پیشنهادهای خود را در این باره به مجلس محترم تقدیم نموده ولی هنوز بررسی و تصویب نشده است.

نیروی انسانی مورد نیاز آموزش و پرورش

نیروی انسانی مورد نیاز آموزش و پرورش بر اساس قانون فقط باید از طریق دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تربیت و جذب آموزش و پرورش شود، چون وظیفه این دانشگاهها تربیت نیروی انسانی متخصص و دارای صلاحیت های حرفه ای معلمی است و تنها دانشگاه های کشور هستند که نیروی تخصصی مورد نیاز آموزش و پرورش را تربیت می کنند؛ شورای عالی آموزش و پرورش بارها چه به صورت کتبی و چه به صورت شفاهی به دستگاهها و نهادهای تصمیم گیر در این مورد، اعلام نموده است جذب نیروی انسانی برای آموزش و پرورش طبق قانون باید از طریق این دو دانشگاه انجام شود ولاغیر.

تامین و جذب نیرو برای آموزش و پرورش که از آن به عنوان موتور متحرکه توسعه و پیشرفت کشور یاد می شود فقط در اختیار آموزش و پرورش نیست بلکه دستگاههای دیگر سعی می کنند نظرات و دیدگاههای خود را به آموزش و پرورش دیکته کنند؛ این دستگاه که نیروهای مورد نیاز آینده کشور را تربیت می کند و سرنوشت آینده کشور تا حدود زیادی به آن وابسته است، برای نهادینه کردن فرهنگ عمومی، قوانین و مقررات، ارزشها، مهارت آموزی، مسئولیت پذیری، مشارکت، همکاری، مهارت های ارتباطی و... در دانش آموزان نیازمند نیروهایی کارآمد، تاثیرگذار، اثربخش، توانمند، تحول آفرین و تحول خواه است که این امر فقط با تامین و جذب نیروهای متخصص و آموزش دیده دانشگاه‌های فرهنگیان و شهید رجایی برای آن میسر است.

کارگروه تهیه و تدوین مقررات و آئین نامه های آموزشی و پرورشی در دوران کرونا و پس از آن

با توجه به شیوع یک باره بیماری همه گیر کرونا در جهان؛ همه کشورها تا یکی دو ماهی در مورد چگونگی ادامه آموزش دانش آموزان خود مستاصل بودند، بر اساس طرح و برنامه خاصی در دوره کرونا برای آموزش و پرورش عمل نمی کردند و بعد از مدتی بود که برای مقابله با کرونا در آموزش و پرورش برنامه ریزی کردند. دبیرخانه شورای عالی در بیشتر جلسات داخلی خود بر اهمیت یافتن راه حلی برای مقابله با این معضل و ادامه سال تحصیلی مسر بودند، به طوری که در ۳ جلسه شورای عالی آموزش و پرورش در فروردین، اردیبهشت و خرداد موضوع بیماری کرونا و چگونگی مواجه آموزش و پرورش با آن را بررسی کرده و با توجه به اینکه ستاد ملی مبارزه با کرونا نحوه اداره مدارس در سال تحصیلی جاری و سال آینده تصمیم گیری می کند، پیشنهادهای شورای عالی آموزش و پرورش از طریق وزیر محترم آموزش و پرورش به ریاست جمهوری ارسال تا مبنای تصمیم گیری ستاد در خصوص ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در سال جاری و نحوه فعالیت مدارس در وضعیت بازگشایی یا عدم بازگشایی مدارس باشد. مانند بحث استفاده از تلویزیون و فضای مجازی برای آموزش دانش آموزان، چگونگی به پایان بردن سال تحصیلی و برگزاری امتحانات و....

در دبیرخانه شورای عالی همزمان با شیوع بیماری کرونا کارگروهی به نام کارگروه تدوین مقررات و آئین نامه های آموزشی و پرورشی در دوران کرونا و پسا کرونا تشکیل شد؛ در ابتدا این کارگروه با حضور همکاران دبیرخانه شورای عالی تشکیل می شد و بعد از آن با بهره گیری از صاحب نظران حوزه تعلیم و تربیت و فضای مجازی شکل جدی تری به خودگرفته است و امیدواریم تا شروع سال تحصیلی جدید آئین نامه متناسب با این دوران تهیه، تدوین و به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش برسد.

همچنین متناسب سازی برنامه های درسی و تربیتی با اقتضایات فضای مجازی(برخط) و الکترونیکی یکی از فعالیت های کمیسیون برنامه درسی است که با تشکیل کارگروهی در حال تدوین چارچوب های آن است.

استفاده از افراد توانمند و با تجربه در دبیرخان شورای عالی

یکی از اهداف و برنامه های دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش استفاده از توانمندی افراد متخصص کارآمد و تاثیرگذاری است که بدون ایجاد هیاهوی های معمول فقط به اعتلای آموزش و پرورش فکر می کنند، است و تاکنون دبیرخانه سعی نموده از آنان به نحو مطلوب استفاده کند.

لازمه تهیه و تدوین آئین نامه ها، اساسنامه ها و مقررات تحصیلی و تربیتی داشتن آرامش فکری و روانی و دوری از هیاهوها و فضا سازی های فضای مجازی است تا کارشناسان و صاحب نظران بتوانند با آرامش خیال به کار خود ادامه دهند و یکی از اهداف دبیرخانه شورای عالی دور ماندن از این فضاهاست.

یکی از آئین نامه هایی که باید متناسب با زمان مورد بازنگری و اصلاح قرار گیرد «آئین نامه اجرایی مدارس» است که حدود دو سال است در کارگروهی متشکل از کارشناسان آموزشی، پرورشی، فضای مجازی و برخی از مدیران با تجربه و توانمند مدارس بازنگری و بروز رسانی شد، پس از بررسی و کار کارشناسی و اعمال تغییرات لازم و تهیه طرح اولیه آن، اکنون در دستور کار شورای عالی آموزش وپرورش قرار دارد و کلیات آن به تصویب رسیده است.

اسناد و کتابخانه

مرکز اسناد و کتابخانه دبیرخانه شورای عالی در سال ۱۳۸۷ راه‌اندازی شد. در این واحد مجموعه مصوبات و صورت مذاکرات شورای عالی معارف، شورای عالی فرهنگ و شورای عالی آموزش و پرورش به منظور ارائه خدمات به فرهنگیان، کارشناسان، دانشجویان و پژوهشگران نگهداری می‌شود. قریب ۷۰۰ پژوهش و مجموعه های اسنادی نظیر اساسنامه‌ها، آیین‌نامه‌ها و مقررات آموزشی و پرورشی و بیش از ۷۰ پروژه پژوهشی مربوط به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در این مرکز نگهداری می شود. بخش دیگری از این اسناد مربوط به کمیسیون‌های شورای ‌عالی آموزش و پرورش یعنی کمیسیون معین، کمیسیون اساسنامه‌ها و مقررات تحصیلی، کمیسیون خاص، کمیسیون‌ برنامه‌های درسی، کمیسیون منابع انسانی و کمیته نظارت و ارشیابی، صورت مذاکرات جلسات شورای تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش، آیین‌نامه‌ها، بخشنامه‌ها و سایر طرح‌های تحقیقاتی و اجرا شده است که در این مرکز نگهداری می‌شود و می‌تواند مورد بهره‌برداری پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار گیرد.

فرآیند طرح موضوعات در شورای عالی آموزش و پرورش

طرح ها و موضوعات در دستور کار شورای عالی آموزش و پرورش از سوی معاونتها و سازمان های وابسته وزارت آموزش و پرورش به دبیرخانه شورای عالی ارسال می شوند، پس از انجام کار کارشناسی و بررسی در کمیسیونهای ذیربط برای تصویب نهایی به صحن علنی شورای عالی ارسال می شوند که معمولا در دو و یا چندین جلسه این شورا بررسی شده و به تصویب می رسند.

موضوعات پیرامون آموزش و پرورش در جلسات داخلی دبیرخانه شورای عالی از جمله نیروی انسانی آموزش و پرورش، چگونگی استفاده از رسانه ها و فضای مجازی برای آموزش دانش آموزان، آئین نامه ها و مقررات تحصیلی و تربیتی و... هر هفته مورد بحث و بررسی قرار گرفته و راهکارها و راه حل هایی پیشنهاد می گردد که بعضاً منجر به مصوبه می شود.

نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش

یکی از واحدهای نظارتی دبیرخانه این شورا، واحد نظارت و ارزشیابی است که وظیفه نظارت بر حسن اجرای مصوبات و توسعه ارتباطات با مجریان را بر عهده دارد. منظور از نظارت بر حسن اجرای مصوبات، رصد و مراقبت مستمر از فرایند اجرای مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش از طریق تعامل و دریافت اطلاعات، مقایسه آن با وضع مطلوب و ارایه باز خورد به مراجع ذی‌ربط برای کمک به تحقق اهداف مورد انتظار مصوبه است.

تاکید بر اجرای نظارت کلان و فرابخشی، پرهیزاز اقدام موازی با فعالیت بخشهای نظارتی حوزه ستادی، هماهنگی و بهرهگیری از ظرفیت‌های درون و برونسازمانی، تقویت روحیه خودکنترلی و خودارزیابی و استفاده از فناوری‌های نوین از مهمترین سیاستهای این واحد برای نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش است.

شبکه شاد

هر سیستم جدیدی که طراحی و راه انداز می شود مانند شبکه شاد، چه بخواهیم و چه نخواهیم با یک سری مشکلات همراه است که در حین کار این مشکلات نمایان و برای رفع آنها چاره اندیشی می شود، بنابراین شبکه شاد هم از این امر استثناء نیست و حتماً مشکلاتی هم دارد که با همت، همراهی و همکاری فرهنگیان متخصص این مشکلات در حال بر طرف شدن است و امیدواریم به یک برند ملی تبدیل شود.

برخی از جدیدترین مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش

همه مجموعه شورای عالی و دبیرخانه آن در تلاش هستند تا بهترین راهکار و مصوبه را برای تسهیل امر آموزش و پرورش تهیه، تدوین و تصویب کنند.

جهان امروز، جهان ارتباطات، اطلاعات و تکنولوژی های نوین و پیشرفته است دیگر نمی توان بدون سند و مدرک حرف زد، دنیای تعامل، پاسخگویی و ارتباط چند سویه با مخاطبان است، نمی توان ادعا کرد در مجموعه ای کاری انجام شنده و یا شده بلکه دنیای سئوال و جواب است دیگر نه می توان چیزی پنهان کرد و نه می توان پاسخی نداد، بلکه دنیای تعامل چندگانه و چند وجهی ارتباطات انسانی است و دیگر نمی توان شعاری صحبت کرد و به قول نسل جدید فلوور جمع کرد چون سریع هویت، نیت و قصد افراد و گروهها برملا می شود، پس باید مستدل، منطقی و علمی درباره مجموعه ای که می خواهیم درباره آن صحبت کنیم حرف بزنیم تا قابل باور باشد، باید این توانمندی را در خودمان پرورش دهیم که در کنار کاستی ها و نارسایی ها بتوانیم کارهای مفید و ارزشمندی هم که در مجموعه ای انجام شده است بینیم، خوب دیدن، خوب توصیف کردن و خوب نقد کردن یک هنر نایاب و ارزشمندی است که هر کسی از آن بهره مند نیست.

برخی از جدیدترین مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش عبارتند از:

- اساسنامه پژوهش سراهای دانش آموزی، سال ۱۳۹۳
- اساسنامه مدارس عشایری، سال ۱۳۹۳
- آئین نامه کلاس های چند پایه، سال ۱۳۹۳
- کلیات نظام تربیت استعدادهای برتر در آموزش و پرورش، سال۱۳۹۳
- آئین نامه گروههای آموزشی و تربیتی سال ۱۳۹۴
- سوگند نامه معلمی، سال ۱۳۹۵
- برنامه زیرنظام تأمین فضا، تجهیزات و فناوری، سال ۱۳۹۵
- برنامه زیرنظام راهبری و مدیریت تربیتی، سال ۱۳۹۶
- برنامه زیرنظام پژوهش و ارزشیابی، سال ۱۳۹۶
- اهداف دوره‌های تحصیلی، سال ۱۳۹۷
- ماده واحد کیفیت بخشی به برنامه های آموزشی و تربیتی و حذف آزمون های زائد، ۱۳۹۷
- برنامه زیرنظام تأمین و تخصیص منابع مالی،سال ۱۳۹۷
- آئین نامه هدایت تحصیلی دانش آموزان، سال ۱۳۹۷
- برنامه زیرنظام تربیت‌معلم و تأمین منابع انسانی، سال ۱۳۹۸
- آئین نامه اردوهای دانش آموزی، سال ۱۳۹۸
- اصلاح آئین نامه توسعه مشارکت های مردمی به شیوه هیات امنایی، سال ۱۳۹۸
- تشیکل کارگروه تدوین مقررات و آئین های آموزشی و پرورشی در دوران بیماری های واگیر دار(کرونا و پساکرونا) سال ۱۳۹۸
- بازنگری آئین نامه اجرایی مدارس(در حال بررسی و تصویب در شورای عالی آموزش و پرورش است)سال ۱۳۹۹
- تهیه بسته های تحولی با همراهی و همکاری معاونتها و سازمانهای وابسته به آموزش و پرورش، سال ۱۳۹۹
- بررسی آئین نامه مناطق مرزی( در دستور کار شورای عالی)
- و....

در پایان یادآوری می‌شود؛

دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش همچنان که تاکنون ثابت نموده است قائم به فرد نیست، بلکه اتاق فکر و یک مجلس کوچک آموزش و پرورش است و شیوه کار آن پژوهش، کار کارشناسی و به نوعی خرد جمعی، کار تیمی و گروهی برای تهیه و تدوین مصوبات مورد نیاز آموزش و پرورش است و اصل کار شورای عالی آموزش و پرورش هم بر این اساس است که از دیدگاهها و نظرات و پیشنهادهای همکاران محترم در زمینه های مختلف آموزش و پرورش به نحو مطلوب استفاده کند.

آموزش و پرورش مانند یک شاهرگ حیاتی است که در تمامی اجزای جامعه جریان دارد و به گستره تمامی جامعه؛ فکر، ایده و اندیشه در آن ساری و جاری است؛ پاسخگویی به همه سلایق، ایدهها و دیدگاهها در آموزش و پرورش کاری بس دشوار و تقریباً نشدنی است؛ بنابراین چاره ای وجود ندارد جز اینکه بر مدار قانون و سند تحول بنیادین پیش رفت.

* کارشناس آموزش و پرورش